با یک گشت و گذار ساده در بازار فرش و صحبت با فروشنده‌های آن، احتمالا متوجه می‌شوید که استفاده از برخی از اصطلاحات خاص برای اشاره به طرح خاصی از فرش، رواج زیادی دارد. از همین رو، اگر قصد خرید فرش داشته باشید، احتمالا کنجکاو می‌شوید که هر کدام از این نام‌ها و اصطلاحات، چه معنی خاصی دارند. از گذشته و از دوران باستان، بافت فرش و قالیبافی، جزو مشاغل اصلی ایرانیان و هنرهای مورد پسند در این کشور بوده است. امروزه هم اگر سری به محل زندگی اقوام و عشایر قدیمی ایران بزنید، می‌توانید ببنید که قالیبافی، یکی از شغل‌های آبا و اجدادی آن‌ها است.
در گذشته که هنوز ارتباطات بین افراد و جوامع به گستردگی امروز نبود، فرهنگ‌های مختلفی که در جاهای مختلفی شکل می‌گرفتند، معمولا در محدوده‌ی جغرافیایی خود باقی می‌ماندند و اگر اتفاق خاصی رخ نمی‌داد، معمولا تبادلات بین فرهنگی، نسبت به زمان معاصر، بسیار کمرنگ‌تر بود. یکی از نمودهای اصلی فرهنگ هم، در هنر جوامع تلقی پیدا می‌کند. از همین رو در هر فرهنگ و قومی، می‌شد علاقه به یک سری نمادها و رنگ‌ها را دید. این نمادها، در هر طراحی و نقاشی می‌توانست نقش پررنگی داشته باشد و تبدیل به ویژگی شاخص آن اثر شود.
در بافت فرش هم استفاده از نقش و نگارهای مختلف، دیده می‌شود. در کنار رنگ و جنس و اندازه، طرح فرش یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای انتخاب است. شاید برای بسیاری از گروه‌های مشتریان، این فاکتور، اولین سوالی باشد که پیش از خرید به آن پاسخ می‌دهند. همچنین نکته‌ای که وضعیت فرش را نسبت به مد روز تعیین می‌کند، رنگ و طرح آن هستند. قیمت فرش هم تاثیر زیادی از رابطه‌ی آن با مد روز می‌پذیرد. طرح‌های استفاده‌شده در فرش‌ها، به حدی رایج و شاخص هستند که اگر امروزه هم به بازار فرش سری بزنید، می‌توانید با توجه به عناصر به کاررفته در طراحی، مبدا تولید فرش را حدس بزنید.
برخی از این عناصر و نمادها، برگرفته از حادثه‌ی تاریخی خاصی بوده‌اند و برخی دیگر هم ریشه در اعتقادات و باورهای مردم آن فرهنگ داشتند. برای همین، اصرار زیادی بر استفاده از آن در تولید محصولی داشتند که احتمالا هر روز و هر ساعت قرار بود جلوی چشمشان باشد. در گذشته، انسان‌ها به طبیعت علاقه‌ی زیادی داشتند و استفاده از نمادهای مربوط به آن را در فرش‌های کلاسیک، می‌توانید ببینید. در برخی فرهنگ‌ها این حیوانات حتی جایگاه خدایی هم داشتند. استفاده از دیگر نمادهای طبیعت هم معمولا به خاطر احترام و بزرگداشت جایگاه آن‌ها بوده است.
پس از ورود اسلام به ایران، با توجه به این که دین یکی از بنیادی‌ترین پدیده‌های زندگی جوامع محسوب می‌شود، اسلام توانست خیلی از جنبه‌های زندگی ایرانیان را تحت تاثیر قرار دهد. هنر طراحی هم از این قاعده مستثنی نبود. از این رو بود که در فرش‌های سنتی ایرانی، استفاده از نقش و نگار اسلیمی و استفاده از آیات و روایات در بافت فرش‌های تزئینی، از این دوره به بعد رواج بسیار زیادی پیدا کرد و امروزه هم در بازار، مشتریان خاص خود را دارد. البته امروزه و در زمان معاصر برخی از فرش‌ها هم در ایران تولید می‌شوند که معنا و ریشه‌ی خاصی ندارند و صرفا برای پاسخ دادن به تقاضای بازار تولید می‌شوند.
