فیلم Tenet کریستوفر نولان را باید یکی از مهم‌ترین فیلم‌های یکسال اخیر به شمار آورد. بسیاری از اهالی سینما، کریستوفر نولان را از بهترین فیلمسازان مولف سال‌های اخیر می‌دانند.
اگر نگاهی به کارنامه درخشان نولان بیندازیم، به دلایل این ادعا پی می‌بریم. آخرین ساخته این کارگردان، فیلم جاسوسی، حماسی و هیجان‌انگیز Tenet است. در ادامه به بررسی این فیلم جذاب می پردازیم.
موضوع فیلم Tenet تنت کمی پیچیده است؛ مخصوصا در حال حاضر که اطلاعات کمی از ماجرای کلی فیلم در دست داریم. حتی در وب سایت رسمی فیلم تنت، خلاصه طرح فیلم قرار داده نشده و تنها منبع برای حدس داستان فیلم، تریلری است که از آن منتشر شده است.می‌توان حدس زد که فیلم تنت در رابطه با یک مامور مرده است که نقش او را دیوید واشینگتون (David Washington) بازی می‌کند. این مامور گویا در «زندگی پس از مرگ» دوباره اجیر شده و به او یک ماموریت داده‌اند.مقصود از «زندگی پس از مرگ» مشخص نیست و این عبارت می‌تواند هم به یک آژانس یا سازمان اشاره داشته باشد و هم به زندگی پس از مرگ انسان.
شخصیت‌های فیلم سینمایی Tenet در این «مکان جدید» در حال تلاش جهت جلوگیری از حادثه بدی هستند که حتی از فاجعه هسته‌ای نیز به مراتب وحشتناک‌تر است. این شخصیت‌ها در «زندگی پس از مرگ»، زمان و مکان را به شکل جدیدی تجربه می‌کنند. با توجه به جلوه‌های موجود در تریلر فیلم تنت که حاوی ماشین‌های وارونه شده و قایق‌های در حال گذر معکوس است، می‌توان حدس زد که فیلم تنت قرار است رویکردی کاملا جدید و بی‌نهایت وحشیانه نسبت به ادراکی داشته باشد که می‌خواهد وادارمان کند واقعیت را به شکل دیگری درک کنیم.
مقوله دیگری که باید به آن اشاره کنیم، ژانر فیلم Tenet است که از آن با عنوان یک «اکشن تریلر که در دنیای جاسوسی اتفاق می‌افتد» یاد کرده‌اند. البته این مورد صرفا مختص فیلم تنت نیست و در دیگر آثار کریستوفر نولان نیز می‌توان گفت مقوله ژانر، معنایی ترکیبی دارد؛ چرا که المان‌های مختلفی از ژانرهای مختلف را در این فیلم‌ها می‌بینیم.
از جمله فیلم‌های نولان که از این قانون تبعیت می‌کنند می‌توان به فیلم Inception اشاره کرد که ترکیبی از ژانرهای اکشن و علمی تخیلی (Sci-fi) محسوب می‌شود و یا فیلم The Prestige که نوعی درام با المان‌های علمی تخیلی است. حتی فیلم Dunkirk نولان که در سال 2017 منتشر شده نیز با وجود آن که یک فیلم در رابطه با جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود، دارای المان‌های یک تریلر غیرخطی است. با گفتن این مثال‌ها واضح است که انتظار دیگری از فیلم تنت نیز نمی‌توانیم داشته باشیم؛ فیلمی که حداقل بر اساس ظاهرش، قصد دارد ژانر اکشن را با عوالمی پیوند دهد که تاکنون کمتر نظیر آن‌ها را دیده‌ایم.
فیلم Tenet نولان قرار است شامل مجموعه متنوعی از بازیگرانی باشد که بخشی از آن‌ها شامل افراد جدید و بخش دیگر از افرادی هستند که قبل از این در آثار دیگر نولان شاهد حضورشان بوده‌ایم.
از ستاره‌های فیلم می‌توان به جان دیوید واشینگتون (John David Washington) اشاره کرد که قبل از این او را در آثاری همانند Ballers و BlackkKlansman دیده‌ایم. ستارگان دیگر فیلم تنت رابرت پتینسون (Robert Pattinson) و الیزابت دبیکی (Elizabeth Debicki) هستند. دبیکی را قبل از این در آثاری همانند Widows و Guardians of the Galaxy, Vol. 2 دیده‌ایم. علاوه بر گزینه‌های گفته شده، در فیلم تنت شاهد حضور مایکل کین (Michael Caine) و کنت برانا (Kenneth Branagh) نیز خواهیم بود.
همانطور که می‌دانید فیلم تنت با مفاهیم پیچیده‌ای چون مفهوم زمان و سفر در آن، نابودی و بی‌نظمی ذرات، سر و کار دارد. اما به راستی چه میزان از فیلمنامه فیلم تنت براساس مفاهیم فیزیک بنا نهاده شده است و چقدر از این اطلاعات مستدل و معتبر هستند؟ آیا این داستان صرفا برپایه تخیل و تفکرات انتزاعی است یا حقایق علمی در آن استفاده شده است؟! در ادامه این موضوع را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.
جالب است بدانید کریستوفر نولان در پروسه تولید Tenet و نگارش فیلمنامه آن از مشاوره یک فیزیکدان سرشناس به نام کیپ تورن بهره گرفته است. کیپ تورن در پروژه پیشین نولان یعنی اینترستلار نیز به او مشاوره علمی داده و بر روی اعتبار علمی فیلمنامه نظارت دقیقی داشته است. لازم به ذکر است که در پروژه‌هایی مانند فیلم‌های اینترستلار، اینسپشن و تنت که با مفاهیمی چون زمان، سیاهچاله‌های فضایی و مفاهیم فیزیک انتزاعی سر و کار دارند، اهمیت مستدل بودن این اطلاعات دو چندان شده و تنها تکیه بر قوه تخیل نویسنده کافی نیست. فیلم تنت نیز از این قاعده مستثنی نبوده و ایده اولیه داستان از مفاهیم پایه فیزیک مانند بی‌نظمی و فروپاشی ذرات به دست آمده است. اما پیش از بررسی این گونه مفاهیم در فیلمنامه این فیلم ابتدا توضیحی اجمالی پیرامون این مفاهیم ارائه می‌دهیم.
بی‌نظمی یا انتروپی مولکولی در مواد، بسته به نوع ماده است، به عنوان مثال بی‌نظمی مولکولی در مواد جامد کمتر و در گازها بیشترین مقدار مجاز است. برای درک بیشتر مفهوم بی‌نظمی مولکولی با ذکر مثالی ساده آغاز می‌کنیم.
یک تخم مرغ را تصور کنید که از روی میزی به پایین غلتیده و می‌شکند. با شروع فرآیند شکسته شدن این تخم مرغ، ذرات آن از نظم معمول خود خارج شده و مولکول‌های تخم مرغ دچار بی‌نظمی و آشفتگی می‌شوند. همین آشفتگی سبب متلاشی شدن تخم مرغ و فروپاشی آن می‌شود. از سوی دیگر با افتادن تخم مرغ روی زمین، هرچه از زمان برخورد آن به زمین بیشتر بگذرد آشفتگی و بی‌نظمی ذرات آن نیز به مرور بیشتر شده تا جایی که از یکدیگر فروپاشیده می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت زمان عامل پیش برنده آشفتگی مولکول‌های تخم مرغ است. اگر به این رابطه زمان و آشفتگی با منطق ریاضی نگاه کنیم آن را به صورت یک رابطه دو طرفه می‌بینیم. یعنی همانطور که زمان عامل پیش برنده بی‌نظمی مولکولی است، می‌توان گفت بی‌نظمی مولکولی نیز عامل پیش برنده زمان است.
در این مثال، اگر رابطه زمان و بی‌نظمی مولکولی را دو طرفه بدانیم، می‌توان گفت، اگر جهت بی‌نظمی مولکولی را برعکس کنیم می‌توانیم شاهد برگشت زمان به عقب باشیم. در واقعیت کسی احتمال آن را نمی‌دهد که زمان به عقب بازگردد، اما جالب است بدانید که در علم فیزیک برای غیرقابل پیشبینی‌ترین مسائل نیز درصد وقوع وجود دارد، هرچند که این درصد نزدیک به صفر است اما باز هم احتمال اتفاق آن وجود دارد. احتمال عوض شدن جهت آشفتگی مولکولی، در علم فیزیک، نزدیک به صفر است اما صفر مطلق نیست. بنابراین با تغییر جهت آشفتگی ذرات، مسیر زمان نیز تغییر خواهد کرد.
مفهومی که در بخش بالا توضیح دادیم، فرگشت ذرات نام دارد. مبحث فرگشت، مفهومی است که در فیلم تنت استفاده شده است.در این فیلم شاهد سفر در زمان یک مامور خبره CIA هستیم که قصد دارد برای انجام ماموریت گروهی به نام Tenet در زمان سفر کرده و مانع از انجام کاری شود. او با استفاده از همین مفهوم آنتروپی و بی‌نظمی مولکولی، قادر به تغییر مسیر زمان می‌شود. تنها یک قانون وجود دارد و آن این است که نباید با وجود حقیقی خود در زمان گذشته روبرو شود.
حتی دلیل وجود ماسک روی صورت او نیز همین تغییر مسیر جریان مولکولی است. از آنجا که او با استفاده از آنتروپی قادر به تغییر جریان زمان شده است، بنابراین اکسیژنی که باید توسط او استنشاق شود هم باید از طریق فرگشت وارد بدن این مامور شود و این دستگاه، وظیفه تغییر نظم مولکول‌های اکسیژن را دارد. آنطور که از بررسی‌ها مشخص است، فیلم تنت در ایده‌های اولیه خود از مفاهیم آنتروپی و تغییر مسیر زمان استفاده کرده است. اگر استفاده فیلمنامه Tenet از این مفاهیم پایه صد در صد نباشد به طور قطع نود درصد است و تخیل در نگارش فیلمنامه آن نقش اندکی ایفا کرده است.
همانطور که پیش‌بینی می‌شد، با توجه به تبلیغات گسترده و حواشی متعدد پیرامون آخرین ساخته کریستوفر نولان، چشم‌های بسیاری در انتظار اکران و تماشای فیلم تنت بود.
سرانجام پس از تغییرات و تاخیرات متعدد در تاریخ اکران فیلم Tenet،با آغاز اکران تنت، نقدها و امتیازات بسیاری به سوی این فیلم روانه شد. سایت معتبر راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes) درصد رضایتمندی مخاطبان از فیلم تنت را معادل 88 درصد اعلام کرده است. علاوه بر این سایت متاکریتیک با بررسی 18 نقد نگارش شده توسط منتقدان به نام، امتیاز 71 از 100 را به فیلم Tenet اعطا کرده است.
