دوستان عزیز قبل از پرداختن به موضوع میتوانید از طریق لینک زیر آموزش ویدیویی ANP فازی را دانلود کنید همچنین در صورت داشتن مشاوره و تحلیل با ما تماس بگیرید 09338859181
کلمه ANP مخفف عبارت انگلیسی Analytical Network Process به معنی فرایند تحلیل شبکه ای است. فرایند تحلیل شبکه یا ANP یکی از تکنیک‌های تصمیم گیری چند معیاره است که شباهت زیادی به روش AHP دارد با این تفاوت که در این روش روابط درونی و تاثیرات درونی بین عوامل نیز در نظر گرفته می شود. هر یک از روش ها بر اساس یک سری فرضیات بنا شده شده است. برای نمونه اگر معیارها مستقل از هم باشند و مقایسات زوجی امکانپذیر باشد مدل تصمیم گیری مناسب مدل AHP است ولی اگر معیارها دارای روابط درونی باشند روش ANP بهتر است. در ویدیوی زیر توضیحاتی در مورد روش ANP داده شده است.
در شکل زیر تفاوت روش AHP و ANP آورده شده است . در این شکل بین معیارهای اصلی رابطه درونی وجود دارد البته در ANP قاعده خاصی برای روابط درونی نیست به عنوان مثال ممکن است بین گزینه ها بین گزینه ها و معیارها و... همگی رابطه درونی نیز وجود داشته باشد
روش تحلیل شبکه‌ای به وسیله ساعتی در سال ۱۹۸۶ ارائه شد. روش ANP کامل شده روش AHP است. در مواردی که سطوح پایینی روی سطوح بالایی اثرگذارند و یا عناصری که در یک سطح قرار دارند مستقل از هم نیستند، دیگر نمی‌توان از روش AHP استفاده کرد. تکنیک ANP شکل کلی تری از AHP است، اما به ساختار سلسله مراتبی نیاز ندارد و در نتیجه روابط پیچیده تر بین سطوح مختلف تصمیم را به صورت شبکه ای نشان می‌دهد و تعاملات و بازخوردهای میان معیارها و آلترناتیوها را در نظر میگیرد.
هدف روش تصمیم گیری تحلیل شبکه ای ANP ساختارمند کردن فرآیند تصمیم گیری با توجه به یک سناریو متاثر از فاکتور های چند گانه مستقل از هم می باشد. این تکنیک ، فرآیند روش تصمیم گیری تحلیل شبکه ای ANP را به عنوان یک ابزار تصمیم گیری چند معیاره به وسیله جایگزینی شبکه به جای سلسله مراتب بهبود می بخشد. یک مسئله پیچیده را می توان به چند مسئله فرعی متشکل از سطوح سلسله مراتبی به گونه ای تجزیه کرد که هر سطح در بر گیرنده مجمومه ای از معیار ها و گزینه های مربوط به هر مسئله فرعی باشد . در این رویکرد سلسله مراتبی هدف مسئله بالاترین نقطه به شمار آمده و سطوح میانی شامل فاکتور های نمایانگر سطوح بالاتر می باشند. آخرین سطح شامل گزینه ها یا فعالیت هایی است که برای رسیدن به هدف باید به آنها توجه کرد.
طبقه بندی تصمیم ها از نظر میزان اطمینان به نتایج حاصل از شقوق مختلف اخذ تصمیم:
دراین طبقه بندی سه گروه قرار می گیرد:
تصمیم گیری تحت شرایط اطمینان کامل: زمانی که تصمیم گیرنده با اطمینان کامل می داند که نتیجه یا نتایج حاصل از هر تصمیم چیست و قرار است چه کاری صورت بگیرد و چه داده هایی در دسترس است. از نظر تصمیم گیری در شرایط اطمینان کامل قرار دارد.
تصمیم گیری در شرایط ریسک: وقتی تصمیم گیرنده با اطمینان کامل نمی داند که نتایج حاصل از هر تصمیم چیست ولی احتمال وقوع آنها را میداند در تحت شرایط ریسک و با مخاطره تصمیم میگیرد.
تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان: هنگامی که تصمیم گیرنده احتمال وقوع نتایج حاصل از تصمیم ممکن را نمی داند؛ او در شرایط عدم اطمینان تصمیم گیری می کند.
واژه فازی در فرهنگ لغت آکسفورد به صورت مبهم، گنگ و نادقیق تعریف شده است. نظریة مجموعه های فازی، شرایط عدم اطمینان ،قادر است بسیاری از مفاهیم و متغیرها و سیستم هایی را که نادقیق هستند، صورتبندی ریاضی ببخشد و زمینه را برای استدلال، استنتاج، کنترل و تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان فراهم آورد.
منطق فازی: نوعی از منطق بی نهایت مقداره و در حقیقت یک ابتکار برای بیان رفتار مطلوب سیستم ها با استفاده از زبان روزمره می باشد. در واقع منطآنها در یک مورد هیچ تردیدی نداشتند و آن اینکه هر پدیده ای یا"درست" است یا "نادرست" . منطق فازی، یک جهان بینی جدید است که به رغم ریشه داشتن در فرهنگ مشرق زمین با نیازهای دنیای پیچیده امروز بسیار سازگارتر از منطق ارسطویی است. منطق فازی جهان را آن طور که هست به تصویر می کشد. بدیهی است چون ذهن ما با منطق ارسطویی پرورش یافته، برای درک مفاهیم فازی در ابتدا باید کمی تامل کنیم، ولی وقتی آن را شناختیم، دیگر نمی توانیم به سادگی آن را فراموش کنیم. دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم، دنیای مبهمات و عدم قطعیت است. مغز انسان عادت کرده است که در چنین محیطی فکر کند و تصمیم بگیرد و این قابلیت مغز که می تواند با استفاده از داده های نادقیق و کیفی به یادگیری و نتیجه گیری بپردازد، در مقابل منطق ارسطویی که لازمه آن داده های دقیق و کمی است، قابل تامل است.
● تاریخچه منطق فازی
زمانی که در سال ۱۹۶۵ پروفسور لطفی زاده، استاد ایرانی الاصل دانشگاه برکلی، اولین مقاله خود را در زمینه فازی تحت عنوان مجموعه های فازی (FUZZY TEST) منتشر کرد، هیچ کس باور نداشت که این جرقه ای خواهد بود که دنیای ریاضیات را به طور کلی تغییر دهد.
گرچه در دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ مخالفان جدی برای نظریه فازی وجود داشت، اما امروزه هیچ کس نمیتواند ارزشهای منطق فازی و کنترلهای فازی را منکر شود. زمینه های پژوهش و تحقیق در نظریه فازی بسیار گسترده می باشد.
● مجموعه های فازیاگر بخواهیم نظریه مجموعه های فازی را توضیح دهیم، باید بگوییم نظریه ای است برای اقدام در شرایط عدم اطمینان است.
این نظریه قادر است بسیاری از مفاهیم و متغیرها و سیستم هایی را که نادقیق و مبهم هستند، صورتبندی ریاضی ببخشد و زمینه را برای استدلال، استنتاج، کنترل و تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان فراهم آورد. پر واضح است که بسیاری از تصمیمات و اقدامات ما در شرایط عدم اطمینان است و حالتهای واضح غیر مبهم بسیار نادر و کمیاب می باشند. نظریهٔ مجموعه های فازی به شاخه های مختلفی تقسیم شده است.
پرفسور لطفی زاده در سال ۱۹۶۲ چیزی را بدین مضمون برای سیستم های بیولوژیک نوشت: ما اساساً به نوع جدید ریاضیات نیازمندیم؛ ریاضیات مقادیر مبهم یا فازی که توسط توزیع های احتمالات قابل توصیف نیستند. وی فعالیت خویش در نظریه فازی را در مقالهای با عنوان «مجموعه های فازی» تجسم بخشید. مباحث بسیاری در مورد مجموعه های فازی به وجود آمد و ریاضیدانان معتقد بودند نظریه احتمالات برای حل مسائلی که نظریه فازی ادعای حل بهتر آن را دارد، کفایت می کند. دههٔ ۱۹۶۰ دههٔ چالش کشیدن و انکار نظریه فازی بود و هیچ یک از مراکز تحقیقاتی، نظریه فازی را به عنوان یک زمینه تحقیق جدی نگرفتند. اما در دههٔ ۱۹۷۰، به کاربردهای عملی نظریه فازی توجه شد و دیدگاههای شک برانگیز درباره ماهیت وجودی نظریه فازی مرتفع شد.
استاد لطفی زاده پس از معرفی مجموعهٔفازی در سال ۱۹۶۵، مفاهیم الگوریتم فازی را در سال ۱۹۶۸، تصمیم گیری فازی را در سال ۱۹۷۰ و ترتیب فازی را در سال ۱۹۷۱ ارائه نمود. ایشان در سال ۱۹۷۳ اساس کار کنترل فازی را بنا کرد این مبحث باعث تولد کنترل کننده های فازی برای سیستمهای واقعی بود؛ ممدانی (Mamdani) و آسیلیان (Assilian) چهارچوب اولیه ای را برای کنترل کننده فازی مشخص کردند. در سال ۱۹۷۸ هومبلاد (Holmblad) و اوسترگارد(Ostergaard) اولین کنترل کننده فازی را برای کنترل یک فرایند صنعتی به کار بردند که از این تاریخ، با کاربرد نظریه فازی در سیستمهای واقعی، دیدگاه شک برانگیز درباره ماهیت وجودی این نظریه کاملاً متزلزل شد.
دههٔ ۱۹۸۰ از لحاظ نظری، پیشرفت کندی داشت؛ اما کاربرد کنترل فازی باعث دوام نظریه فازی شد. هیچ اندیشیده اید که کشور ژاپن چرا گوی سبقت را در تولید لوازم الکترونیک هوشمند از دیگر همتایانش ربوده ست؟ …مهندسان ژاپنی به سرعت دریافتند که کنترل کننده های فازی به سهولت قابل طراحی بوده و در مورد بسیاری مسائل می توان از آنها استفاده کرد. به علت اینکه کنترل فازی به یک مدل ریاضی نیاز ندارد، می توان آن را در مورد بسیاری از سیستم هایی که به وسیلهٔ نظریه کنترل متعارف قابل پیاده سازی نیستند، به کار برد.
● سیستمهای فازی چگونه سیستمهایی هستند؟ سیستم های فازی، سیستم های مبتنی بر دانشق فازی یک منطق پیوسته است که از استدلال تقریبی بشر الگو برداری کرده است. این منطق حدود چهل سال پیش در آمریکا، توسط پرفسور لطفی زاده پایه ریزی شد و برای اولین بار در سال ۱۹۷۴ در اروپا برای تنظیم دستگاه تولید بخار، در یک نیروگاه، کاربرد عملی پیدا کرد. با پیشرفت چشمگیر ژاپن در عرصه وسایل الکترونیکی، در سال ۱۹۹۰ کلمه "فازی" در آن کشور به عنوان "کلمه سال" شناخته شد.
شاید بتوان با دو رنگ سیاه و سفید مثال بهتری ارائه داد. اگر در ریاضی، دو رنگ سیاه و سفید را صفر و یک تصور کنیم، منطق ریاضی، طیفی به جز این دو رنگ سفید و سیاه نمی بیند و نمی شناسد. ولی در مجموعه های نامعین منطق فازی، بین دو رنگ سیاه و سفید مجموعه ای از طیف های خاکستری هم لحاظ می شود و به این طریق فصل مشترک ساده ای بین انسان و کامپیوتر بوجود می آید. این باور به سیاه و سفیدها، (صفر و یک ها) و این نظام دو ارزشی به گذشته دور باز می گردد و حداقل به یونان قدیم و زمان ارسطو می رسد. البته قبل از ارسطو نوعی ذهنیت فلسفی وجود داشت که به ایمان دودویی با شک و تردید می نگریست. بودا در هند، پنج قرن قبل از مسیح و تقریباً دو قرن قبل از ارسطو زندگی می کرد. اولین قدم در سیستم اعتقادی او، گریز از جهان سیاه و سفید و برداشتن این حجاب دو ارزشی بود، نگریستن به جهان به همان صورتی که هست. از دید بودا جهان را باید سراسر تناقض دید، جهانی که چیزها و ناچیزها در آن وجود دارد.
منطق ارسطو اساس ریاضیات کلاسیک را تشکیل می دهد. براساس اصول و مبانی این منطق، همه چیز تنها مشمول یک قاعده ثابت می شود که به موجب آن: «آن چیز درست است یا نادرست».
دانشمندان نیز بر همین اساس به تحلیل دنیای خود می پرداختند. گرچه آنها همیشه مطمئن نبودند که چه چیزی درست است و چه چیزی نادرست و گرچه درباره درستی یا نادرستی یک پدیده مشخص، ممکن بود دچار تردید شوند.البته یا قواعد می باشند؛ قلب یک سیستم فازی یک پایگاه دانش است که از قواعد فازی تشکیل شده است.
در اولین نگاه به اطراف خود به سادگی می توانید مجموعه ای از این دستگاه ها و لوازم را در خانه و محل کار خود بیابید. منطق فازی تعمیمی از منطق دو ارزشی متداول است و درحالیکه در منطق دودویی جایی برای واژه هایی همچون "کم"، "زیاد"،"اندکی"،"بسیار" و... که پایه های اندیشه واستدلال های معمولی انسان را تشکیل می دهند وجود ندارد، روش فازی برمبنای بکارگیری همین عبارات زبانی است.بعنوان مثال، مساله رعایت فاصله با خودروی جلویی در هنگام رانندگی را در نظر می گیریم، جهت تنظیم این فاصله هنگام مواجه شدن با خودروی روبرو "اگر جاده لغزنده باشد ، باید فاصله را زیاد می کنیم" و " اگر سرعت خوردرو کم باشد ، می توانیم فاصله را کم می کنیم" و "اگر هوا تاریک باشد ، فاصله را زیاد می کنیم" که غالبا به هنگام رانندگی امکان اندازه گیری دقیق میزان سرعت خودرو ، تاریکی جاده ، لغزندگی جاده و نظیر آن به منظور محاسبه مقادیر فاصله مطلوب وجود ندارد ، درنتیجه جهت طراحی سیستم ترمز موثر خودرو بر پایه منطق فازی، عباراتی مثل تاریکی کم یا زیاد ، سرعت کم یا زیاد ولغزندگی کم یا زیاد و... را بعنوان متغیرهای ورودی و عباراتی همچون " فاصله کم یا زیاد" را مشابه آنچه در مغز انسان برای تصمیم گیری رخ می دهد را بعنوان متغیر خروجی بکار می بندیم.
بسط و گسترش منطق فازی و تئوری مجموعه های فازی بدلیل ابهام و عدم قطعیتی بوده که در مسائل پیرامون ما وجود دارد و به همین جهت در منطق فازی (علی رغم منطق دو ارزشی) گستره ای از ارزشها تعریف شده است تا ما قادر باشیم احساسات و تفکراتمان را بدون ابهام به مخاطبان خود انتقال دهیم .بدون اغراق زندگی روزمره ما آمیخته با مفهوم فازی است، یعنی بطور ناخودآگاه از عباراتی استفاده می کنیم که برای مخاطب دقیقا مشخص نیست.
پیاده سازی روش فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) در محیط فازی نیز باعث غلبه بر ابهامات و عدم قطعیت در تصمیم گیری می شود بنابراین در اولین گام باید مدل شبکه ای پژوهش تشکیل شود. این مدل می تواند روابط درونی عوامل را به هر صورتی که باشد نشان دهد برای تعیین روابط درونی و تاثیرات درونی بین معیارها می توان از روشهای مختلفی استفاده نمود از جمله روش دیمتل یا دیمتل فازی که برای بررسی تاثیرگذاری و تاثیرپذیری عوامل استفاده می شود.
در ویدیوی زیر توضیحاتی در مورد روش ANP فازی و مراحل آن اورده شده است.
در مرحله دوم باید بر اساس روابط درونی و سلسله مراتبی مدل، پرسشنامه ANP فازی طراحی شود این پرسشنامه به صورت مقایسه زوجی می باشد که بر اساس طیف 1 تا 9 ساعتی (به صورت فازی) تکمیل شود.
در مرحله سوم می بایست اوزان نسبی در مقایسات زوجی محاسبه شود این اوزان را می توان از روشهای زیر محاسبه کرد:
در مرحله چهارم باید سوپرماتریس های ANP تشکیل شود اولین سوپرماتریس، سوپرماتریس اولیه نام دارد که از اوزان محاسبه شده در مرحله قبل حاصل می شود سپس سوپرماتریس موزون و حدی تشکیل شده که همان وزن نهایی عوامل می باشد.
چنانچه نیازمند مشاوره و یا تحلیل پروژه خود با این روشها هستید با ما تماس بگیرید: 09338859181
