ایران، سوریه و عراق یک کریدور استراتژیک شرقی-غربی را شکل میدهند که به اروپا دسترسی میدهد. ایران در تلاش است تا این مسیر را ایمن کند و خود را در آینده در مرکز طرح "کمربند و جاده" چین قرار دهد.
چین از سال ۲۰۱۳ با طرح "کمربند و جاده" به دنبال ایجاد شبکهای گسترده از زیرساختهای حملونقل، تجارت و انرژی است که آسیا، اروپا و آفریقا را به هم متصل کند. در مقابل، آمریکا تلاش میکند با ایجاد ناامنی در کریدورهای مهم، از پیشرفت این طرح جلوگیری کند.
اتصال ترانزیتی ایران به مدیترانه یکی از سیاستهای کلیدی منطقهای ایران است که میتواند تحریمها را بیاثر کند و نفوذ منطقهای ایران را به جای حضور آمریکا در غرب آسیا تقویت کند. به همین دلیل، آمریکا و متحدانش با روشهایی نظیر جنگ و بیثباتی، به دنبال کاهش نقش ایران در این منطقه هستند.
ایالات متحده از طریق حمایت از ناآرامیها در مناطق کلیدی مانند آسیای میانه، غرب آسیا و شرق اروپا که در مسیر کریدور شرقی-غربی قرار دارند، و همچنین سرمایهگذاری در پروژههای رقیب، سعی در محدود کردن رقبای خود دارد. از جمله این پروژهها میتوان به کریدور "آیمک" (هند به اروپا) اشاره کرد که گفته میشود به دلیل جنگ غزه به تعویق افتاده است، زیرا قرار بود از سرزمینهای اشغالی عبور کند.
مهدی خراتیان، سیاستپژوه و مدیر اندیشکده احیای سیاست در خصوص تاثیر امنیت پایدار کریدورها میگوید: "کریدور، خیلی فراتر از مسیر ترانزیتی است. پارامترهایی که در آن نقش ایفا میکنند، متعدد و زیاد است، ملاحظاتی که در آن ایفای نقش میکنند به قدری زیاد است که اگر در حوزه راه هم مشکلاتی وجود داشته باشد، آن را سهلالعبور میکنند.
در یک کریدور، ایجاد راه و مسیر مثلا 10 درصد ماجراست. اصل داستان، تعریف کردن زنجیرههای ارزش در یک طرح کریدوری است. اصل داستان این درهمتنیدگی امنیتی، سیاسی و اقتصادی است، ایجاد ارتباطات مالی است، اینکه شرکتها چطور با همدیگر تعامل کنند.
الان رابطه امارات و عربستان خوب است، رابطه امارات و اسرائیل هم خوب است. رابطه سعودی و اسرائیل را الان عالم و آدم فهمیدهاند چقدر نزدیک است و سعودی چه کمکهایی به اسرائیل میکند. این کشورها فقط منتظرند یک فضای آرام فراهم شود و یک مقدار این التهابات منطقه بخوابد و بدون آبروریزی بتوانند معامله کریدور آیمک را جوش بدهند. حالا راه و مسیر هم در ایجاد این کریدور تسهیلگری میکند، نه اینکه اصل داستان باشد.
بنده دیدم فلان مقام دولت قبل یک مقاله نوشته بود که مسیرهای دریایی 80 درصد تجارت جهان را تشکیل میدهد. معلوم است که آن بنده خدا نه کریدور را فهمیده و نه معادلات صحنه را. همین چینیها الان دنبال اینند که وابستگی خود از مسیر دریایی تنگه مالاکا را کاهش دهند؛ زیرا در محاصره دریایی آمریکا قرار گرفتهاند. اصلا چینیها کریدور پاکستان را کشیدند که از این محاصره خارج شوند، یعنی مسائل کاملا امنیتی است."
تحریم شرکتها و پروژههای مرتبط با طرح "کمربند و جاده" و اعمال فشار بر کشورهایی که با چین همکاری میکنند، از دیگر ابزارهای آمریکا برای مانعتراشی است. همچنین، تشویق به بیثباتی ژئوپلیتیک، مانند ایجاد و تقویت درگیریهای منطقهای، از دیگر روشهای این کشور برای تأخیر در اجرای پروژههای زیرساختی در این مسیر است.
این روزها، استان حلب، بهعنوان قطب اقتصادی سوریه، شاهد دفاع نیروهای ارتش سوریه و همپیمانان آن در برابر حملات گروههای تروریستی مستقر در ادلب است. حلب بهدلیل موقعیت جغرافیایی و اهمیت اقتصادی، از همان سالهای ابتدایی بحران سوریه (۲۰۱۲ تا اوایل ۲۰۲۰) کانون درگیریهای شدید بوده است. ناامنیهای اخیر در این منطقه نیز میتواند تلاشی تازه برای مختل کردن کریدور شرقی-غربی تلقی شود. این مسئله، بهویژه با توجه به رقابتهای ژئوپلیتیک میان آمریکا و چین، از اهمیت ویژهای برخوردار است.