آیا می دانید الکترولیت های بدن کدام ها هستند و چه وظیفه ای دارند؟
الکترولیت های بدن از مهمترین عناصر موجود در بدن انسان هستند که به توضیح برخی از آن ها می پردازیم:
پتاسیم خون(K)
پتاسیم یک کاتیون مهم داخل سلولی است.
وجود پتاسیم برای انقباض عضلانی بسیار ضرورت دارد.
پتاسیم برای نقل و انتقال و اجرای تحریک های عصبی مورد نیاز است.
پتاسیم برای نگه داری و استمرار ریتم های نرمال قلب بسیار ضروری است و تغییر در میزان پتاسیم،تغییرات ECG را به دنبال دارد.
برای انقباض اسکلت ها و عضلات صاف، پتانسیل غشاء ،وجود پتاسیم ضروری است.
میزان نرمال پتاسیم ۲۰ تا ۶۰ میلی مول در ليتر است.
افزایش میزان پتاسیم موجب تحریک افزایش ترشح ادرار می شود.اختلال کلیه موجب افزایش پتاسیم می شود و در صورت
عدم درمان این موضوع موجب مرگ بیمار می شود.
کاهش مقدار پتاسیم موجب احتمال بازجذب آن، از طريق توبول های کلیه جهت ایجاد هموستاز می شود.
کاهش یا افزایش مقدار پتاسیم ممکن است موجب آریتمی بشود.
کلراید خون(CL)
از دیگر الکترولیت های بدن انسان،کلراید است که یکی از آنیون های مایعات خارج سلولی است.
کلراید توسط معده، و مخاط آن تحت عنوان هایدروکلریک اسید، ترشح شده، و به هضم غذا کمک می نماید.
کلراید موجب نگه داری تعادل اسیدی معده شده و در پاک سازی اکسیژن و دی اکسید کربن از HB در گلبول های قرمز خون مشارکت می کند،که به آن تغییر کلراید می گویند.
مقدار نرمال کلراید ۹۵ – ۱۰۶ میلی مول اليتر است.
تعادل کلراید توسط کلیه برقرار می گردد.
کلسیم خون(Ca)
کلسیم یکی دیگر از الکترولیت های بدن و یک یون ضروری ، برای انجام بسیاری از فرایندهای متابولیک اصلی می باشد.
استخوان ها حدود ۹۹٪ کلسیم بدن را در خود دارند،بقیه کلسیم بدن انسان در سرم و به دو شکل زیر وجود دارد.
در کلسیم آزاد یونیزه شده اند که در مواد غذایی، و فقط به صورتی که بدن بتواند آن را به مصرف برساند، وجود دارد.
کلسیم به آلبومین ها وابسته می باشد و حدود نیمی و از کلسیم سرم را تشکیل می دهد.
میزان کلسیم آزاد سرم عبارتند از: ۱ تا ۱/۲۵ میلی مول در ليتر، و کل کلسیم سرم ، که شامل کلسیم وابسته و کلسیم آزاد می باشد۱۲،۲ تا ۶۵،۲ میلی مول درليتر، می باشد.
مقدار کلسیم توسط دو هورمون تنظیم می شود، که عبارتند از: 1- هورمون پاراتیروئید (PTH) 2- هورمون کلسیتونین.
فسفر خون(P)
فسفر، آنیون اولیه یا یون منفی تغییر یافته مایع داخل سلولی است. • در صورتی که کلسیم به اندازه کافی به بدن انسان برسد، در این صورت به احتمال زیاد، مقدار فسفر بدن نیز کافی خواهد بود، به دلیل این که هر دو این الکترولیت ها در یک نوع موادغذایی وجود دارند.
مقدار نرمال فسفر بدن انسان ۸/۰تا ۴۵میلی مول لیتر می باشد
فسفر و در ساخت انرژی ذخیره ای در سلول ها (ATP) در ساخت استخوان ها و دندان ها با HB در زمینه افزایش آزاد سازی اکسیژن برای بافت ها تعامل می کند
فسفر در فعال سازی گلبول های سفید خون نقش دارد.
فسفر در متابولیزه کردن چربی ها، کربوهیدرات ها و پروتئین ها نقش دارد.
منیزیم خون(Mg)
منیزیم فراوان ترین یون مثبت داخل سلولی است.
مقدار منیزیم استخوان ها ۵۳٪، و میزان منیزیم عضلات ۲۷٪ است.
مقدار منیزیم مورد نیاز در هر روز ۲۸۰ – ۳۵۰ میلی گرم در روز می باشد.
مقدار نرمال منیزیم خون میلی مول درليتر می باشد.
مقدار کافی منیزیم موجب برانگیختگی اعصاب و سلول های عضلات، مثلا در قلب می شود.
گلوکز خون
گلوكز محصول نهایی هضم و جذب کربوهیدرات ها و منبع اصلی انرژی در متابولیم بدن انسان محسوب می شود. • گلوكز قند اصلی خون محسوب می شود؛ که برای مصرف آن لازم است از انسولین استفاده شود.
لیپید ها
لیپید ها موادی هستند که از سلول های حیوانی یا گیاهی به دست می آیند.• لیپیدها به صورت اسیدهای چرب، گلیسرید، و فسفولیپید وجود دارند.
کراتینین
کراتینین یک نوع ماده زائد است که از طریق متابولیسم بدن تولید شده، و توسط کلیه ها دفع می گردد.
اوره
اوره مهم ترین محصول تولیدی از طریق متابولیسم نیتروژن است.
اوره از طریق ادرار دفع می گردد.
میزان هموگلوبین
میزان هموگوبین، یعنی تعداد گلبول های قرمز خون. هموگلوبین در اریتروسیت سیتوپلاسم وجود دارد، و در مرحله اول مسئولیت نقل و انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن را به بافت های بدن به عهده دارد. مقدار نرمال هموگلوبین بین ۱۶ تا ۱۸ گرم در هر ۱۰۰ میلی لیتر خون می باشد. کاهش مقدار هموگلوبین مفهومش آن است که، گلبول های قرمز خون بدن از دست رفته اند.
هماتوکریت
هماتوکریت، ماده ای است که موجب قوام خون می شود، مثلا مایعات غلیظ در مقایسه با مایعات رقیق تر آهسته تر حرکت می کنند، و آن ماده ای که موجب بالاتر رفتن مقاومت مایعات و جریان آهسته تر آن ها در مقایسه با مایعات رقیق تر می شود، هماتوکریت نامیده می شود، هماتوکریت یعنی نسبت تعداد گلبول های قرمز به کل حجم خون. در شرایطی که بیمار دچار دی هیدراتاسیون، و خون ریزی باشد، مقدار هماتوکریت افزایش پیدا می کند. هماتوکریت به عنوان شاخصی در جهت تشخیص این موضوع مورد استفاده قرار می گیرد، که مشخص بشود که آیا با توجه به از دست رفتن مقدار خون یا برخی از مایعات داخل وریدی، لازم هست برای جایگزینی آن ها در بیماران دچار شوک ناشی از خون ریزی اقدام بشود یا خیر.
