طرح و برنامه‌های زیادی با چشم‌اندازهای عجیب و دور از دسترس تدوین شدند و حتی کلنگشان هم زده شد اما اغلب آن‌ها یا به‌طور کامل اجرایی نشدند و یا پس از اجرا شباهتی به چشم‌انداز موعود نداشتند. اما جالب است بدانید شهر دبی که در نزدیکی کشور خودمان واقع شده است، بسیار فراتر رفته و طرحی را برای توسعه زیرساخت‌های بلاکچین ارائه داده است تا اولین شهر مبتنی بر بلاکچین باشد. این شهر آنقدر در ایجاد چنین اکوسیستمی موفق بود که توانست در عرض ۴ سال تبدیل به پایتخت بلاکچین دنیا شود.
استراتژی بلاکچین شهر دبی
طی سال‌های اخیر که صنعت بلاکچین در حال گسترش است، دولت‌ها و حکومت‌ها سند چشم‌انداز و برنامه‌های مختلفی را در این زمینه تدوین و همچنین پیشرفت‌های این برنامه‌ها را طی این سال‌ها منتشر کرده‌اند. یکی از این برنامه‌ها «برنامه استراتژی بلاکچین دبی» است که در سال ۲۰۱۶ تهیه شده و چشم‌انداز آن تبدیل‌شدن به اولین شهر مبتنی بر بلاکچین تا سال ۲۰۲۰ بوده است. در این مقاله خلاصه‌ای از این برنامه که در سال ۲۰۱۶ تهیه شده است بیان می‌شود و همچنین دستاوردهای این طرح در سال ۲۰۲۰ مطرح خواهد شد. بررسی این نمونه‌ها می‌تواند دیدگاه جامع‌تری درباره فرآیندهای ایجاد یک اکوسیستم در اختیار مدیران، سیاست‌گذاران و کارآفرینان قرار دهد.
مقدمه
دبی یکی از هفت شهر تشکیل‌دهنده امارات متحده عربی است. این شهر که پرجمعیت‌ترین شهر امارات متحده است ۸۲ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد. لازم به ذکر است که در سال ۲۰۲۰ این میزان به ۱۰۲ میلیارد رسیده است.
در ۴۰ سال گذشته دبی توانسته است به یک شهر جهانی و یکی از قطب‌های تجاری و گردشگری در منطقه تبدیل شود. دبی به‌عنوان یک مرکز اقتصادی و سرمایه‌گذاری توانسته است شهرتی جهانی برای خود ایجاد کند و توجه هزاران شرکت بین‌المللی را که قصد تأسیس مراکز خود را در منطقه خاورمیانه دارند به خود جلب کند. این شهر با تنوع بخشیدن به تولید ناخالص داخلی خود از طریق توسعه دادن بخش‌هایی مانند گردشگری، املاک، خرده‌فروشی‌ها و حمل‌ونقل به موفقیت چشمگیری در این حوزه دست‌یافت. همچنین جذب نیروهای متخصص و ماهر از سراسر جهان آن را به شهرت زیادی رساند.
یکی از موارد زمینه‌ساز این موفقیت و رشد اقتصادی، بخش دولتی قدرتمند و مولد است که فناوری‌های جدید را پذیرفته است و خود را به ایجاد مزیت‌های شهری و تحول دیجیتال شهر متعهد می‌داند. در سال ۲۰۰۰ بود که دبی در راستای تبدیل شدن به شهر دیجیتال، استراتژی‌های جدیدی را پیش گرفت و پروژه‌هایی مانند شهر اینترنتی دبی، دولت الکترونیک دبی و دولت هوشمند دبی و... را کلید زد.
امروز دبی یکی از شهرهای پیشرو در به‌کارگیری تکنولوژی‌های جدید و از پیشگامان پیاده‌سازی طرح‌های هوشمند و نوآورانه است. در حالی که سرمایه‌گذاران بخش‌های خصوصی، بیش از یک میلیارد دلار در بخش بلاکچین سرمایه‌گذاری کرده بودند، سیاست‌گذاران در دبی با درک پتانسیل‌های تکنولوژی بلاکچین در حوزه خدمات شهری برنامه استراتژی بلاکچین را تدوین کردند.
چالش‌ها و واکنش‌ها
توسعه سریع دبی در بخش‌های مختلف اقتصادی نیازمند بهبود کارآیی و به‌روزرسانی مداوم فرایندهای سنتی بود. یکی از اهداف در توسعه بخش‌های اقتصادی، اثربخشی روزافزون در دولت بود. این اثربخشی در خدماتی که دولت به مصرف‌کنندگان می‌داد (G2C) و همین‌طور خدمات داخلی دولت (G2G) ارائه می‌داد تعریف می‌شد.
در بخش‌های مربوط به کسب‌وکارها و توسعه‌های ساختمانی و همین‌طور گردشگری، دولت در برای ارائه مجوزها و تأییدیه‌ها و پیگیری‌ها نیازمند کنترل‌های بیشتری بود. با گسترش فعالیت‌های دولت در ارائه خدمات در این حوزه‌ها، فرآیندهای ساده در حال پیچیده‌تر شدن بودند و نیاز دبی به یک راه‌حل سریع برای ساده کردن فرایندها بیش از پیش احساس می‌شد. اینجا بود که دبی بلاکچین را راه‌حلی برای حل معضلات خود یافت.
در نهایت، پذیرش بلاکچین در سطح شهر دبی زمانی ایجاد می‌شود که این فناوری به‌عنوان ماشین اعتماد، در حال شناخته شدن است. تکنولوژی بلاکچین نیاز به شخص ثالث را در معاملات از بین می‌برد؛ ویژگی‌ای که می‌تواند ساده‌سازی‌های فرآیندهای تحول دبی را تسریع ببخشد. بلاکچین در بخش‌های حاکمیت هوشمند، اقتصاد هوشمند و مردم هوشمند به کار گرفته خواهد شد که در ادامه در این خصوص توضیحات بیشتری خواهیم داد.
پروژه‌های هوشمند
چشم‌انداز
در حالی که دولت‌ها در دنیا با احتیاط در حال بررسی کاربردهای بلاکچین هستند، دبی اولین شهری است که چشم‌اندازی را برای کشف پتانسیل‌های این فناوری جدید در مقیاس گسترده شهری مطرح کرده است.
در اکتبر ۲۰۱۶، دبی یک استراتژی سراسری را با هدف تبدیل‌شدن به اولین شهر مبتنی بر بلاکچین طراحی کرد. این چشم‌انداز در راستای نوآوری‌های پیشرو حکومت دبی و ساخت اکوسیستمی فعال برای این شهر در دو بخش خصوصی و دولتی بوده است.
استراتژی بلاکچین شهر دبی بر سه محور اساسی طراحی شده است:
1. کارآیی دولت: به‌کارگیری تکنولوژی بلاکچین در خدماتی که امکان اجرا شدن آن وجود داشته باشد.
2. توسعه صنعت: حمایت از ایجاد و توسعه صنعت بلاکچین از طریق فراهم کردن یک اکوسیستم که امکان توانمندسازی در این حوزه را به استارتاپ ها و کسب‌وکارها می‌دهد.
3. پیشگامی در سطح محلی و بین‌المللی: تبدیل‌شدن به قطبی برای سرمایه فکری و توسعه مهارت در این صنعت و همچنین هدایت تفکر جهانی مرتبط با این صنعت
پذیرش و به‌کارگیری تکنولوژی بلاکچین به‌طور کامل با چشم‌اندازهای پذیرش نوآوری شهر دبی همسو است و دبی را قادر می‌سازد تا کارآمدترین، یکپارچه‌ترین، امن‌ترین و تأثیرگذارترین تجربه را برای ساکنان و بازدیدکنندگانش ایجاد کند.
پیاده‌سازی:
دفتر دبی هوشمند (SDO) که مسئول پیاده‌سازی این استراتژی است، در این راستا یک نقشه راه دقیق حول محور سه رکن اساسی که مطرح شد، طراحی و تدوین کرده است. این نقشه راه برای پیشبرد چشم‌اندازهای بلاکچینی دبی تعریف‌شده است. شهر برای هر بخش در استراتژی، برنامه‌ای با اقدامات عملی دارد.
۱. کارآیی دولت
دبی قصد دارد برای اولین بار بلاکچین را در خدمات کاربردی در بخش دولتی پیاده‌سازی کند. در نتیجه این پیاده‌سازی، بخش دولتی می‌تواند با حذف شخص ثالث منفعت ببرد و با بهبود اتوماسیون و کنترل‌های هوشمند و بهره‌مندی از دفاتر کل توزیع‌شده، توسعه پیدا کند.
این استفاده آزمایشی از بلاکچین در بخش‌های مختلفی از جمله انرژی، حمل‌ونقل و لجستیک، گردشگری، بهداشت، آموزش و اشتغال، توسعه اقتصادی، عدالت، خدمات اجتماعی و حوزه فعالیت‌های شهری و شهر هوشمند انجام خواهد شد. این فرآیند بایستی شامل حمایت بخش‌های مختلف مانند ادارات اب و برق و دبی، سازمان راه و ترابری، اداره گردشگری، اداره توسعه اقتصادی، اداره پلیس، اداره بهداشت دبی و دیگر ذینفعان بخش دولتی باشد.
به‌منظور اجرایی کردن نسخه‌های آزمایشی بلاکچین، دبی سعی کرده است یک چارچوب حکمرانی را طراحی کند تا مطمئن شود همه ذینفعان از نقش خود آگاه هستند و هر موقع که نیاز باشد حمایت می‌شوند. برای رسیدن به این هدف، اداره دبی هوشمند، کارگاه‌هایی برای ذینفعان (دولتی و خصوصی) برگزار می‌کند که پتانسیل بخش خود برای یک نسخه آزمایشی را شناسایی کنند. علاوه بر این، به آن‌ها کمک خواهد کرد تا یک شریک فنی نیز برای پیاده‌سازی نسخه آزمایشی بلاکچین آن‌ها را پشتیبانی و حمایت کند.
دبی با روی خوش نشان دادن به تیم‌های فنی از سراسر دنیا برای حضور در دبی و همکاری در پیاده‌سازی طرح‌های آزمایشی در واقع باعث تحریک بازار بلاکچین در آن منطقه و همین‌طور اقتصاد خود می‌شود. به‌طور خلاصه، دبی در حال ایجاد تقاضا برای کسب‌وکارهاست تا بتوانند با به‌کارگیری نوآوری، رشد کنند.
۲. ایجاد صنعت
دبی قصد دارد تا علاوه بر استفاده از بلاکچین در دولت، یک اکوسیستم بلاکچینی را ایجاد کند که بخش خصوصی و استارتاپ ها نیز بتوانند در آن فعالیت کنند و نوآوری‌های مربوط به آن را گسترش دهند. در راستای رسیدن به این هدف، چهار حوزه عملیاتی که می‌تواند ایجاد این اکوسیستم توانمند را حمایت کند تعریف شده است:
نتایج سیاست‌های پیاده‌سازی بلاکچین به‌طور مداوم ارزیابی می‌شود و سیاست‌ها در حوزه‌های امنیت، حقوق مصرف‌کننده، حمایت‌های استارتاپی و فناوری‌های مالی نیز تدوین می‌شود.
ایده راه‌اندازی یک شتاب‌دهنده بلاکچینی که استارتاپ ها را در مسیر جستجوی فرصت‌های خلاقانه همراهی کند نیز در این برنامه مطرح شده است. این شتاب‌دهنده قرار است به‌عنوان یک هاب دانشی عمل کند تا آگاهی و درک نسبت به این تکنولوژی و همچنین پذیرش جهانی و برنامه‌های شهر دبی را افزایش دهد.
دبی قصد دارد با برگزاری چندین مسابقه جهانی، راهی برای شرکت استارتاپ ها از سراسر جهان باز کند تا در فرایند ایده‌پردازی برای پیاده‌سازی بلاکچین در سطح شهر شرکت کنند.
دبی اولین شورای جهانی بلاکچین را تشکیل داده است که متشکل از ۴۶ عضو از بخش خصوصی است که هدف آن ایجاد یک اکوسیستم بلاکچینی پر رونق است. همچنین یک کارگروه محلی در بخش خصوصی نیز برای همکاری نزدیک‌تر با دولت تشکیل می‌شود تا بیشترین نفع را از پتانسیل‌های این تکنولوژی به‌صورت محلی ببرد.
۳. پیشگامی در این صنعت (رهبری فکری)
دبی قصد دارد تا تفکر جهانی در خصوص تکنولوژی بلاکچین را هدایت کند و به‌نوعی تبدیل به قطب سرمایه فکری بلاکچین و توسعه مهارت‌های این صنعت تبدیل شود. برای رسیدن به این هدف اقداماتی را نیز تعریف کرده است که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
دبی قصد دارد تا با ارائه جامع‌ترین دوره‌های آموزشی برای برنامه‌نویسان، سیاست‌گذاران و همین‌طور استراتژیست‌ها و مدیران پروژه، به یک قطب منطقه‌ای و جهانی در توسعه مهارت‌های بلاکچینی تبدیل شود.
دبی سرمایه فکری مربوط به پذیرش بلاکچین را از طریق توسعه مطالعات موردی ایجاد و به اشتراک خواهد گذاشت و همچنین بناست تا از تحقیقات پیشرفته در این حوزه پشتیبانی کند.
دبی قصد دارد تا به‌طور منظم میزبان سخنرانی متخصصان و کارشناسان این حوزه باشد تا پیرامون مسائل مربوط به پذیرش فناوری بلاکچین در سطح شهر به بحث و گفتگو بپردازند.
دبی از این طریق بهترین برنامه‌ها و کاربردهای جهانی بلاکچین را شناسایی می‌کند و قصد دارد تا جوایزی را نیز برای بهترین کاربردها در حوزه شهری نظر بگیرد.
دبی قصد دارد مدارس و دانشگاه‌ها را در تمام فعالیت‌های بلاکچینی ازجمله توسعه نسخه‌های آزمایشی، دوره‌های آموزشی و سخنرانی‌ها و ایجاد سرمایه فکری درگیر کند.
نتایج
شهر هوشمند دبی در سال ۲۰۲۰ توانست به هدفش در زمینه ساخت یک اکوسیستم پررونق بلاکچینی در شهر برسد و دبی را به‌عنوان پایتخت توسعه بلاکچین در دنیا معرفی کند. پروژه‌های پیاده‌سازی استفاده از بلاکچین در ۲۴ مورد در 8 بخش صنعتی، ارائه بستر دبی بلاکچین (Dubai Blockchain) و سیاست‌های بلاکچین دبی شواهد این امر هستند.
منابع:
Dubai Blockchain Strategy 2016
www.smartdubai.ae
