برای اشنایی با طراحی فونت فارسی، ما نیازمندیم منبع طراحی فونت که خوشنویسی فارسی را بهتر بشناسیم. بدون آشنایی با خوشنویسی خط فارسی، امکان طراحی درست تایپ فارسی بسیار کم است.
قواعد عمومی خوشنویسی را به چهار قاعده ی اصلی تقسیم می کنیم.
اصول، نسبت، ترکیب و کرسی دو قاعده ی اصول و نسبت قواعد ساختاری خط اند و قاعده ی ترکیب و کرسی برای تنظیم و زیبایی خط به کار می روند.
می بینیم که این قواعد عینا می توانند پایه ی اصلی طراحی تایپ و تایپوگرافی امروز باشند.
اصول به معنی ریشه ها و پایه ها ست و در اصطلاح عبارتست از درستی شکل و ساختار همه ی حروف و استحکام و اعتدال آنها از الف تا یاء. یعنی همه ی حروف از لحاظ ضخامت و نازکی و جهت قلم و ارتفاع و پهنای آنها از یک قاعده ی یکسان پیروی کنند.
در اصطلاحات خوشنویسی اصول شامل یازده جزء است: قوت، ضعف، سطح، دور، صعود حقیقی و مجازی، رعایت سیاهی و سفیدی(مثبت و منفی) در حلقه ها و گره ها و ارسال (سر دادن و رها کردن قلم) به طوری که حق هر یک به حد کمال ادا گردد.
نسبت یا تناسب که قاعده ی دوم از دستگاه درستی تشکیل (ساختار و شکل) است عبارت از آن است که هر حرفی را که با یک قلم بنویسید (از لحاظ ضخامت و جهت گرفتن قلم) حروف هم جنس و شکل های مشابه آن نیز به همان اندازه و موافق هم باشند. (نسبت حروف به یکدیگر در تمام طول خطاطی یک قطعه برابر باشند) مثلا حرف نون در یک جا کوچک و در جای دیگر بزرگ نباشد.
مقیاس اصلی نسبت در خوشنویسی نقطه است. بدین معنی که همه ی حرف ها به نسبت برابر دارای تعداد نقطه هایی در طول و ارتفاع و دهانه ها و گره ها باشند.
ترکیب عبارتست از آمیزش معتدل و موافق حرف، کلمه، جمله، سطر، و دو سط و چند سطر باهم و خوبی(زیبایی) اوضاع کلی آنها به طوری که خوشایند طبع سلیم و ذوق مستقیم گردد. (به نوعی همان رعایت درست کرنینگ- فاصله ی حروف – ولدینگ- فاصله ی سطرها- در تایپو گرافی مدرن است)
کرسی که در معنی لغوی یعنی تکیه گاه و نشست گاه و تخت است، اصطلاحا عبارتست از نشستن اجزای گوناگون حروف روی نشست گاه هایی برابر.
ضیاء الدین محمد می گوید:
سطور چنان باید به کرسی نوشته شود که هر گاه از میان کلمه ی اول سطر خط مستقیمی کشیده شود به میان کلمه ی آخر سطر خورد.
کرسی عبارت است از خط و یا خطوط مستقیمی که خطاط در نظر می گیرد، تا کلمات و حروف را به میزان آن به طور قرینه و برابر و معادل هم در سطری مرتب و جایگزین سازد.
میرزا جعفر بایسنغر به پنج کرسی برای بخش های مختلف حروف قائل بوده است. در همه ی انواع خوشنویسی مثل نستعلیق و شکسته، نسخ و ثلث، قاعده کرسی ها اعمال می شده.
