صبح را در اقامتگاه آرا یزد، با صبحانه شروع کردیم. چایی های صبحانه در کاسه های میبدی سرو شدند که بامزه بود. بعد از آن قهوه یزدی هم سفارش دادیم. من طمعش هم دوست دارم. قهوه همراه با هل و گلاب و نبات.
از یزد به سمت کاشان حرکت کردیم. حدود 4 ساعت و نیم در مسیر بودیم. اول برای نهار، سرچ کردم و هتل رستوران خانه مرشدی را پیدا کردم. فضای رستوران سنتی و قشنگ بود. خورشت آلو و مرغ و شیرین پلو سفارش دادیم. طعم غذاها خوشمزه بود. گرچه به نظرم حجم غذا اندکی کم بود.
بعد از نهار، تصمیم گرفتیم به دیدن حمام فین برویم. حدودا دبیرستان بودم که آنجا را دیده بودم ولی دیدن دوباره اش برایم جالب بود.در قسمت جنوبی باغ فین دو حمام وجود دارد که به حمام کوچک و بزرگ معروفند. حمام کوچک از آثار دورهٔ صفویه و همراه با بنای اولیهٔ باغ فین ساخته شده‌است. حمام بزرگ در دوران قاجاریه به‌فرمان فتحعلی شاه ساخته شده‌است.
بعد از دیدن حمام فین، به محل اقامت مان، سرای آقا محمد رفتیم. اقامتگاه ساده و قشنگی بود و حیاط باصفایی داشت. در گوشه ای هم اسباب چای برای مسافران به همراه عرق های هل و گلاب و دارچین گذاشته بودند.
صبح روز بعد قرار شد قبل از رفتن به تهران به دیدن خانه های قدیمی کاشان برویم. اولین خانه، خانه طباطبایی ها بود. خانه طباطبایی ها از آثار مربوط به دوران قاجار است. این بنا در سال ۱۲۵۰ هجری شمسی توسط حاج سید جفر طباطبایی نطنزی ساخته شده است. سید جعفر طباطبایی از تاجران بین‌المللی فرش بوده است. گفته می‌شود ساخت این خانه حدود ۱۰ سال زمان برده است.
در دامه به دیدن خانه بروجردی ها رفتیم. خانه بروجردی ها تاریخچه جالبی دارد. در اواخر قرن سیزدهم هجری سید حسن نطنزی عاشق دختر سید جعفر طباطبایی شده و از او خواستگاری میکند. سید جعفر طباطبایی شرط جالبی برای قبول ازدواج مطرح میکند. او از سید حسن می‌خواهد خانه‌ای در خور شان دخترش و همانند خانه خود بسازد. سید حسن شرط را قبول میکند و معماری این بنا را استاد علی مریم کاشانی برعهده می‌گیرد. ساخت حیاط اندرونی ۷ سال و تکمیل تالار اصلی ۱۱ سال طول می‌کشد. سید حسن نطنزی اهل کاشان بوده و به دلیل سفرهای تجاری فراوانی که به شهر بروجرد داشته به بروجردی معروف شده است.
استاد علی مریم کاشانی بر اساس آب و هوای گرم کاشان و ملاحظات دینی اقدام به ساخت این بنا کرده است. گفته می‌شود بیش از ۱۵۰ بنا، گچ‌کار، آینه‌کار و نقاش در ساخت این عمارت نقش داشته‌اند. گچ‌بری های ظریف و برجسته و مقرنس کاری های زیبای این بنا بسیار چشم‌نواز هستند. نقاشی های داخل خانه زیر نظر دو هنرمند برجسته میرزا ابوالحسن غفاری کاشان و میرزا محمد خان غفاری کاشانی انجام شده‌اند.
در نزدیکی آنجا حمام سلطان امیراحمد بود. شواهد تاریخی به‌دست‌آمده بسیار زیادی از این حمام پس از زلزله بسیار ویرانگری که در سال ۱۱۵۰ شمسی رخ‌داده است، گواه این موضوع را می‌دهد که پیشینه این حمام زیبا به دوران سلجوقیان بازمی‌گردد، اما سربینه‌ای که در حمام وجود دارد، متعلق به دوره قاجار است و در آن زمان تکمیل شده است.
مقصد بعدی، خانه عباسیان بود. آنچه که معماری خانه عباسیان را تا این حد زیبا کرده به غیر از تزئیات بسیاری که در آن به کار رفته، معماری متقارن آن است به طوری که وقتی با دقت به طراحی های خانه نگاه می کنید می بینید که همه اضلاع کاملا متقارنند و این اوج ظرافت در طراحی را نشان می دهد. به نظر من حداقل دیدن عمیق و آرام هر یک از این خانه ها نیاز به یکی دو ساعت وقت دارد. مسئله ی دیگری که دغدغه ذهنی ام بود. اختلاف طبقاتی اشراف و تجار با مردم عادی شهر کاشان بود و نوع برخورد آنها با طبقات دیگر. گویی در هر زیبایی یک ناعدالتی به زبانی خودش را بیان میکند.
زمان ساخت این خانه به چیزی حدود ۲۰۰ سال قبل برمی گردد، در واقع کار ساخت این خانه در سال ۱۲۰۲ شمسی توسط سید ابراهیم تاجر کاشانی شروع شد. در جای جای این خانه گچ بری ها و نقاشی هایی را می بینید که از این ساختمان اثری بینظیر پدیده آورده است. ویژگی هایی از معماری اسلامی مثل قطاربندی، یزدی بندی، رسمی بندی و گره سازی جلوه ای دیگر به بنای ساختمان داده است. در این خانه به موارد مذهبی توجه زیادی شده به طوری که خانه به دو قسمتی اندرونی و بیرونی تقسیم شده و طراحی اتاق ها به صورت تو در تو است. برای در زدن از دو دستگیره مختلف استفاده شده که با توجه به صدای مختلف آن ها مرد بودن یا زن بودن کسی که در پشت در است معلوم می شد.
بعد از آن نوبت به دیدن سرای عامری ها رسید. مالکیت این بنا در زمان زندیه در دستان ابراهیم خان کلانتر بوده و بعد از آن نیز سهام السلطنه که از تبار مردمان عرب بود، این بنا را از آقا محمد خان قاجار به عنوان پاداش دریافت میکند. سپس آن را مرمت و بازسازی کرده و مجدداً مورد استفاده قرار می دهد. بعد از فوت سهام السلطنه عمارت و حیات اصلی به پسر ارشد ایشان یعنی ابراهیم خلیل خان عامری می‌رسد. برخی معتقدند سرای عامری ها بزرگ‌ترین بنای تاریخی ایران است که جایگاهی ویژه و نقشی اساسی در معماری ما دارد. این بنا از دو طبقه تشکیل شده و حیاط‌های بیرونی و اندرونی دارد که رابطه میان اجزای مختلف بنا را برقرار میکنند. از سال 93 این خانه زیبا به عنوان هتل مورد استفاده قرار می گیرد.
و در اینجا به ایستگاه آخر سفر رسیدیم. به یکی از مغازه های عرقیات کاشان رفتیم. و عرق هل، زیره، گلاب، بهار نارنج خریدیم. در مغازه با مخلوطی از عرق بهار نارنج و گلاب و آب و شکر شربت بسیار خوشمزه ای خوردیم که هنوز طمعش در زیر زبانم است. ما آماده شدیم برای حرکت به سمت تهران. با کوله باری از تجربیات شیرین و چالشی. و در اینجا سفر جاده ای حدود 3000 کیلومتری ما به پایان رسید. امیدوارم این تجربیات برای دوستان اهل سفر یا کسانی که به این مقاصد عزیمت میکنند مفید باشد.
