انواع اختلالات رشد عصبی را بهتر بشناسیم

پیشگفتار

اختلال های رشد عصبی، عموما در اوایل دوره رشد و با نقایص رشدی شروع می‌شوند. این نوع از اختلالات بر کارکردهای شخصی، تحصیلی، یا شغلی تاثیر بسیاری می‌گذارند. به همین دلیل تشخصی زودهنگاه این بیماری‌ها بسیار حائز اهمیت است. این اختلالات از یک محدودیت بسیار اختصاصی یادگیری شروع و به نقایص کلی مهارت های اجتماعی یا هوشی ختم می‌شود. بهتر است برای شناخت بهتر این بیماران روانی عزیز تلاش بیشتری کنیم و در مورد بیماران روان مزمن که مبتلا به انواع اختلالات رشد عصبی هستند مطالعه کنیم. در این مقاله به معرفی اختلالات رشدعصبی زیر می‌پردازیم:

· کم‌توانی ذهنی

· اختلالات ارتباطی

· درخودماندگی یا اوتیسم

· بیش‌فعالی

· اختلال یادگیری اختصاصی

· اختلالات حرکتی

کم‌توانی ذهنی

سن بروز این اختلال در دوره رشد و بستگی به علت و شدت اختلال دارد. ویژگی اصلی این اختلال که نقصان کارکرد انطباقی و هوشی فرد در حوزه های عملی، اجتماعی، و مفهومی است. این نقصان و تخریب عملکرد روزانه فرد در مقایسه با همتایانی است که از نظر سن، جنس و وضعیت اجتماعی فرهنگی با آن ها مطابقت دارند. قضاوت اجتماعی، مدیریت رفتار فردی، هیجانات یا رفتار بین فردی، انگیزه تحصیلی یا شغلی دچار مشکل می باشد.

شدت‌های اختلال

شدت این اختلال از نوع خفیف که فرد نیاز به حمایت در زمینه یادگیری مهارت های تحصیلی و امور پیچیده روزمره دارد تا نوع عمیق آن که فرد در تمام جنبه های زندگی فیزیکی روزمره، بهداشت و سلامت به دیگران وابسته است، متفاوت است.

علائم کم‌توانی ذهنی

· پرخاشگری

· ساده لوحی

· خطر استثمار از طرف دیگران علایم

· نقصان کارکردهای روزانه فرد در مقایسه با هم سن های خود

اختلالات ارتباطی

این اختلال هم از اوایل دوره رشد بروز می کند. ویژگی اصلی این اختلال نقص‌هایی در زبان، گفتار و ارتباطات است.

علائم اختلال ارتباطی

· اختلال زبان: کاهش دایره لغت، محدودیت جمله سازی، نارسایی در سخن گفتن

· اختلال صوت گفتار: اشکال مستمر تولید اصوات گفتار

· اختلال فصاحت کلام یا لکنت زبان: تکرار اصوات و هجاها، کشیدن حروف صدا دار و بی‌صدا، کلمات منقطع، مکث های پر یا خالی هنگام تکلم، ادای کلمات با فشار جسمی، اضطراب در مورد صحبت کردن

· اختلال ارتباط اجتماعی: نقص در استفاده از ارتباط برای اهداف اجتماعی مانند احوالپرسی کردن، عدم توانایی تغییر کلام متناسب با محیط یا افراد متفاوت، اشکال در دنبال کردن قواعد مکالمه و داستان گویی

· اختلال زبان بیانی و دریافتی، بیان مختلط، لکنت زبان

در چهار مورد اول نام برده درجاتی از محدودیت در برقراری ارتباط موثر و مشارکت اجتماعی، پیشرفت تحصیلی و شغلی مشهود است. این اختلال ناشی از یک بیماری مادر زادی یا اکتسابی نمی‌باشد.

درخودماندگی یا اوتیسم

ویژگی اصلی این اختلال که معمولا در سن 2 سالگی خود را نشان می دهد، نقصان مداوم ارتباط اجتماعی و تعاملات اجتماعی در موقعیت های مختلف است. اوتیسم یا توجه به نیاز حمایت از فرد مبتلا به درجات مختلفی تقسیم شده و بر همین اساس تعدادی از علایم ذیل با درجات متفاوت دیده می شود. این اختلال باعث تخریب بارز کار کرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه های مهم عملکرد فرد می شود و ناشی از کم توانی ذهنی یا تاخیر کلی رشد نمی باشد.

علائم اوتیسم:

· رفتارهای تکراری محدود

· دشواری در تطابق با تغییرات

· مشکلات ساماندهی و برنامه ریزی کارها

· عدم مکالمه عادی دو جانبه

· کاهش سهیم کردن دیگران در علائق و عواطف

· عدم توانایی شروع یا پاسخ به تعاملات اجتماعی

· انسجام ضعیف ارتباط کلامی و غیر کلامی

· ناهنجاری تماس چشمی و زبان بدنی

· افت شدید درک و استفاده از ایما و اشاره

· ناتوانی در دوست یابی و مشارکت در بازی های تخیلی مشترک

· عدم وجود علاقه به همتایان

· اصرار به یک نواختی

· حرکات ساده‌ی قالبی

· علایق محدود و ثابت

· واکنش بیشتر از حد معمول یا کمتر از حد به محرک های حسی

بیش‌فعالی یا بی‌توجهی

ویژگی اصلی این اختلال که شروع علائم آن از اوایل 4 سالگی مشهودتر است، الگوی مستمر بی‌توجهی و یا بیش فعالی که با کارکرد و رشد فرد تداخل دارد، می باشد.

علائم بیش‌فعالی:

این علائم حداقل به مدت 6ماه مشاهده می‌شوند. همینطور این علائم بیشتر از یک موقعیت یا محل دیده شده و باعث افت کیفیت کارکرد اجتماعی، تحصیلی و یا شغلی فرد می‌شود و بهتر است زودتر درمان شود.

· عدم توجه دقیق به جزئیات

· ناتوانی در حفظ توجه بر روی تکالیف یا بازی ها

· به نظر هنگامی که با او مستقیم صحبت می شود گوش نمی دهد

· شروع کار و نیمه رها کردن

· مشکل در نگهداری منظم وسایل شخصی و ساماندهی کارها

· دوری گزیدن از تکالیفی که نیازمند فعالیت ذهن مستمر است

· گم کردن وسایل، پرت شدن حواس به راحتی توسط محرک های خارجی

· فراموش کاری در امور روزمره

· نیمه کاره گذاشتن کارها

· نداشتن پشتکار

· مشکل حفظ تمرکز

· افت تحصیلی

· وول خوردن روی صندلی و تکان دست ها و پاها

· ترک صندلی زمانی که لازم است روی آن بنشیند

· دویدن یا از در و دیوار بالا رفتن در مکان های که مناسبت ندارد

· عدم توانایی در بی سر و صدا بازی کردن

· اغلب در حال حرکت بودن

· حرف زدن زیاد

· دادن جواب قبل از پایان سوال

· پریدن وسط حرف دیگران و قطع فعالیت هایشان

اختلال یادگیری اختصاصی

ویژگی اصلی این اختلال که اغلب با سن شروع مدرسه خود رانشان می دهد، اختلال در درک و پردازش دقیق و موثر اطلاعات کلامی و غیر کلامی با منشا زیستی است. این اختلال ریشه زیستی داشته و علایم شالوده ای از تعاملات عوامل ژنتیک و عوامل محیطی هستند. مشکلات موجود در مهارت های تحصیلی شدید بوده و از نظر کمی، از آن چه برای سن تقویمی فرد انتظار می رود کمتر است.

علائم اختلال یادگیری اختصاصی:

· اختلال خواندن

· اختلال در ریاضیات

· اختلال در بیان نوشتاری

· روخوانی دشوار، کند و نادرست کلمات

· اشکال در درک معنی آن چه قرائت می شود

· مشکلات هجی کردن

· اشکالات بیان نوشتاری مانند اشتباه در علامت گذاری جمله ها

· اشکال در یادگیری مفاهیم و معانی اعداد و یا محاسبات، اشکال در استدلالات ریاضی

اختلالات حرکتی

ویژگی اصلی این اختلال که ممکن است از اوایل شیرخوارگی خود رانشان می دهد، پایین بودن سطح انجام مهارت های حرکتی، انجام و تکرار حرکات بی فایده است.

علائم اختلالات حرکتی:

· تیک حرکتی یا صوتی

· حرکات تکراری بی هدف

· ناشی گری در کارها

انواع اختلالات حرکتی:

· اختلال هماهنگی رشدی: دست و پا چلفتی بودن، مانند برخورد با اجسام یا انداختن آن ها، کندی و بی دقتی انجام مهارت های حرکتی

· اختلال حرکت قالبی: رفتارهای حرکتی ظاهرا بی فایده با حالت جبری، مانند گاز گرفتن خود یا تکان دادن موجی دست ها

· اختلال تیک: حرکات یا اصوات ناگهانی، سریع، تکراری و ناموزون

سرای احسان خانه‌ی این عزیزان گرامی

سرای احسان سال‌هاست خانه‌ی آدم‌هایی است که بدون عمر پیر می‌شوند. سرای احسان به آن‌ها کمک کرده به زندگی برگردند و در روزمره‌هایشان کارهای هنری مثل ساخت سفال، بافت فرش و تابلو فرش و نقاشی انجام می‌دهند. به جز این‌ کارهای هنری همه‌ی روزهایشان شبیه به‌هم است؛ مگر اینکه کسی به دیدنشان بیاید. گاهی باآن‌ها حرف بزند و دستی بر شانه‌شان بگذارد و از دست‌سازه‌هایی که ساخته‌اند تعریف کند. سرای احسان به آن‌ها کمک کرده تا به زندگی بازگردند. گاهی یه خانه‌ی ما سر بزنید و از این عزیزان ما دیدن کنید. گاهی با آن‌ها صحبت کنید و دستی بر شانه‌ی آن‌ها بگذارید. با دلداری‌هایتان و دست یاری‌تان به آن‌ها یادآوری کنید که انسانیت هنوز زندست. گاهی به خانه‌ی ما سر بزنید.

منبع: صحبت‌های خانم دکتر ذبیحی

نگارش: حنانه مظاهری