به نام خدا
اپيزود آخر
اگر از زخم دل پرسي برايش مرهمي بستم
همه‌ي داستان‌ها بالاخره يک جايي به پايان مي‌رسند و مي‌شوند نقطه سر خط.
داستان مرهم ما و تلاش براي ارتقای دانش عمومي پيرامون زخم نيز تمام شد.
هر روز تعداد زيادي از مردم جهان با انواعي از زخم‌ها دست‌وپنجه نرم مي‌کنند که شايد هنوز درمان قطعي براي آن‌ها وجود نداشنه باشد.
هر روز هزاران هزار آزمايش مختلف براي ساخت داروها و پانسمان‌هاي جديد در دنيا انجام مي‌شود تا به انسان‌ها کمک کند شرايطِ سختِ داشتنِ زخم را راحت‌تر تحمل کنند و يا به‌طور کامل بهبود يابند.
ما در تلاش بوديم تا با توليد پادکست و محتواهاي مفيد آموزشی، بتوانيم اندکي اطلاعات عمومي پيرامون زخم و مراقبت از آن را افزايش دهيم.
در آخرين قسمت از اپيزود پادکست مرهم قصد داريم نکات آموزشي و کاربردي زيادي در خصوص مراقبت و نگهداري از زخم‌ها، به‌خصوص زخم‌هاي مزمن و به‌ويژه زخم پاي ديابتي صحبت کنيم.
آگاهی بیماران و خانواده‌ی آنان در زمینه‌ی پیشگیری و مراقبت از پا و زخم پای دیابتی نقش بسیار مهم و ارزنده‌ای دارد؛ چرا که با ارائه‌ی آموزش صحیح کنترل قند، چربی و فشار خون به بیمار می‌توان از ایجاد زخم پا و قطع عضو در بیماران دیابتی جلوگیری کرد.
براي مراقبت از زخم خود به موارد زير توجه کنيد:
*روزانه بررسی کنید
روزانه پای دیابتی خود را بررسی کنید. پاهای خود را از نظر وجود بریدگی‌ها، تاول‌ها، قرمزی، تورم یا مشکلات ناخن مشاهده کنید. برای مشاهده‌ی دقیق کف پای خود از یک آیینه مقعر با بزرگ‌نمایی استفاده کنید. اگر متوجه هرگونه مشکلی شدید، با پزشک خود مشورت کنید.
*با آب ولرم بشویید
پای دیابتی را با آب ولرم بشویید (هرگز از آب داغ استفاده نکنید). پاهای خود را با شست‌وشوی روزانه تمیز نگه دارید. تنها از آب ولرم بدین منظور استفاده کنید. با پارچه‌ی نرم یا اسفنج نرم پاهای خود را بشویید. در هنگام خشک‌کردن پاها، حوله را با خشونت و محکم به پاها نکشید. بین انگشتان را به دقت خشک کنید.
*یک مرطوب‌کننده استفاده کنید
پای دیابتی خود را مرطوب کنید ولی بین انگشتان را خشک نگه دارید. روزانه از یک مرطوب‌کننده برای پاهای خود استفاده کنید تا مانع خشکی پوست و در نتیجه خارش و ترک‌خوردن پوست پاها شود. ولی هرگز بین انگشتان را مرطوب نگه ندارید زیرا می‌تواند منجر به بروز عفونت قارچی شود.
*پوشیدن کفش و جوراب مناسب
بیمار دیابتی باید همواره از کفش و جوراب مناسب استفاده کند. زیرا ممکن است به هنگام راه‌رفتن چیزی به پای وی آسیب رساند. همچنین پوشیدن جوراب و کفش از ایجاد زخم و عفونت جلوگیری می‌کند. از جوراب‌های سفید و تمیز استفاده کند و از پوشیدن جوراب‌هایی که کش محکم دارند، خودداری کند.
*حفظ جریان خون پا
بیمار دیابتی دو یا سه بار در روز انگشتان پا را به مدت پنج دقیقه حرکت دهد و مفصل زانو را به سمت بالا و پایین ببرد. این کار موجب جریان خون در پاها و جلوگیری از رکود آن می‌شود. وقتی روی صندلی می‌نشیند زیر پایش چیزی بگذارد تا بالاتر از سطح زمین قرار گیرد.
*ورزش
بیمار دیابتی باید از ورزش‌هایی مانند پرش، دویدن و... خودداری کند و به انجام ورزش‌هایی مثل دوچرخه‌سواری و شنا بپردازد تا آسیبی به پاها وارد نشود.
*کنترل عوامل خطرساز
قند خون، کلسترول و فشار خون همواره باید کنترل شوند تا بیمار دیابتی از بروز مشکلات بعدی پیشگیری کند. برنامه‌ی مراقبت از پاها جزو مهم‌ترین برنامه‌های بیمار است و باید در اجرای آن دقیق و کوشا باشد.
*نکات رژیم غذایی برای درمان زخم دیابتی
تغذیه نقش مهمی در درمان و پیشگیری از زخم پای افراد دیابتی دارد. اگر در رژیم غذایی از مواد مفید و مغذی استفاده نشود، عملکرد سیستم ایمنی بیمار پایین می‌آید و کنترل قند خون دشوار می‌شود. در واقع سوءتغذیه و کمبود مواد غذایی مفید و غنی، تولید کلاژن را مختل می کند، التهابات را افزایش می‌دهد و قدرت ترمیم پوست و زخم را کاهش می‌دهد. و اگر جایی از بدنشان همچون پا یا دست زخم شود، درمان و بهبودی آن‌ها زمان زیادی می‌برد.
زمانی که قسمتی از بدن فرد بیمار زخم می‌شود، کنترل وزن تاثیر فراوانی در بهبود زخم‌ها دارد، زیرا چاقی کنترل قند خون را کاهش می‌دهد. به طور کلی کنترل وزن و کاهش آن به‌تنهایی، تاثیر بسزایی در بهبود زخم دارد. البته کاهش وزن برای تمام افراد کمی سخت و چالش‌برانگیز است که در این رابطه، دریافت کمک از یک متخصص تغذیه پیشنهاد می‌شود. در ادامه برخی از نکات رژیم غذایی برای درمان زخم دیابتی را بیان می کنیم.
*کنترل سطح گلوکز خون
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در رژیم غذایی بیماران دیابتی به آن توجه شود، کنترل سطح گلوکز خون برای طولانی‌مدت است. در واقع بالابودن سطح گلوکز خون با درمان زخم‌ها تناقض دارد و باعث عملکرد ضعیف گلبول‌های سفید می‌شود. به همین دلیل افراد دیابتی مستعد ابتلا به زخم‌های عفونی هستند.
به‌طور کلی، بالابودن سطح گلوکز خون باعث افزایش تولید مولکول‌های التهابی و عدم تولید کلاژن در پوست می‌شود. به همین دلیل زمان و نوع وعده‌ی غذایی همچون کربوهیدرات‌ها در کنترل قند خون بیماران دیابتی تاثیر دارد.
به این منظور انتخاب غلات سبوس‌دار و نان به جای غلات تصفیه‌شده باعث تامین فیبر، ویتامین و مواد معدنی لازم برای بدن می‌شود. اغلب متخصصان تغذیه به بیماران در داشتن یک رژیم غذایی برای درمان زخم دیابتی کمک می‌کنند که با انتخاب کربوهیدرات مناسب و مصرف انسولین، سطح گلوکز خون خود را به تعادل برسانند و اگر قسمتی از بدن آن‌ها زخم شد، دوره‌ی بهبودی را سریع‌تر طی کنند.
*انتخاب یک غذای غنی و مناسب
اغلب پزشکان به بیماران دیابتی توصیه کرده‌اند که با انتخاب یک غذای سالم و مقوی، از ابتلا به زخم جلوگیری کنند. همچنین اگر قسمتی از بدن آن ها با جراحتی رو‌به‌رو شد، با مصرف مواد غذایی غنی روند بهبودی را سرعت دهند. برخی از این مواد غذایی به شرح زیر هستند:
· غذاهایی غنی از پروتئین مانند غذاهای دریایی، گوشت‌های سفید و قرمز بدون چربی و پوست و تخم مرغ
· کربوهیدرات‌های غنی از فیبر مانند نان سبوس‌دار، ماکارونی، غلات، برنج قهوه‌ای، لوبیا، توت و برخی از میوه ها با پوست
· لبنیات کم‌چرب
· سبزیجات غیر نشاسته ای مانند گوجه فرنگی، فلفل، گل‌کلم، هویج، کلم، کلم بروکلی، کلم پیچ و اسفناج
پیش از مصرف هرگونه از مواد غذایی برچسب روی آن‌ها را مطالعه کنید و از میزان قند موجود در محصول آگاه شوید. به عنوان مثال اغلب، ماست دارای قند پنهان استف به همین دلیل باید در مصرف آن دقت لازم را به عمل آورید.
*مصرف ویتامین‌ها
در کنار وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌هایی که بیمار دیابتی باید طبق نظر پزشک خود مصرف کند، به دریافت ویتامین نیز نیاز دارد. یک رژیم غذایی برای درمان زخم دیابتی، به‌طور کامل باید ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بیمار را به بدن او برساند. در واقع یک مکمل غذایی خوب، به عنوان یک بیمه‌نامه برای بدن بیمار تلقی می‌شود.
بسیاری از ریزمغذی‌ها در درمان و ترمیم زخم تاثیر فراوانی دارند و از عفونت زخم جلوگیری می کنند، زیرا دارای ویتامین A، C، مس، روی و منیزیم هستند. به‌طور کلی هر بیمار باید روزانه مقدار مناسبی از این ویتامین‌ها را دریافت کند. در صورت کمبود بیش‌ازحد این عناصر در بدن، مصرف مکمل‌های غذایی پیشنهاد می‌شود.
البته مصرف بیش‌ازحد ویتامین C برای بدن مشکل‌ساز نیست، زیرا این ماده محلول در آب است؛ در صورتی که مصرف بیش از اندازه روی، باعث کمبود مس در بدن می‌شود. در در کنار این موارد، مصرف ویتامین D و مکمل‌های اسیدآمینه در درمان زخم بیماران دیابتی تاثیر دارد.
*ما در اين 7 قسمت از پادکست مرهم تلاش کرديم تا با ذکر نکات و توضيحات ضروري پيرامون انواع زخم‌ها بتوانيم قدمي هر چند کوچک در راستاي افزايش دانش عمومي پيرامون زخم برداريم. اميدواريم که از شنيدن پادکست‌هاي ما لذت برده باشيد و برايتان مفيد بوده باشد. اميدواريم که هيچ وقت با هيچ زخمي از هيچ نوعی مواجه نشوید و هميشه سالم و سلامت باشيد و حال دلتان خوب باشد.
تا شنيداري ديگر، شما را به خداي منان مي‌سپاريم...... بدرود.
