گودبرداری یکی از پرخطرترین فعالیت‌های عمرانی است که می‌تواند خطرات جانی و مالی بسیار شدیدی را برای افراد درگیر در فرایند گودبرداری به همراه داشته باشد.
از بین این خطرات می‌توان به مسمومیت ناشی از استنشاق گازهای سمی، ریزش آوار، خفگی و حوادثی همچون انفجار اشاره کرد.
از همین رو حفظ ایمنی در اجرای گودبرداری یکی از مباحث بسیار پراهمیتی است که این روزها چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
اما با رعایت مسائل ایمنی در مراحل گوناگون گودبرداری و طراحی تخصصی سازه نگهبان، می‌توان خطرات ناشی از گودبرداری را تا حد بسیار زیادی کاهش داد.
تعریف گودبرداری
گودبرداری یکی از فرایندهای اصلی ساخت و ساز است که با هدف ایجاد زیربنایی مناسب برای ساخت و نگهداری انواع سازه‌ها انجام می‌شود.
در اصطلاح عمرانی، به هرگونه حفاری در سطح طبیعی زمین که پایین‌تر از تراز زمین یا پی ساختمان مجاور باشد، گودبرداری می‌گوییم.
این کار با ابزارهای مختلفی همچون ماشین‌های حفاری یا مواد منفجره قابل انجام است.
اصول گودبرداری
گودبرداری یکی از مهم‌ترین و همچنین حساس‌ترین مراحل اجرای پروژه‌ی ساختمانی شماست؛ چرا که حفر بدون فکر و غیرحرفه‌ای زمین در کنار ساختمان‌های مسکونی دیگر، می‌تواند خطرات جانی و مالی جبران ناپذیری را برای شما و همسایگان‌تان به همراه داشته باشد.
امروزه با افزایش چشمگیر قیمت‌ها، بسیاری از افراد برای کاهش هزینه‌های ساخت و ساز به اجرای غیراصولی گودبرداری رو می‌آورند و بدون در نظر گرفتن جنس خاک، موقعیت قرارگیری تاسیسات زیرزمینی و ساختمان‌های مجاور دست به حفر زمین می‌زنند.
به یاد داشته باشید که کمک گرفتن از پیمانکار گودبرداری مجرب آشنا به ژئوتکنیک و طراحی سازه نگهبان، ایمنی شما و اطرافیان‌تان را تضمین خواهد کرد.
پیمانکار مجرب پیش از گودبرداری، نوع و مقاومت خاک منطقه، موقعیت تاسیسات زیرزمینی در اطراف گود و وضعیت ساختمان‌های مجاور را به دقت بررسی می‌کند تا با انتخاب بهترین روش برای حفر و پایدارسازی گود از بروز مشکلات احتمالی پیشگیری کند.
از دیگر مواردی که باید پیش از شروع گودبرداری انجام دهید، هماهنگی با ادارات آب و برق و گاز جهت قطع این امکانات و در جریان قرار دادن آتش‌نشانی و همسایگان است.
توجه به پایدارسازی پی و ارتفاع گود ازجمله اصولی هستند که باید درحین حفر گود مدنظر قرار دهید.
روش‌های گودبرداری ساختمان
گودبرداری ساختمان به دو روش مهار نشده و مهار شده انجام می‌شود.
در روش اول دیواره‌های گود صرفا بر مقاومت طبیعی خاک استوارند و در روش دوم از سازه‌های نگهدارنده‌ای به نام سازه نگهبان استفاده می‌شود.
سازه نگهبان به روش‌های گوناگونی قابل اجراست که هر یک از این روش‌ها برای شرایط خاصی طراحی شده‌اند.
درادامه به معرفی روش‌های اجرای سازه نگهبان می‌پردازیم:
· روش مهار متقابل
· روش اجراي شمع
· روش اجراي خرپا
· روش سپرکوبی
· روش جزء به جزء
· روش دیواره‌ی دیافراگمی
· روش مهارسازی
· روش پلکانی یا منبری
· روش دوخت به پشت
در بین روش‌های بالا، اجرای خرپا، روش پلکانی، روش اجرای شمع و مهار متقابل از متداول‌ترین و پرکاربردترین روش‌ها هستند.
ایمنی در گودبرداری
رعایت نکات ایمنی در اجرای پروژه‌های بزرگی مثل گودبرداری، به پوشیدن کلاه ایمنی یا دستکش صنعتی محدود نمی‌شود. انجام این کار قبل از هرچیز به انتخاب پیمانکار گودبرداری متخصص نیاز دارد. با ما همراه باشید تا برخی نکات ایمنی ضروری در مراحل گودبرداری را با هم بررسی کنیم:
رعایت ایمنی ساختمان‌های مجاور
· پیش از شروع گودبرداری لازم است تا با مالکین و ساکنین ساختمان‌های مجاور صحبت کنید و آنها را از خطراتی همچون احتمال تخریب دیوارهای مرزی آگاه کنید.
· فراموش نکنید که شما موظف هستید تمهیداتی را برای اسکان موقت آنها در زمان گودبرداری درنظر بگیرید و ساختمان‌های اطراف را در برابر خسارت‌های جانی و مالی بیمه کنید.
· ساختمان‌های مجاور را از نظر احتمال نشت، ايجاد ترك، حركت ديوارهای مرزی، تغييرشكل چارچوب‌های در و پنجره يا ريزش سقف بررسی کنید.
· در صورت نياز، مقاوم‌سازی‌هایی نظیر ساخت دیوار جدید در کنار دیوار مرزی، تقویت ديوار با اجرای ديوار بتن مسلح و پلاستر سيماني، بندکشی ديوارهای مرزی و نصب شمع‌های مناسب در زير تيرآهن‌های سقف را انجام دهید.
رعایت ايمنی كارگاه درحين گودبرداری
· عملیات تخریب و گودبرداری حتما باید تحت نظر مهندس ناظر متخصص یا دستگاه نظارت اجرا شود.
· شخصی را به‌عنوان مسئول ایمنی کارگاه انتخاب کنید تا به‌طور لحظه به لحظه پروژه را از نظر ایمنی بررسی کند.
· او باید در صورت بروز هرگونه حادثه‌ای کارگران را مطلع نماید.
· اما بهتر است به وجود مسئول ایمنی اکتفا نکنید و از سیستم‌های هشداردهنده نیز در پروژه‌ی گودبرداری خود استفاده کنید.
· به‌طور روزانه آدرس و مشخصات دقیق کارگران درگیر در پروژه را در دفاتر مخصوص یادداشت کنید.
· در شب و به‌خصوص در زمان بارندگی از خاک‌برداری در اطراف مرز گود خودداری کنید.
· در صورت لزوم حتما این کار را در حضور مهندس ناظر انجام دهید.
· دقت کنید که گودبرداری باید به‌صورت مرحله به مرحله و طبق نقشه‌ی اجرایی طراحی شده اجرا شود.
· درحين کار تمامی مراحل بايد عيناً اجرا شوند و در هيچ کدام از مراحل حفاری یا اجرای سازه نگهبان، نباید ديواره‌ی گود را برای مدت طولانی رها کنید.
منبع: وب‌سایت سازه گستر فلق
