شکستگی استخوان چیست؟
شکستگی استخوانهای بدن از جمه مشکلاتی می‌باشد که احتمال بروز آن برای هر فرد در طول زندگی وجود دارد. شکستگی استخوان هنگامی رخ می‌دهد که فشار بیشتر از قدرت استحکام و مقاومت استخوان به استخوان وارد شود، در نتیجه استخوان در مقابل این فشار مقاومت نکرده و با شکستگی همراه می‌شود. یکی از عواملی که بر میزان بروز شکستگی تاثیر دارد، عامل سن می‌باشد. با افزایش سن از میزان مقاومت و استحکام استخوانها کاسته شده و در برابر فشارهای وارده شکننده‌تر می‌شوند. انواع مختلف شکستگی شامل: شکستگی باز، شکستگی بسته، شکستگی جابجا شده و شکستگی جابجا نشده نیازمند درمان فوری می‌باشند.
درمان شکستگی استخوان
استخوانهای شکسته بایستی در جای خود قرار بگیرند و با گذشت زمان ترمیم شوند. باید توجه شود که درمان شکستگی متناسب با نوع آسیب، محل آسیب و شدت آسیب وارده انتخاب می‌شود. بدین منظور نیاز است تا از طریق گچ گیری و یا آتل بندی و دیگر روش‌های درمان از جابجایی و حرکت اندام آسیب دیده جلوگیری شود تا روند درمان و ترمیم سریعتر صورت بگیرد. در شکستگی‌های شدید و حساس مانند شکستگی استخوان لگن نیاز به عمل جراحی و ثابت نگهداشتن استخوانها در کنار یکدیگر وجود دارد. در صورتی که در برخی از شکستگی‌ها بدون نیاز به عمل جراحی استخوانها در موقعیت صحیح خود قرار می‌گیرند، این کار با استفاده از عمل جا انداختن صورت می‌گیرد. در اعمال جراحی به منظور درمان شکستگی ممکن است از ابزارهایی مانند: پین، میله، پیچ و یا سیم کابل استفاده شود.
آتل بندی چیست؟
در صورتی که عضو بدن دچار شکستگی، دررفتگی یا ضرب دیدگی باشد جهت کاهش آسیب‌های وارده و ثابت نگهداشتن عضو از آتل‌بندی استفاده می‌شود. بدین منظور دو جسم ثابت مانند چوب یا سایر لوازم مشابه در اطراف عضو آسیب دیده قرار می‌گیرد و با استفاده از باند یا پارچه چوب یا جسم ثابت در جای خود فیکس می‌شود. آتل ممکن است از نوع آتل خشک یعنی چوب یا صفحات فلزی، آتل کششی، آتل بادی، آتل پلاستیکی و یا آتل نرم مانند بالش باشد.
استفاده از آتل یا اسپلینت (Splint)های آماده راحت‌تر و سریعتر می‌باشد، در حالیکه می‌توان از گچ یا فایبرگلاس نیز متناسب با نیاز بیمار نیز آتل تهیه کرد. آتل‌های اماده از باندهای متصل تشکیل شده است که می‌توان با استفاده از باندهای ولکرو آتل را از اندام جدا کرد یا سفت یا شل باندپیچی کرد.
گچ گیری چیست؟
پس از جا انداختن یا انجام عمل جراحی بی حرکت بودن عضو آسیب دیده دارای اهمیت فراوان می‌باشد. بنابراین با استفاده از روش گچ گیری که معادل انگلیسی آن Cast می باشد می‌توان بهره برد. با استفاده از گچ قالب محکم در اطراف استخوان یا مفصل یا اندام آسیب دیده ایجاد می‌شود و از حرکات آن برای مدتی جلوگیری میکند.گچ گرفتن محل مورد نظر از بروز اسپاسم‌ها و انقباض‌های عضلانی جلوگیری کرده و عوارض ناشی از آسیب اندام را کاهش می‌دهد. برخلاف گچ، آتل نیز که نوعی قالب جهت حمایت از بافت اندام آسیب دیده است، از یک طرف اندام را پوشانده و از طرف دیگر باز می‌باشد. اندازه قالب تهیه شده برای آنکه یک مفصل در بالای محل شکستگی و یک مفصل در پایین محل شکستگی را بی حرکت نگه دارد، دارای اهمیت می‌باشد.
گچ مورد استفاده در گچ گیری چیست؟
برای عمل گچ گیری یا Casting می‌توان از گچ معمولی یا گچ فایبرگلاس استفاده نمود. امروزه اغلب گچ فایبرگلاس به جای گچ معمولی بکار گرفته می‌شود.
گچ معمولی گچ گیری
گچ معمولی یا پاریس از جنس کتان محکم به همراه نشاسته بوده و در مجموع سولفات کلسیم نیمه هیدراته می‌باشد. این گچ کلسینه و به حالت پودری بوده و با افزودن آب به آن به سولفات کلسیم هیدارته تبدیل شده و سفت می‌شود. این واکنش یک واکنش گرماده می‌باشد، لذا به هنگام گچ گیری در محل مورد نظر بیمار حرارت را احساس میکند. حلقه‌ها یا نوارهای گچ معمولی از جنس گاز پانسمان پوششی هستند که پزشک با ایجاد گچ به میزان موردنظر آن را در محل آسیب دیده قرار می‌دهد. البته دقت داشته باشید که گچ مستقیما بر روی پوست قرار نمی‌‌‌‌گیرد بلکه روی پوشش نوار پنبه‌ای سوار می‌شود. به هر میزان که مقدار پوشش نوار پنبه‌ای قرار گرفته بر روی اندام بیشتر باشد، حرارت کمتری احساس خواهد شد. مدت زمان خشک شدن گچ در فضای آزاد نزدیک به 5- 10 دقیقه به طول می‌انجامد.
گچ فایبرگلاس یا گچ پلاستیکی
گچ فایبرگلاس از جنس فیبرهای شیشه و رزین بوده و دارای ماهیت کامپوزیتی (Composite) می‌باشد. فایبرگلاس که یک نوع پلاستیک محسوب می‌شود سبک، دارای مقاومت بالا، ضد حساسیت، مقاوم در برابر رطوبت و قابلیت شکل‌پذیری آسان می‌باشد. بنابراین پزشک یا متخصص به راحتی می‌تواند آن را به شکل اندام گچ گیری شده دربیاورد. گچ فایبرگلاس در قالب‌های حلقوی تهیه و پس از ترکیب با آب در مدت زمان 3-4 دقیقه خشک و سفت می‌شود. باند فایبرگلاس در مقایسه با گچ معمولی از منافذ بیشتری برخوردار است بنابراین اشعه ایکس را به راحتی از خود عبور داده و برای انجام رادیوگرافی و تصویربرداری از بافت آسیب دیده مناسب می‌باشد. سطح خارجی ضدآب این باند آن را به یکی از کاربردترین لوازم گچ گیری تبدیل کرده است. باید توجه داشت که مدت زمان خشک شدن گچ فایبرگلاس در مقایسه با گچ معمولی کمتر می‌باشد، بنابراین باید متخصص از مهارت و سرعت عمل کافی برخوردار باشد.
روش گچ گیری
همانطور که اشاره شد گچ مستقیما در تماس با پوست بیمار نیست. به منظور جلوگیری از تماس مستقیم گچ با پوست بیمار و چسبیدن به موهای پوست از جوراب نخی استاکینت (stockinet ) یا نوار پنبه‌ای استفاده می‌شود. نوارهای پنبه‌ای در حدود دومتر و عرض 10-20 سانتیمتر و با ضخامت چند میلی‌متر وجود دارند. گاهی اوقات نیز جهت نرم نگهداشتن باند و جلوگیری از آلودگی، جلوگیری از بروز حساسیت و خارش و همچنین پرهیز از ارتباط مستقیم پوست با گچ و ایجاد زخم از باند ویبریل با الیاف پنبه استفاده می‌شود.
با توجه به آسیب بوجود آمده اندام مورد نظر دچار تورم و در برخی مواقع التهاب می‌شود، در این صورت چنانچه متخصص احتمال دهد که تورم ممکن است بیشتر شود از نوارهای پنبه‌ای بیشتری استفاده میکند. اندام مورد نظر در حالت مناسب قرار گرفته و متخصص گچ فایبرگلاس را با آب مخلوط میکند، سپس اطراف محل شکستگی را با مخلوط حاصل می‌پوشانند. پس از گذشت چند دقیقه گچ سفت و سخت شده و می‌توان روی آن را پوشاند. توجه داشته باشید که پیچاندن گچ نباید با اعمال فشار همراه باشد و اسیب بیشتری به اندام برساند. در طول دوره درمان باید دقت داشته باشید که آتل خیس نشود چرا که رطوبت سبب تضعیف و شل شدن گچ می‌شود، همچنین نوار پنبه‌ای مرطوب ممکن است سبب بروز مشکلات و حساسیت‌های پوستی شود.
گچ فایبرگلاس در مقایسه با گچ معمولی گران‌تر می‌باشد. از این رو خرید گچ فایبرگلاس با مناسبترین قیمت و بهترین کیفیت برای مراکز درمانی به ویژه مراکز پذیرش کننده بیماران ترومایی اهمیت بسیاری دارد. گچ فایبرکلاس در رنگ‌های متنوع: قرمز، سبز، آبی، سفید، زرد و ... موجود می‌باشد. گچ‌های فایبرگلاس در عرض‌های 2، 3، 4 و 5 اینچ و طولی نزدیک به 450 سانتی متر تولید می‌شوند. با توجه به محل گچ گیری و عرض محل مورد نظر از گچ با عرض‌های متفاوت استفاده می‌شود. به عنوان مثال برای گچ گیری انگشت‌ها و یا برای گچ گیری اندام کودکان که دارای عرض کمتری نسبت به اندام بزرگسالان هستند از گچ‌ها با عرض 2 و 3 می‌توان استفاده کرد. گچ فایبرگلاس با عرض 4 و 5 برای گچ گیری اندام بزرگ و به ویژه برای افراد بزرگسال مناسب می‌باشد
