به لحاظ زمان انتقال کالا و وسیله موردنظر آنها دو نوع بارنامه دریایی وجود دارد: حمل گذری یا tramp و خط کشتیرانی. برای بارنامه گذری قوانین اجاره کردن یک کشتی وجود دارد. در بارنامه حمل گذری این نکته قید شده است که یک کشتی در مقابل پرداخت اجاره‌ای، بخشی از کالا را به سمت مقصد حمل می‌کند که این بارنامه قادر به نظارت بر روی آن خواهد بود که حرکت آن به‌صورت خطی نباشد. در حالت خطوط کشتیرانی بارنامه شامل مفادی است که تعیین می‌کند برای محموله موردنظر در کشتی، فضایی وجود دارد که از قبل در نظر گرفته شده است؛ این بارنامه تعهد کامل یک لاین کشتی را پذیرفته است.
یک بارنامه دریایی به طور معمول شامل اطلاعاتی مانند مشخصات ظاهری محموله، وزن، تعداد آن، نام کشتی باربری، مبدأ و مقصد و درنهایت تاریخ حمل خواهد بود؛ همان گونه که گفته صدور بارنامه در مراحل اولیه عمدتاً در چندین نسخه انجام می‌گیرد. در این سند درخواست شده است که کلیه نسخه‌های اصلی به نام فول ست توسط بانک ارائه شوند و درصورتی‌که از نمونه‌ها ارائه نشود، بانک از استرداد محموله خودداری می‌کند.
اگر یک بارنامه به عنوان دریافت برای حمل صادر شده، بایستی مبدأ کالا را قید کند و اگر کالایی مرجوعی شده است بایستی تاریخ حمل را دربر داشته باشد؛ فقط درصورتی‌که شرکت مقصد یک نسخه اورجینال از قرارداد ارائه کند، قادر به تحویل بار خواهد بود.
بارنامه مستقیم، چارتر، فیاتا، مقید و شخص ثالث
نوع دیگری از بارنامه‌ها به نام بارنامه مستقیم، دربرگیرنده مفادی است که به‌موجب آن نحوه ارسال کالا از مبدأ تا مقصد تا گفته شده، بدون اینکه تغییری در آن انجام شود و بیانگر شکل مستقیم تجارت خواهد بود. بارنامه سراسری بارنامه‌ای است که می‌گوید محموله موردنظر توسط چند وسیله نقلیه از مبدأ تا مقصد آورده شده است. بارنامه‌هایی که توسط سرویس‌های منظم دریایی صادر می‌شوند بیانگر این مورد هستند که برنامه معین کشتی‌ها چگونه بوده و از چه مسیرهایی حرکت کرده است. شرکت‌هایی که مسیر و برنامه زمانی مشخص دارند، از قوانین خاصی پیروی می‌کنند و نرخ حمل کالای آنها نیز متمایز خواهد بود.
یکی از خدمات کشتی‌رانی‌ها به‌صورت ترامپ اجرا می‌شود و برای اجرا به یک چارتر نیاز است که بارنامه کشتی برای حمل دربست کالا از مبدأ به مقصد خاصی خواهد بود و قرارداد چارتری دارد. این اسناد برای بانک‌ها سندیت ندارند، مگر اینکه شرط آن در بارنامه ذکر شده باشد؛ کشتی‌هایی که در کار خود ۱۵ ساله شده‌اند، به کشتی‌های دربست و اجاره‌ای مبدل می‌شوند.
یک نوع بارنامه حمل بار مرکب به نام فیاتا وجود دارد که با استناد به آن، حمل‌ونقل مرکب به رسمیت شناخته می‌شود. این سند جز بارنامه‌های قابل به انتقال به‌غیر بوده و اگر عبارت خاصی آن بر روی آن نباشد، توسط اتاق بازرگانی تأیید خواهد شد. شرکتی که بارنامه فیاتا را صادر می‌کند، علاوه بر پذیرش مسئولیت تا مقصد بار، مسئولیت حاملان ثالث را نیز می‌پذیرد. بارنامه مقید بارنامه‌ای است که به‌موجب آن محموله بسته‌بندی معیوب دارد و بانک‌ها نیز برای آنها سندیت قائل نیستند؛ در این صورت فرد تحویل‌گیرنده باید صحت آن را تأیید کند.
بارنامه شخص ثالث زمانی صادر می‌شود که شرکت اصلی قادر به تهیه مواد سفارشی یا حمل همه آنها به طور هم‌زمان را نداشته باشد، لذا از شخص ثالثی برای انجام کار استفاده می‌کند که نام وی در بارنامه آمده است؛ در تعریف این بارنامه باید گفت، بارنامه‌ای است که به‌موجب آن یک شرکت دیگر علاوه بر شرکت‌های مبدأ و مقصد، منفعت خواهد برد.
بارنامه قابل معامله، غیر قابل معامله، آن بورد، آن دک و سفید
اگر یک بارنامه بنام شخص در مقصد صادر شود، قابل معامله شدن و قابل انتقال به‌غیر بوده و می‌توان آن را به اشخاص دیگر حواله داد. زمانی که کشتی به بندر مقصد برسد، هر فرد تحویل‌گیرنده می‌تواند با مسترد کردن این بارنامه، محموله را دریافت نماید. در مقابل این بارنامه، بارنامه غیر قابل معامله وجود دارد که سند مالکیت بر محموله محسوب نمی‌شود و نمی‌توان آن را انتقال داد. بر اساس مفاد قید شده در این بارنامه فقط فرد اصلی می‌تواند محموله را در بندر تحویل بگیرد. احتمالاً ممکن است به دلیل حواله دادن بارنامه‌های قابل معامله و کندی زمان استرداد بار، شرکت‌های ارسال‌کننده این نوع بارنامه را تهیه و صادر کنند.
on board: بارنامه on board بیانگر این نکته است که محموله در خود کشتی اصلی بارگیری شده و توسط همان کشتی به بندر مقصد خواهد رسید. بارنامه آن دک محل قرارگیری محموله را بر روی عرشه پیش‌بینی می‌کند که احتمال آسیب رسیدن به آن وجود دارد. به‌غیراز محموله‌هایی که حتماً باید در عرشه باشند مانند آهن‌آلات، بقیه محموله‌ها عمدتاً باید در داخل کشتی قرار بگیرند.
بارنامه‌های آن دک: بارنامه‌های آن دک برای بانک‌ها قابل‌قبول نیستند. بارنامه ملخص یا سفید یک نوع روش سنتی درج مشخصات کالاست که چون با حروف ریز نوشته می‌شود، معامله را پیچیده می‌کند. هیئت ساده کننده معاملات دریایی در سال ۱۹۷۹ تصمیم گرفت یک برگ سفید برای درج مشخصات کالا تعریف کند. این برگه ملخص فقط برای ایجاد سهولت در کار تعریف شده و برای همه شرکت‌های کشتیرانی مورد پذیرش می‌باشد. این طرح برای کشتی‌های کشورهایی مانند اسکاندیناوی، کانادا و آمریکا اجرا شد که موفقیت‌آمیز بود. این برگه سفید قابلیت انتقال دارد و با بارنامه‌های عادی تفاوتی نخواهد داشت. چاپ مشخصات کالا به‌صورت واضح و خوانا بر روی این برگه سفید انجام شد.
بارنامه سراسری، موقت و بیات (کهنه)
برای مواقعی که محموله باید با چند وسیله نقلیه به مقصد برسد، شرکت ارسال‌کننده یک بارنامه به نام بارنامه سراسری صادر می‌کند. تصور کنید که یک محموله قرار است از تهران به کشورهای حوزه خلیج‌فارس برده شود. برای حمل این کالا به مقصد، ابتدا، لازم است تا محموله به بندر برسد که بر حسب اندازه و حجمی که دارد توسط کامیون، قطار یا هواپیما منتقل خواهد شد. زمانی که محموله بارگیری می‌شود به دو صورت به مقصد خواهد رسید:
یا توسط همان کشتی مستقیماً می‌رسد و یا در میانه راه کشتی خود را تعویض می‌کند. شرکت صادرکننده چنین بارنامه‌ای مقدمات این حمل چندگانه را فراهم می‌کند اما در هر مرحله‌ای که وسیله نقلیه تغییر می‌کند، نام آن مشخص آن نخواهد بود و در هر مرحله به‌صورت جداگانه قید خواهد شد. شایان‌ذکر است که بارنامه‌های سراسری جز بارنامه‌های عادی و قابل انتقال به‌غیر خواهد بود. یکی از بارنامه‌هایی که در طی حمل محموله به رسمیت شناخته می‌شود، نوع موقت آن است که توسط افسر بار یا ناخدا دوم کشتی تهیه می‌شود و زمانی که در روزهای آخر، بار به مقصد می‌رسد، در آخرین مرحله توسط ناخدای کشتی یا همان شرکت اصلی امضا می‌شود.
این بارنامه جایگزین سند مالکیت محموله نخواهد بود و نمی‌توان آن را به دیگری حواله داد. برای ارائه بارنامه‌ها بانک یک gold time ۲۱ روزه وجود دارد که به‌موجب آن محموله به فردی در مقصد تحویل داده می‌شود. درصورتی‌که این بارنامه خارج از این ۲۱ روز به بانک ارائه شود، یک بارنامه بیات یا کهنه خواهد بود.
بانک مقصد این بارنامه را نمی‌پذیرد مگر اینکه بانک مبدأ زمان ارائه آن را به تعویق انداخته باشد یا آن را تمدید کند. دلیل این زمان ۲۱ روزه این است که فرد تحویل‌گیرنده ۲۱ روز بعد از صدور اسناد مربوطه، فرصت تخلیه بار و تحویل آن را داشته باشد.
بارنامه گروهی، منظم و کانتینری
درصورتی‌که یک شرکت کشتیرانی محموله‌های مختلف را مانند شرکت پست به یک مقصد مشترک بفرستد، یک بارنامه گروهی تهیه می‌کند و در آن به تفضیل، تعداد کالاها، صاحبان آنها و مشخصات دیگر را ذکر می‌کند. باتوجه‌به اینکه بارنامه گروهی نمی‌تواند در اختیار همه صاحبان کالا قرار بگیرد، شرکت صادرکننده باید اقدام به صدور بارنامه‌های داخلی کند تا نماینده کشتیرانی پس از مفتوح کردن محموله، هر قسمت از آن را به صاحبان آن کالا مسترد کند. استفاده از بارنامه‌های داخلی و گروهی در تجارت‌های دریایی به یک شیوه رایج تبدیل شده است چرا که امروزه استفاده از کانتینرهای باری به‌شدت افزایش پیدا کرده است. استفاده از این روش دربردارنده مزایایی همچون صرفه‌جویی در هزینه‌های مرتبط با بسته‌بندی‌های متعدد، انتقال بار در کوتاه‌ترین زمان، کاهش خطراتی مانند دزدیده شدن، کاهش آسیب رسیدن به محموله، کاهش نرخ حمل کالا برای مصرف‌کنندگان می‌باشد.
نوع دیگری از بارنامه‌ها وجود دارند که توسط شرکت‌های لاینری منظم صادر می‌شوند. کشتی‌های تحت امر این شرکت با تایم مشخص و در برنامه معینی، در مسیر مشخصی حرکت می‌کنند. به عبارتی این کشتی‌ها طبق برنامه خود از یک بندر خارج و به بندر دیگری وارد می‌شوند. شرکت‌هایی که خدمات منظم کشتیرانی ارائه می‌کنند، در جلسات خود مواردی مانند اصول و شرایط مرتبط با حمل محموله‌ها، نرخ حمل‌ونقل و به‌کاربردن تسهیلاتی به نام پهلوگیری را ذکر می‌کنند که پس از انجام توافقاتی درباره آنها، قرارداد توسط آحاد عاملان به امضا و تأیید می‌رسد؛ گفتیم که امروزه در معاملات دریایی استفاده از کانتینرها افزایش پیدا کرده است، به همین علت شرکت‌ها از بارنامه‌های کانتینری استفاده می‌کنند و همراه با بارنامه‌های حمل مرکب مورداستفاده قرار می‌گیرند.
بارنامه تمیز، مشروط، ترانشیپ، بارگیری شده و کالای دریافتی
درباره نحوه تحویل گرفتن کالا در یک بندر و کیفیت انجام آن بارنامه‌ای به نام بارنامه تمیز وجود دارد. این بارنامه بیانگر این نکته است که در هنگام حمل کالا عیب‌ونقص خاصی در ظاهر محموله مشاهده نشده است و در واقع به این معنی است که ارسال‌کننده تا آخرین حد ممکن محموله را ارزیابی کرده و آن را بدون نقص یافته است. بارنامه‌ای که تمیز نباشد و در آن عیب و نقص‌های کالا ذکر شده بارنامه مشروط نام دارد. بارنامه‌های تمیز عمدتاً برای محموله‌های بدون کانتینر صدق می‌کند که نماینده کشتی می‌تواند به‌ظاهر محموله و ویژگی‌های آن دسترسی داشته باشد. در قسمت بارنامه‌های حمل مرکب (فیاتا) گفته شد ممکن است از چند کشتی برای حمل کالا استفاده شود که همین امر سبب می‌شود که بارنامه‌های ترانشیپ صادر شوند.
این بارنامه بیان می‌کند که محموله در مسیر خود، از کشتی اصلی به یک کشتی دیگر منتقل شده و نقطه‌ای که در آن کالا تبادل شده، نیز قید می‌شود. بارنامه بارگیری شده همان گونه از نامش پیداست، بارنامه‌ای است که به‌موجب آن متصدی حمل بار، محموله را دریافت کرده و آن در کشتی بارگیری نموده است. این بارنامه علامت on board & shipped بر روی خود دارد.
یک بارنامه دیگر به نام بارنامه کالای دریافت شده نیز وجود دارد که نشان می‌دهد که کالا توسط نماینده کشتی تحویل گرفته است اما هنوز به مرحله بارگیری نرسیده است. عملاً به‌صورت قانونی این بارنامه توسط بانک مورد پذیرش واقع نمی‌شود مگر اینکه فرستنده و گیرنده صحت اعتبار آن را تأیید کرده باشند؛ بارنامه کالای دریافت شده قادر به پوشش دادن حمل کالا از مبدأ ارسالی تا مقصد یا از محل انبار حمل زمینی تا آخرین مقصد محل زندگی خریدار، خواهد بود.
مسیر کالا ارائه دهنده خدمات مربوط با حمل و نقل دریایی و حمل و نقل ترکیبی کالا در سریعترین زمان ممکن در سرتاسر دنیا
https://masirekala.ir/حمل-و-نقل-دریایی/
