قرن هاست که حرمین شریفین در مکه (خانه خدا) و مدینه پذیرای زائران از سراسر جهان هستند. برای بازدیدکنندگان شگفت انگیز و در عین حال عجیب است که سنگ کف مرمریت سفید و درخشانی که زمین اطراف کعبه را در مکه پوشانده است، حتی در گرمترین روزها خنک می ماند.
در حالی که برخی ادعا کرده اند که لوله های آب سرد پنهان در زیر زمین باعث خنکی آن می شوند، دلیل حقیقی در انتخاب منحصر به فرد مصالح ساختمانی مسجد نهفته است.
سنگ سفید تاسوس (Thassos)، از جزیره ای با این نام در شرق یونان در نزدیکی کاوالا در دریای اژه، یکی از نادرترین نوع سنگ ها را داراست. به دلیل ظاهر سفید خالص و انعکاس زیاد نور، سنگ مرمریت تاسوس – که گاهی اوقات سنگ سفید برفی و سنگ مایا نیز نامیده می شود – جزو سنگ های مرمریتی است که کمترین میزان جذب گرما را دارند. این سنگ از زمانهای قدیم از این جزیره استخراج می شده است و امروزه نیز در سراسر یونان مورد استفاده قرار میگیرد.
از این سنگ در بنای دیوارها، کف ها و مجسمه های برخی از مهمترین مکان های تاریخی، از جمله مقبره باستانی مقدونیه در آمفیپولیس (بزرگترین مقبره کشف شده در یونان) و ایاصوفیه در استانبول استفاده شده است.
اگرچه قیمت این سنگ به هیچ وجه ارزان نیست، اما ویژگی های منحصر به فرد آن باعث استفاده مکرر در ویلاهای لوکس و دکوراسیون داخلی می شود. طبق گفته های عرضه کننده هندی سنگ، هر تایل میتواند بازه قیمتی بین 250 تا 400 دلار در هر متر مربع داشته باشند.
طبق مطالعه ای که در سال 2021 در مجله بین المللی Materials Building and Construction منتشر شد، ویژگیهای ترموفیزیکی این سنگ، هم گرمای تابش خورشید را منعکس می کند و هم آن را از بین میبرد.
این مطالعه نشان داد که سنگ مرمریت تاسوس دارای سطح شگفت انگیزی از بازتاب خورشیدی و هدایت حرارتی بالایی نسبت به سنگ لایم استون است، سنگ دیگری که معمولا در معماری اسلامی استفاده می شود. در مجموع، سنگ تاسوس با این ویژگیها ثابت کرده است که میتواند دمای پایین سطح خود را حتی در طول دوره های گرم تابستان حفظ کند، و شب هنگام نیز میزان کمتری از گرما را ساطع کند.
در عین حال، سنگ مرمریت به بعد هنری و معماری مساجد می افزاید که تجربه ای استثنایی و به یاد ماندنی را برای زائرین به ارمغان می آورد.
مطالعه دیگری که توسط یک تیم مشترک عربستانی و مصری انجام شد و در مجله of Journal Arabian Geosciences در سال 2018 منتشر شد، از سنگ مرمریت به عنوان “مرمریت هوشمند دفع کننده گرما” نام برد و دلیل رنگ سفید خالص آن را، به وجود کریستال های غنی از دولومیت نسبت داد.
مهندسان و تکنسین ها بازدیدهای منظم و کارهای تعمیر و نگهداری را با مهارت بالا انجام می دهند و سنگ های مرمریت که وضعیت خوبی ندارند و ویژگی های خنک کنندگی خود را از دست داده اند با تایل های جدید جایگزین می کنند. این سنگ مرمریت کاملا طبیعی است و نه کشور عربستان سعودی و نه یونان هیچ ماده افزودنی وارد آن نمی کنند و هیچ ناخالصی در آن وجود ندارد.
با توجه به این که بازدید کنندگان این دو مسجد باید با پای برهنه وارد شوند، چندین دهه است که عربستان سعودی، برای رفاه حال زائرین و جلوگیری از دمای ناایمن کف زمین، سنگ مرمریت تاسوس را برای استفاده انحصاری در حرمین شریفین وارد کرده است.
مهندس فارس الساعدی، معاون فنی، عملیاتی و نگهداری معاونت امور حرمین شریفین ریاست جمهوری، به عرب نیوز گفت که با وجود گرمای شدیدی که ممکن است در ماه های تابستان به 50 تا 55 درجه سانتیگراد برسد، سنگ مرمریت مایا دمای سرد و خنک خود را حفظ میکند.
الساعدی افزود: «رهبری عربستان سعودی تصمیم گرفته تا سنگهای خنک شونده خودکاری را برای ساخت حیاط های وسیع و فضاهای بازی وارد کند که سالانه محل عبور میلیون ها زائر است.»
ریاست کل این تشکیلات بر فرایندهای تعمیر و نگهداری سنگ مرمریت در سراسر منطقه با تصفیه، مرمت و سپس صیقل دادن سنگ مرمریت یا جایگزینی تایل های قدیمی و غیرقابل استفاده نظارت می کند. تعمیر و نگهداری بیست و چهار ساعته و هفت روز هفته توسط بیش از چهل مهندس و تکنسین انجام می شود؛ هر تخته سنگ مرمریت ضخامتی معادل پنج سانتی متر دارد و چیزی که آن را متمایز می کند توانایی آن در جذب رطوبت از طریق منافذ ظریف خود در طول شب و رهاسازی آن رطوبت در طول روز است که این ویژگی باعث خنک تر شدن آن در دمای بالا میشود.
