یکی از رایجترین و البته خطرناکترین اشتباهات کلامی در فرهنگ سلامت ما، استفاده از واژه «چرک خشک کن» به جای آنتیبیوتیک است. این نامگذاری غلط، تصویری کاملاً نادرست از مکانیسم اثر دارو در ذهن بیمار ایجاد میکند و منجر به مصرف خودسرانه و بیرویه دارو میشود. تصور اینکه قرص یا کپسول قرار است مانند یک اسفنج، آبریزش یا خلط را «خشک» کند، از پایه غیرعلمی است.
آنتیبیوتیکها (Antibiotics) هیچ ارتباطی با از بین بردن ترشحات ندارند. وظیفه اصلی این داروها، مبارزه با باکتریها است. آنها با تخریب دیواره سلولی باکتری یا متوقف کردن تکثیر آن، عفونت را از بین میبرند.
اگر شما به یک عفونت ویروسی (مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا کرونا ) مبتلا باشید، مصرف قویترین آنتیبیوتیکها نیز هیچ تأثیری بر بهبود شما نخواهد داشت، زیرا ویروسها ساختار سلولی که آنتیبیوتیک بتواند به آن حمله کند، ندارند.
ترشحات تنفسی یا همان خلط (Sputum)، بخشی از سیستم دفاعی بدن هستند که از سلول های جامی و غدد زیر مخاطی در پوشش مجاری هوایی از بینی و سینوس ها تا انتهای مجاری تنفسی ترشح می شوند. این مایع لزج شامل آب، پروتئینها و آنتیبادیها ست که وظیفه به دام انداختن ذرات خارجی و مرطوب نگه داشتن مجاری تنفسی را دارد.
افزایش و تغییرات این ترشحات نشان دهنده واکنش بدن به شرایط محیطی مختلف است:
ترشحات شفاف و رقیق: معمولاً نشانه آلرژی یا مراحل اولیه عفونت ویروسی است. بدن در حال شستشوی مجاری است.
ترشحات سفید یا خاکستری: ممکن است نشاندهنده احتقان بینی یا شروع التهاب باشد.
ترشحات زرد یا سبز: این رنگ ناشی از حضور آنزیمهای گلبولهای سفید (نوتروفیلها) است که در حال جنگ با عفونت هستند.
نکته کلیدی اینجاست: سبز بودن خلط همیشه به معنای عفونت باکتریایی نیست؛ عفونتهای ویروسی شدید نیز میتوانند باعث سبز شدن ترشحات شوند.
استفاده از اصطلاح «چرک خشک کن» باعث میشود افراد با شروع هرگونه آبریزش یا خلط، به سراغ آنتیبیوتیک بروند تا آن را «خشک» کنند. این کار تنها باعث نابودی باکتریهای مفید بدن و ایجاد مقاومت آنتیبیوتیکی میشود. تشخیص نیاز به آنتیبیوتیک تنها بر عهده پزشک و بر اساس علائم بالینی دقیق است، نه بر اساس وجود یا عدم وجود ترشحات.
