چقدر با مفهوم پول داغ آشنا هستید؟

پول داغ چیست؟

پول داغ نوعی سرمایه گذاری کوتاه مدت است که در آن سرمایه گذاران پول خود را به منظور استفاده از نوسانات نرخ بهره بین بازارهای مالی جابجا می کنند. این مفهوم به طور کلی به جابجایی پول بین کشورها و ارزهای مختلف اشاره دارد و به این علت "داغ"نامگذاری شده که مدت زیادی در یک بازار باقی نمی ماند.

پول داغ یک استراتژی است. سرمایه گذاران پول خود را بر اساس شرایط اقتصادی محلی بین کشورها جابجا می کنند و این عمدتا به معنای استفاده از نوسانات نرخ بهره است؛ همچنین می تواند به معنای استفاده از تغییر ارزش پول نیز باشد.

سرمایه گذار پول داغ به دنبال بالاترین نرخ سود کوتاه مدتی است که می تواند در یک اقتصاد مشخص به آن دست یابد. این بدان معنی است که سرمایه گذاری پول داغ یک استراتژی کوتاه مدت است. در نتیجه هرگز بیش از یک سال در یک مکان باقی نمی ماند، و معمولا به دفعات جابجا می شود. نام این استراتژی نیز از همینجا نشات می گیرد؛ پول داغ است چون به سرعت در حال جابجایی است و لزوما قابل اتکا نیست. به همان راحتی که وارد یک اقتصاد شده، از آن خارج خواهد شد.

سرمایه گذاران پول داغ به چند طریق این کار را انجام می دهند. اکثر آنها ارز خریداری و دارایی خود را در یک بانک محلی نگهداری می کنند و و از نرخ بهره بانکی پرداخت شده، استفاده می کنند.

روال کلی بدین شکل است که پول به مناطقی با رشد بالا که پتانسیل بازدهی بیش از اندازه را دارند سرازیر می شود. در مقابل، پول داغ از کشورها و بخش های اقتصادی با بازده پایین خارج می شود.

توجه داشته باشید که پول داغ فقط به سرمایه خارجی ورودی اشاره دارد و ربطی به صادرات و واردات ندارد.

مفاهیم کلیدی

· پول داغ سرمایه ای است که سرمایه گذاران مرتبا بین اقتصاد و بازارهای مختلف مالی جابجا می کنند تا از بالاترین نرخ سود کوتاه مدت بهره مند شوند.

· بانک ها با ارائه گواهی سپرده کوتاه مدت با نرخ بالاتر از حد متوسط، پول داغ را وارد اقتصاد می کنند.

· اقتصاد چین نمونه ای از بازار پول داغ است که پس از فرار سرمایه گذاران رو به سردی رفت.

پول داغ داخلی

پول داغ می تواند به جابجایی پول در اقتصاد داخلی نیز اشاره داشته باشد. در اینجا، سرمایه گذاران به دنبال نرخ های بهره کوتاه مدتی هستند که توسط بانک های داخلی ارائه می شود. پول داغ داخلی به دنبال بالاترین نرخ سود کوتاه مدت، بین بانک ها جابجا می شود. در این مورد هم، سرمایه گذاران پول خود را دائما جابجا می کنند و همیشه به دنبال موسسه ای هستند که بیشتر نرخ بهره را داشته باشد.

البته پول داغ داخلی استفاده کمتری دارد و به طور کلی وقتی سرمایه گذاران از پول داغ اشاره می کنند منظور آنها استفاده از این روش در مقیاس جهانی است.

تاثیر و اهمیت پول داغ

پول داغ می تواند تاثیر قابل توجهی بر نرخ ارز و جریان سرمایه یک کشور داشته باشد.

زمانی که سرمایه گذاران برای استفاده از نرخ بهره یک کشور شروع به خرید ارز می کنند، این امر دو اثر مهم خواهد داشت. اول اینکه ارزش آن واحد پول افزایش می یابد. این موضوع ضمن آسیب رساندن به صادرات و گردشگری، به بخش واردات کشور کمک می کند.

دوم اینکه پول داغ راهی برای ورود سرمایه های کوتاه مدت به یک کشور است. این امر هم خوب است هم بد، چرا که سرمایه اضافی می تواند باعث تورم شود.

در عین حال با خروج پول داغ از یک کشور باعث کاهش ارزش پول آن کشور نسبت به سایر واحدهای پولی می شویم. این امر به بخش صادرات یک کشور کمک می کند، زیرا داد و ستد برای مصرف کنندگان خارجی و گردشگران با نرخ پایین تری صورت می گیرد. با این حال، وقتی قدرت خرید کم می شود، واردات برای کشور گران تمام می شود. بنابراین، این بخش از اقتصاد را تضعیف می کند.

سیاستگذاران و اقتصاددانان نظرات مختلفی در مورد این موضوع دارند. برخی معتقدند که سازوکاری طبیعی در بازار ایجاد می کند تا اقتصادها بتواند سرمایه لازم را جذب کرده و ارزش پول خود را متعادل کنند. برخی دیگر بر این باورند که یک مکانیسم غیرقابل پیش بینی ایجاد می کند که در نتیجه آن ارز و سرمایه بر اساس تصمیم گیری های سرمایه گذاران کوتاه مدت دائما در حال تغییر است.

پول داغ و سیاست

سرمایه گذاران پول داغی گاهی به جای روندهای اقتصادی به دنبال تغییرات سیاسی هستند. در بعضی موارد، سرمایه گذاری آنها لزوما به دلیل نرخ بهره بالاتر نیست، بلکه به خاطر برخورداری از ثبات بالقوه سیاسی است، یا اینکه در برخی موارد به دلیل نگرانی های سیاسی از یک اقتصاد جذاب چشم پوشی می کنند.

محدودیت های پول داغ

محدودیت اصلی پول داغ کنترل های سرمایه است. برای اینکه پول داغ عملکرد خود را داشته باشد باید بتواند آزادانه به منطقه اقتصادی خاص وارد و از آن خارج شود. اگر قوانین، ماندن پول در یک کشور یا خروج پول از آن را با مشکل روبرو کنند، سرمایه گذاران پول داغ نمی توانند با سرعتی که استراتژی آنها بسته به آن است، عمل کنند.

علاوه بر این، یک کشور باید زیرساخت های فنی لازم برای امکان ورود و خروج پول، با سهولت و اطمینان را دارا باشد. فرض کنید یک کشور زیرساخت ها و فناوری لازم برای انجام نقل و انتقالات الکترونیکی را نداشته باشد؛ مثلا اگر روی یک شبکه ناامن کار کند، سرمایه گذاران نمی توانند به آن اعتماد کنند. این مورد در اقتصادهای که در داخل آنها فساد وجود دارد نیز صادق است. اگر یک سرمایه گذار نگران این باشد که پولش توسط بانکداران یا سیاستمداران محلی اختلاس شود، پول خود را در این اقتصاد نگه نمی دارد.

در بستر جهانی، پول داغ تنها پس از رفع موانع تجاری و ایجاد زیرساخت های همه جانبه مالی می تواند بین اقتصادهای مختلف جریان پیدا کند

مثالی از جریان پول داغ

مثال زیر جریان پول داغ را تشریح می کند: در آغاز سال 2011، نرخ متوسط گواهی سپرده یک ساله در ایالات متحده 0.95% و در مقابل، نرخ سپرده یک ساله در چین 3% بود. واحد پول چین در برابر سایر ارزهای معاملاتی جهان بسیار کم ارزش است و بنابراین احتمال طی سال های آینده در برابر دلار آمریکا افزایش خواهد داشت. با توجه به این امر، اگر یک سرمایه گذار در ایالت متحده پول خود را به جای سپرده گذاری در یک بانک آمریکایی در یک بانک چینی سپرده گذاری کند، سود بیشتری نصیبش خواهد شد. این موضوع چین را به هدف اصلی ورود پول داغ تبدیل می کند. این فقط یک مثال بود و در واقعیت پول داغ انواع مختلفی از سرمایه گذاری را در بر می گیرد.

توضیحات زیر به درک بهتر این مطلب کمک می کند:

یک کشور یا بخش در اقتصاد جهانی دچار بحران می شود؛ سرمایه در چشم برهم زدنی از آن خارج می شود؛ سرمایه گذاران برای پول خود به دنبال مقاصد بهتر و جذاب تری می گردند. در مقصد بعدی، ورود سرمایه برای مدتی با رونقی همراه با افزایش بدهی، افزایش ارزش دارایی ها و مصرف بیشتر را به دنبال دارد. اما اغلب اوقات ورود سرمایه با بحران دیگری همراه است. به همین دلیل مفسران، این جریان سرمایه را با عنوان پول داغ توصیف می کنند که از یک بخش یا کشور به بخشی دیگر سرازیر می شود و خطی از ویرانی بر جای می گذارد.

چین، بازار پول گرم و سرد

بازار چین نمونه بارزی از افول و جریان پول داغ است. از اوایل قرن، اقتصادِ در حال رشد سریع و افزایش بی سابقه قیمت سهام این کشور، چین را به عنوان یکی از داغ ترین بازارهای دنیا تبدیل کرد.

با این حال، به دنبال کاهش قابل توجه ارزش یوآن و اصلاحات عمده در بازار سهام، جریان پول به سمت چین به سرعت تغییر جهت داد. لوئیس کویئز، تحلیلگر ارشد اقتصاد چین در بانک رویال اسکاتلند، تخمین زد که طی سپتامبر 2014 تا مارس 2015، حدود 300 میلیارد دلار پول داغ از این کشور خارج شده است.

تغییر بازار پول چین تاریخی و به یاد ماندنی است. از سال 2006 تا 2014، ذخایر ارزی این کشور چند برابر شد و به حدود 4 تریلیون دلار رسید که بخشی از آن ناشی از سرمایه گذاری طولانی مدت خارجی در کسب و کارهای چینی بود. اما بخش عمده ای از آن حاصل از پول داغ بود؛ سرمایه گذاران به خرید اوراق قرضه با نرخ بهره چشمگیر و سهام انباشته با پتانسیل بازده بالا رو آوردند. علاوه بر این سرمایه گذاران از چین وام های با نرخ بهره پایین دریافت کردند تا در سایر کشورها اوراق قرضه با نرخ بهره بالاتر خریداری کنند.

اگرچه بازار چین به لطف رونق بازار سهام و ارز قدرتمند به مقصد جذابی برای پول داغ تبدیل شد، در سال 2016 قیمت سهام به حدی رسید که جایی برای افزایش بیشتر نداشت و روند صعودی آن کاهش یافت و هجوم پول نقد به این کشور به شدت کم شد. همچنین از سال 2013 نوسان یوآن باعث شد بخش زیادی از سرمایه گذاران به واگذاری سرمایه های خود روی آورند. طی دوره نه ماهه از ژوئن 2014 تا مارس 2015، ذخایر ارزی کشور بیش از 250 میلیارد کاهش یافت.

در سال 2019 نیز اتفاقات مشابهی روی داد؛ طبق برآوردهای موسسه مالی بین المللی بیش از 60 میلیارد دلار سرمایه به دلیل افزایش کنترل سرمایه و کاهش ارزش یوآن، بین ماه مه تا ژوئن آن سال از اقتصاد چین خارج شد.

سخن آخر

پول داغ یک استراتژی سرمایه گذاری و مبتنی بر جابجایی سرمایه بین اقتصادهای مختلف برای استفاده از نرخ بهره کوتاه مدت است. این اصلاح از جابجایی سریع و آسان پول توسط سرمایه گذاران نشات گرفته است. پول داغ می تواند تاثیر قابل توجهی بر ارزش پول و جریان سرمایه یک کشور داشته باشد. در عین حال، می تواند برای یک کشور سرمایه کوتاه مدت ایجاد کند. جریان پول داغ می تواند ثبات اقصادی را از بین ببرد. افزایش سریع ارزش پول به صادرات یک کشور لطمه می زند، چرا که صادرات گران تر می شود. جریان پول داغ می تواند نقدینگی مازاد ایجاد کند و به رونق دارایی ها در آینده دامن زند و مشکلات طولانی مدت بیشتری را باعث شود.