این روزها بنا به دلایل مختلف با پدیده‌ی ریزش مو و تاسی سر مواجه هستیم. بسیاری از افراد از این بابت نگران و خجالت‌زده هستند و اعتماد به نفس خود را هم به طور کامل از دست داده‌اند. در برخی از مواقع با اینکه مشکل شناسایی می‌شود اما نمی‌توان جلوی آن را گرفت و یا انجام این کار هم هزینه‌های زیادی را در پی خواهد داشت. بنابراین به نظر می‌رسد تنها کاری که می‌توان انجام داد و از بابت تأثیر آن در عدم ریزش مو مطمئن بود، پیشگیری است. یعنی کارهایی که می‌توانید انجام دهید تا موی سالمی داشته باشید. در این مطلب همراه ما باشید تا به طور کامل شما را با انواع بافت مو و عوامل رشد و رویش مو آشنا و محصولاتی جهت بهبود سلامت آن معرفی کنیم.
مو یکی از نقاط حساس بدن است که تأثیر بسیار زیادی هم روی زیبایی یک فرد دارد. وقتی مو شروع به ریزش می‌کند، افراد مختلف اعتماد به نفس خود را هم از دست می‌دهند، گوشه‌گیر می‌شوند و سعی می‌کنند خیلی در اجتماع حضور پیدا نکنند یا اگر هم این اتفاق رخ دهد، با کلاه از خانه بیرون می‌روند. در نتیجه به نظر می‌رسد موضوع ریزش مو برای بسیاری از افراد جامعه اهمیت دارد و برای رفع مشکلات مربوط به آن هم اقدامات و هزینه‌های گزافی صورت می‌گیرد.
آنچه که در این مطلب قصد داریم به شما بگوییم، روش‌هایی است که کمک می‌کنند مو به صورت طبیعی رشد کند، بافت مستحکم‌تری پیدا کند و در آینده از ریزش آن جلوگیری شود.
بسیاری از افراد تصور می‌کنند «بافت مو» در واقع همان حالت مو روی سرشان است. به عبارتی دیگر، اگر مو خشک باشد یا چرب، تصور می‌کنند این همان بافت مو است که باعث می‌شود برخی از افراد به راحتی بتوانند دست خود را لابه‌لای ساقه‌ی موها حرکت دهند و برخی دیگر هم اصلا نتوانند این کار را انجام دهند. اما حقیقت امر چیز دیگری است. موی خشک یا چرب از لحاظ فنی بافت مو محسوب نمی‌شود، بلکه فقط حالت یک مو را توصیف می‌کند.
به صورت کلی سه نوع بافت مو و چهار نوع مختلف مو وجود دارد. هر نوعی از مو هم به سه بخش کوچک‌تر تقسیم می‌شود. فقط با شناخت این موارد است که می‌توانید به راحتی موی خود را بشناسید و متوجه شوید چه رفتاری باید با آن انجام دهید یا حتی چه حالتی به آن بدهید که بیشترین تناسب را با بافتش داشته باشد.
بافت مو شرایط مو را مشخص می‌کند. سه نوع بافت مو وجود دارد که عبارت‌اند از: باریک، متوسط و ضخیم. هر بافت مو هم مشخصه‌های مربوط به خود را دارد که آن را از سایر بافت‌ها جدا می‌کند. همچنین مشخصه‌های مربوط به نوع بافت مو است که باعث می‌شود روش‌های درمانی یا مراقبت از آن هم در مقایسه با روش‌هایی که برای حفاظت از یک نوع بافت دیگر در پیش گرفته می‌شود متفاوت باشد. البته باید این موضوع را هم در نظر گرفت که این سه نوع بافت می‌توانند باز هم شدت‌های مختلفی داشته باشند که در تصویر زیر کاملا می‌توانید متوجه این موضوع شوید.
اما می‌رسیم به انواع مختلف مو که همان‌طور که گفته شده، می‌توان آن‌ها را به چهار دسته تقسیم کرد. البته این چهار دسته به خودی خود به چند حالت دیگر هم تقسیم می‌شوند که گاهی اوقات شناخت را برای افراد نسبتا حرفه‌ای هم مشکل می‌کنند اما با این حال می‌تواند به شما کمک کند نزدیک‌ترین حدس را راجع به موهای خود داشته باشید. حالت‌های مختلف مو از قرار زیر هستند:
موی صاف به مویی گفته می‌شود که غالب اوقات شکننده و باریک است و به سادگی هم چرب و درخشان می‌شود. عدم وجود فر درون این نوع موها باعث می‌شود چربی‌ها از سطح پوست سر به سادگی و بدون هیچ مزاحمتی تا ساقه‌ی مو حرکت کنند. نوع نخست این حالت (نوع ۱-۱) بیشتر در مردم آسیایی دیده می‌شود و بسیار صاف و شکننده است.
نوع دوم (نوع ۱-۲) این مو هم بسیار صاف اما بافت آن بیشتر نزدیک به متوسط است تا ضخیم. نوع سوم (نوع ۱-۳) از این حالت هم وجود دارد که از دو مورد دیگر بسیار ضخیم‌تر است. در این نوع مو ما باز هم صافی و درخشانی را شاهد هستیم که فرایند فر کردن را برایمان سخت می‌کند.
این نوع موها فر نیستند، بلکه موج دارند. یعنی از یک سری از موهایی که می‌توان به آن‌ها فر گفت، موج کمتر و از موهای صاف هم فر بیشتری دارند. این نوع موها به طور ذاتی از موهای نوع ۱ ضخیم‌تر هستند و حالت‌پذیری بهتری دارند. نخستین نوع از این حالت مو (نوع ۲-۱)، موجدار است و می‌تواند باریک یا اندکی هم ضخیم باشد.
همچنین حالت موج این نوع موها به شکل S است و می‌توان به سادگی آن‌ها را حالت داد. نوع دوم (نوع ۲-۲) از این حالت هم موجدار و نسبتا ضخیم است. به این صورت که به سادگی فر می‌شود و حالت دادن آن هم کار راحتی نیست. نوع آخر (نوع ۲-۳) از این حالت، موجدار و بسیار ضخیم است. به گونه‌ای که خیلی سریع و شدید فر می‌شود و سخت است که بخواهیم بدون دردسر آن را حالت دهیم.
این نوع مو به راحتی و بدون اینکه اصلا نیازی به چارت خاصی باشد به عنوان فر شناخته می‌شود. یک مشخصه‌ی جالب این موها این است که وقتی آن‌ها را می‌شویید صاف می‌شوند و بعد از اینکه خشک شدند به حالت عادی خود بر می‌گردند و فر می‌شوند.
حالت فر این نوع موها فنری و حالت دادن به آن‌ها هم کار بسیار ساده‌ای است. نخستین نوع مو در این حالت (نوع ۳-۱) درخشان و ضخیم است، فر مشخصی دارد و به سادگی موجدار می‌شود. نوع دوم (نوع ۳-۲) هم می‌تواند بیش از یک بافت مشخص داشته باشد اما فر آن کمی شدیدتر است. نوع آخر (نوع ۳-۳) هم بسیار ضخیم با فرهای شدید است.
در نهایت می‌رسیم به موهایی که شدیدا فر یا به اصطلاح وز هستند. این نوع موهای فر هم به سه بخش تقسیم می‌شوند که در تمامی آن‌ها بافت مو غالبا ضخیم است اما می‌تواند بسیار حساس و شکننده هم باشد.
اگر موی شما از نوع ۴ و سالم باشد، باید کمی درخشندگی و انعطاف‌پذیری داشته باشد. نوع نخست از این حالت (نوع ۴-۱) بسیار نرم اما با فرهای شدید است. نوع دون (نوع ۴-۲) هم نرم ولی شکننده بوده اما میزان فر آن کمتر از حالت قبل است. حالت آخر هم (نوع ۴-۳) آنقدر فر دارد که اصلا به نظر نمی‌رسد که فر باشد.
حالا که با انواع بافت و حالت‌های مو آشنا شده‌ایم، باید به این موضوع بپردازیم که اصلا مو از کجا و به چه شکلی رشد می‌کند؟ به صورت کلی مو در نقاط مختلف بدن به دو صورت رشد می‌کند؛ بلند، مثل موی سر و کوتاه مثل مژه، ابرو، سینه، شکم و… . رشد مو و چگونگی آن در بدن کاملا به سیستم بدنی هر فرد بستگی دارد و نمی‌توان گفت از یک سال خاصی به بعد روی بدن انسان مو رشد می‌کند.
چرخه‌ی رشد مو؛ آناژن (تکثیر سلولی)، کاتاژن (توقف رشد مو و آغاز فرایند جدایی از پاپیلا)، تلوژن (قطع خونرسانی و آغاز فرایند ریزش مو)، بازگشت به آناژن (تکثیر سلولی)
اما در تقریبا همه‌ی افراد، ساختار مو یکسان است. یعنی در هر شخص، مو یک ساقه دارد و یک ریشه. ساقه را می‌توانیم ببینیم چون در معرض دید قرار دارد و از سه بخش کوتیکول، کورتکس و مدولا تشکیل شده است. مدولا به همان مغز مو یا قسمت اسفنجی گفته می‌شود که مواد غذایی را برای رشد مو از ریشه دریافت کرده و به دفع مواد زائد هم کمک می‌کند.
کوتیکول هم از لایه‌ی پوشاننده و محافظ مو محسوب می‌شود که ما درخشندگی، زیبایی و انعطاف موهای‌مان را به وجود آن مدیون هستیم. طبیعتا اگر از کوتیکول حفاظت نشود مو هم انعطاف و حالت‌پذیری‌اش را از دست می‌دهد و هم شکننده و آسیب‌پذیر می‌شود. اما ریشه درون پوست سر قرار دارد و از آن به عنوان پیاز مو نیز یاد می‌شود.
پیاز مو هم توسط فولیکول‌ها احاطه شده است؛ حسگرهای دریافت‌کننده‌ی فرکانس حرکتی مو هم به فولیکول متصل می‌شوند. این حسگرها بسیار حساس هستند به گونه‌ای که جریان هوا را نیز حس می‌کنند.
تولد سلول‌های مو در پایین‌ترین بخش آن یعنی جایی که پاپیلای مو قرار دارد صورت می‌گیرد. وظیفه‌ی پاپیلای مو خونرسانی است و سلول‌های جدید هم نزدیک به همین بخش تولید می‌شوند. این سلول‌ها به محض تولد به هم می‌چسبند و منقبض می‌شوند تا در نتیجه رشته‌های مو از آن‌ها ایجاد شوند.
حال این فرایند چسبیدن سلول‌ها به یکدیگر آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا مو از پوست سر بیرون بیاید. این فرایند حتی زمانی که مو به بیرون از سر هدایت می‌شود هم ادامه پیدا می‌کند به گونه‌ای که موی فرد هر ماه به میزان مشخصی (معمولا ۱ سانتی متر) رشد می‌کند. البته این میزان رشد مربوط به موی سر است چون در سایر بخش‌های بدن رشد مو با شدت کمتری صورت می‌گیرد.
گاهی اوقات می‌بینید که موهای سر می‌ریزند و مجددا رشد می‌کنند که این فرایند کاملا طبیعی است و باید صورت بگیرد. وقتی مو فرایند رشد خود را به اتمام می‌رساند، ریشه‌ی آن از پاپیلا جدا می‌شود. وقتی این جدایی به صورت کامل صورت گرفت، خونرسانی به آن تار مو هم قاعدتا قطع می‌شود. این موی مرده به تدریج از پوست سر خارج شده و می‌ریزد. سپس فرایند استراحت که ممکن است چند ماه طول بکشد آغاز می‌شود اما بعد از آن بار دیگر سلول‌های جدید متولد شده، به هم می‌چسبند و موهای جدیدی را به وجود می‌آورند.
احتمالا الان دیگر متوجه شده‌اید که وقتی شخصی تاس می‌شود دقیقا چه اتفاقی درون سر او رخ می‌دهد. بنا به دلایل مختلف که شایع‌ترین آن استرس و سپس موارد وراثتی است، رشد مو ممکن است متوقف شده و دیگر یک موی جدید جایگزین مویی که افتاد نشود. در نتیجه‌ی این اتفاق سر در همان نواحی مویی نخواهد داشت و شخص هم به اصطلاح به تاسی دچار خواهد شد.
مو از این جهت روی سر ما رشد می‌کند که بتواند از پوست سر در برابر نور خورشید و مواد خطرناکی که از این طریق ممکن است به سر برسند محافظت کند. علاوه بر این‌ها مو می‌تواند به گرم نگه داشتن سر و جلوگیری از سردرد و… هم کمک زیادی کند. همچنین در فصول گرم سال با کوتاه کردن آن هم می‌شود بدن را خنک‌تر نگه داشت. بنابراین رویش مو روی سر بسیار مهم و حیاتی است چون علاوه بر جنبه‌ی زیبایی، جنبه‌ی حفاظت از بدن را هم دارد.
همان‌طور هم که در بالا اشاره شده، وقتی مو می‌ریزد یا آسیب می‌بیند، دیگر کار از کار گذشته و بسیار سخت است که بدون هزینه یا به راحتی بتوان بار دیگر سلول‌ها را احیا کرد. اما در شرایط عادی و یا وقتی که نخستین نشانه‌های ضعف یا باریک شدن مو دیده شد، بهتر است اقدامات محافظتی را انجام دهیم تا مو بیش از پیش آسیب نبیند.
به طور کلی ریزش مو در مردان بالای ۵۰ سال و خانم‌های یائسه بسیار شایع است. اما هیچ الگوی خاصی ندارد که بخواهیم بگوییم حتما در این سنین چنین اتفاقی رخ می‌دهد. خصوصا این روزها که می‌بینیم حتی جوانان زیر ۳۰ سال هم با پدیده‌ی ریزش مو مواجه هستند و از این بابت هم بسیار نگران‌اند. عموما برای آقایان، ریزش مو به دلایل زیر رخ می‌دهد:
برای بانوان هم معمولا تاسی سر به آن صورت که در آقایان شاهد هستیم اتفاق نمی‌افتد. اما با این حال کم‌پشت شدن و یا باریک شدن ساقه‌ی مو اتفاق می‌افتد. پزشکان الگوی ریزش موی خانم‌ها را به سه دسته‌ی زیر تقسیم می‌کنند:
الگوی ریزش مو در خانم‌ها می‌تواند طبیعی، مربوط به ژنتیک، عوارض دارویی یا درمانی و یا حتی تغییرات هورمونی باشد که در نتیجه‌ی حاملگی یا یائسگی رخ می‌دهد. اما به صورت کلی باز هم بانوان به خصوص در دهه‌ی ۲۰ سالگی غالبا از ریزش مو در امان هستند و اگر قرار باشد اتفاقی رخ دهد، بیشتر در دهه‌ی ۴۰ تا ۵۰ سالگی است.
درمان موی باریک یا ضعیف می‌تواند بسته به دلیلی که این اتفاق رخ می‌دهد بسیار سخت و از فردی به فرد دیگر کاملا متفاوت باشد. شاید برای یک شخص فقط یک درمان ساده آنقدر خوب جواب دهد که موهای ریخته شده مجددا برگردند ولی برای یک شخص با الگوی تاسی مشابه، هیچ روشی جوابگو نباشد. در این زمان به اصطلاح می‌گویند فرد «محکوم به ریزش مو» است. با این حال یک سری کارهای خانگی و بدون هزینه‌ی زیاد وجود دارند که می‌توانید با انجام آن‌ها، موهای سالم‌تر و باکیفیت‌تری داشته باشید. در برخی مواقع اگر ریزش مو شدید نباشد حتی این کارها کمک می‌کنند موها دوباره بلند شوند.
ماساژ پوست سر خصوصا با استفاده از یک سری روغن‌های گیاهی باکیفیت و درجه یک می‌تواند به ضخیم‌تر شدن تارهای مو کمک شایانی کند. باور بر این است که گاهی اوقات کشیدن آرام مو در طول ماساژ دادن پوست سر می‌تواند باعث تحریک سلول‌های نزدیک به فولیکول شده و رشد بیشتر و بهتر مو را در پی داشته باشد.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ نشان داده که ماساژ پوست سر می‌تواند به رشد مو، افزایش جریان خون و به صورت کلی سلامت پوست سر کمک کند. همچنین این کار به کاهش میزان استرس و تنش هم کمک می‌کند. در واقع شما با این کار نه تنها در حالت عادی از ریزش مو تا حدودی جلوگیری می‌کنید و باعث رشد بهتر آن می‌شوید بلکه از استرس و تنش که خود عامل اصلی ریزش مو هستند رهایی پیدا می‌کنید.
پوست سر خود را با انگشتان دست به آرامی ماساژ دهید، نه ناخن چون ناخن تیز است و ممکن است به ساقه مو آسیب بزند. انگشتان خود را به صورت دایره‌وار در اطراف سر بچرخانید و فشار را از حد متوسط فراتر نبرید. مشخص نیست باید در طول روز چه مدتی این کار را انجام دهد اما در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ صورت گرفت، در طول روز ۴ دقیقه و به مدت ۲۴ هفته این کار تکرار شد. بنابراین صبور باشید و متعهد.
آلوئه‌ورا مدت زمان طولانی است که برای درمان انواع و اقسام بیماری‌ها و اختلالات مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این دارو همچنین برای افزایش کیفیت مو و کاهش ریزش آن هم استفاده می‌شود. همچنین این گیاه پوست سر را تسکین داده، از شوره‌ی سر جلوگیری می‌کند و بهبود حالت‌پذیری موها را به دنبال دارد.
همچنین آلوئه‌ورا با آزادسازی فولیکول‌هایی که ممکن است در نتیجه‌ی استفاده‌ی بیش از حد از روغن‌ها به دام افتاده باشند، به رشد بیشتر موها کمک می‌کند. آلوئه‌ورا را به صورت ژل خالص تهیه کرده و چندین بار در طول یک هفته آن را روی سر خود بمالید و ماساژ دهید. همچنین می‌توانید از شامپوها و نرم‌کننده‌های حاوی این گیاه ارزشمند هم استفاده کنید.
یکی از بهترین موادی که می‌تواند به لطف اسیدهای چرب که لائوریک اسید نامیده می‌شوند به رویش مجدد مو و افزایش کیفیت آن‌ها کمک کند، روغن نارگیل است. اسیدهای چرب موجود در این روغن به سادگی به ساقه‌ی سر نفوذ کرده و جلوی از دست رفتن پروتئین‌ها را می‌گیرد.
از این روغن می‌توان قبل یا بعد از شستن موها استفاده کرد. بسته به نوع مویی که دارید، اگر موی شما زیاد چرب است، بهتر است هنگام خواب یا چند ساعت قبل از شستن سر از این روغن استفاده کنید. کافی است روغن را به مقدار مشخصی روی تمام سطح سر خود ریخته و ماساژ دهید. این روغن به خاطر چربی زیاد از شکستگی مو هم جلوگیری می‌کند. در سال ۲۰۲۱ مطالعه‌ای صورت گرفته که نشان داده استفاده از روغن نارگیل می‌تواند سلامت توده‌ی سلول‌های پوست سر و همچنین فولیکول‌های مو را تضمین کند.
ویویسکال یک مکمل تقویت کننده است که برای رشد مو و زیباتر شدن آن تأثیر به‌سزایی دارد. این ماده همچنین از ریزش مو هم جلوگیری می‌کند و به طور کلی یک داروی موثر در این زمینه به حساب می‌آید. در ویویسکال از آمینومار استفاده شده که یک ماده‌ی دریایی مغذی و پر از ماده‌ی معدنی برای تغذیه‌ی موها و سالم نگه داشتن آن‌هاست. از طرفی مصرف این دارو باعث می‌شود مو در برابر آرایش‌های شدید و بیش از حد، تغذیه‌ی نامناسب و استرس در امان بماند.
مصرف اسیدهای امگا که غالبا در ماهی‌ها می‌توان آن‌ها را یافت هم در افزایش کیفیت مو و مقاوم‌تر شدنشان تأثیر زیادی دارد. از سویی دیگر با مصرف این روغن از ریزش موی شما جلوگیری شده و در برخی مواقع حتی رشد مجدد آن‌ها هم تسریع می‌شود چرا که این روغن‌ها پر از مواد معدنی مغذی و پروتئین هستند. استفاده از مکمل‌های امگا به همراه آنتی‌اکسیدان‌ها کمک می‌کند تراکم موی شما به شکل سابق بازگشته و ریزش آن هم کاهش پیدا کند.
روغن امگا علاوه بر بهبود وضعیت مو، به سیستم ایمنی بدن هم کمک می‌کند و سلامت کلی شما را بهبود می‌بخشد. هرچند قبل از مصرف مکمل حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید و از او بخواهید به شما بگوید با چه دوزی آن را مصرف کنید که اثربخشی بهتری داشته باشد.
استفاده از مکمل جینسنگ هم یکی از روش‌هایی است که گفته می‌شود با شبیه‌سازی فولیکول‌ها، به رشد مجدد موها کمک می‌کند. تحقیقات در این زمینه که جینسنگ چگونه می‌تواند باعث بهبود کیفیت مو شود بسیار محدود است اما در سال ۲۰۱۸ مطالعه‌ای در این رابطه صورت گرفت و نتایج واقعاً مثبتی را در پی داشت.
اگر تحمل بوی تند و زننده پیاز را دارید، پیشنهاد می‌شود حتما از آب آن برای تقویت موی سر خود استفاده کنید. ثابت شده که عصاره پیاز می‌تواند به رشد مجدد موی سر کمک شایانی کند. همچنین گفته می‌شود پیاز با اختلالی که باعث می‌شود بدن به فولیکول‌های مو حمله کند و باعث ریزش آن شود مبارزه کرده و از ریزش جلوگیری می‌کند. استفاده از عصاره پیاز همچنین به کراتینه شدن مو هم کمک می‌کند؛ عاملی که در رشد فولیکول نقش مهمی دارد.
روغن رزماری هم از دیرباز تاکنون برای رشد مجدد موها یا ریش و سبیل مورد استفاده قرار گرفته است. رزماری گاهی اوقات همان کاری را انجام می‌دهد که آب پیاز انجام می‌دهد؛ یعنی با عوامل از بین رفتن فولیکول مو مبارزه می‌کند.
کافی است چند قطره روغن رزماری را با روغن حامل نظیر روغن آرگان یا جوجوبا مخلوط کرده و روی سر خود ماساژ دهید. این کار را چند بار در هفته و قبل از شست‌و‌شوی موها انجام دهید تا تأثیر آن را حس کنید. همچنین می‌توانید چند قطره رزماری را درون شامپوی خود هم بریزید. پیشنهاد می‌شود روغن رزماری را به صورت خالص روی پوست سر خود نریزید و حتما آن را با یک روغن حامل یا شامپو مخلوط کنید.
علاوه بر این‌ها، آب لیمو هم می‌تواند برای رشد مجدد مو بسیار مفید باشد. هم آب لیمو و هم روغن آن در بهبود کیفیت موی سر تأثیر زیادی دارند و می‌توانند پوست سر را هم تقویت کنند تا زمینه‌ی رشد مجدد موها فراهم شود. فقط کافی است کمی آب لیمو را روی سر خود بریزید. ۱۵ دقیقه بعد می‌توانید با شامپو، موی سر را بشویید. همچنین می‌توانید روغن لیمو را با روغن‌های حامل مخلوط کرده و به عنوان ماسک مو از آن استفاده کنید.
