مقدمه
ماساژ درمانی دارای سابقهای طولانی در فرهنگهای مختلف در سراسر جهان است و تاریخچه ماساژ درمانی به حدود 2700 سال قبل بر میگردد. ماساژدرمانی هم در طب سنتی و هم در طب نوین وجود دارد. در طب سنتی با حرکات دست، کشش‌ها و فشار‌های خاصی روی نقاط مختلف بدن انجام میگیرد. در طب نوین، ماساژدرمانی تحت عنوان یکی از شاخه‌های فیزیوتراپی انجام میگیرد که علاوه بر استفاده از حرکات دست، از تجهیزات و دستگا‌ه‌های مختلفی نیز استفاده میشود. امروزه مردم، از روشهای مختلف ماساژ درمانی برای اهداف مرتبط با سلامتی مثل بهبود دردهای عضلانی، کاهش تنش و اضطراب، زیبایی و جوانسازی پوست، کمک به زایمان راحتتر در خانم های باردار و بسیاری موارد دیگر، استفاده می کنند.
متداولترین روشهای ماساژدرمانی
ماساژ روسی
ماساژ روسی، از جمله تکنیکهای ماساژ درمانی است که به عنوان ماساژ ورزشی شناخته شده و ابتدا در اتحادیه جماهیر شوروی سابق توسعه یافت. ماساژ روسی به دلیل استفاده از تکنیکهای مختلف با عنوان ها ماساژ نقطهای، ماساژ رفلکسولوژی و ماساژ بافت همبند نیز شناخته میشود. از فواید ماساژ روسی اینکه باعث هماهنگ و یکپارچه شدن کل بدن میشود. این بدان معناست که ماساژ در هر سطحی بر فرد تأثیر می‌گذارد: فیزیولوژیکی، عاطفی، ذهنی و انرژی.
ماساژدرمانی‌هایی که در ماساژ روسی آموزش دیده‌اند، از حرکات سیلی برای ایجاد اصطکاک و گرما در عضلات بزرگ استفاده می‌کنند. این گرما ریکاوری عضلات را تسریع میکند و می‌تواند عملکرد را بهبود بخشد. اکثر تکنیک های ماساژ روسی شبیه روش های ماساژ ورزشی هستند، با این تفاوت که در ماساژ روسی از حرکات آرام تر و نرمتر استفاده می شود. همچنین، ماساژ روسی بر استفاده از اصطکاک برای تولید گرما در بدن تمرکز داشته و معمولا فرد ماساژ درمانگر از ترکیبی از اصطکاک و گرما با ارتعاش، برای کاهش درد و سفتی عضلات و همچنین کاهش استرس ذهنی استفاده میکند. یکی از فواید ماساژ روسی برای ورزشکاران از هر رشته نیز، شل شدن اسپاسم عضلانی است که همراه با روش ارتعاش درمانی انجام میپذیرد.
ماساژ سوئدی
در اوایل قرن نوزدهم، فردی به نام پیتر هنری لینگ، فیزیولوژیک و معلم ژیمناستیک، قانونی ارائه داد که بعدها به ماساژ سوئدی معروف شد. در ادامه کار او، افراد دیگری توانستند تکنیکهای جدیدی را اضافه کنند و آن را در مناطق دیگری رشد دهند. در حال حاضر، در دانشگاه سوئد در استکهلم، ماساژ سوئدی به صورت حرفه‌ای آموزش داده میشود و در مرحله اول، آموزش این ماساژ با یاد‌گیری آناتومی بدن شروع شده و لازم است افراد ابتدا نسبت به کل بدن شناخت پیدا کنند.
افرادی که در حیطه ماساژ فعالیت می‌کنند معتقدند که، بهترین نوع ماساژ، ماساژ سوئدی است، چراکه، در این نوع مفید از ماساژدرمانی، ماساژ برروی کل بدن انجام می گیرد. در ماساژ سوئدی، از تکنیکهای فوق‌العاده کاربردی استفاده شده و در حقیقت، یک نوع ماساژ ریلکسیشن و درمانی با هم است، به این معنی که، انجام این ماساژ هم باعث ریلکس شدن بدن شده و هم به درمان کمک میکند.
روش انجام ماساژ سوئدی
همانطور که گفتیم، در ماساژ سوئدی برروی کل بدن کار میشود، تمام انگشتان و عضلات ریز و روی صورت و روی پاها، شکم، کمر و تمام بدن، ماساژ سوئدی انجام میگیرد. ماساژی که در آن، روی تمام بدن به خصوص بافت های نرم کار میشود، می‌تواند تاثیر زیادی روی ماساژگیرنده، اعم از تاثیر ریلکسی و ایجاد حس آرامش و تاثیر درمانی، داشته باشد. ماساژ سوئدی را میتوان روی تمام افراد، بچه‌ها، بزرگسالان، افراد معلول، بانوان خانه‌دار و افرادشاغل به کاربرد. به عبارتی، وقتی نوزاد به دنیا می‌آید تا زمانی که فرد از دنیا می‌رود این ماساژ کاربرد دارد.
ماساژ شیاتسو یا طب فشاری: نوعی ماساژ برای تسکین یا بهبود درد
زادگاه ماساژ شیاتسو (که به طب فشاری نیز معروف است)، کشور ژاپن است. در این نوع از ماساژدرمانی، درمانگر از انگشتان دست، کف دستها، زانو و آرنج، برای اعمال فشار بر بدن فرد ماساژگیرنده استفاده کرده و به این ترتیب باعث تحریک جریان انرژی در بدن میشود. در ماساژ شیاتسو، از فشار ریتمیک 3 تا 10 ثانیهای برروی نقاط خاصی در امتداد بدن و کانالهای انرژی، استفاده می شود. ماساژ شیاتسو، کششهای ملایم و محدودی را نیز، شامل میشود.
از جمله مزایای ماساژ شیاتسو می توان به افزایش اکسیژن رسانی و گردش خون، درمان سردردها، سرگیجه، افسردگی و استرس، تسکین درد قاعدگی، رسیدن به آرامش و ایجاد حس مثبت اعتماد به نفس در افراد، اشاره کرد.
ماساژ شیاتسو برای چه افرادی مناسب نیست؟ زنان باردار؛ افراد با استخوانهای شکسته؛ وجود سوختگی در بدن؛ وجود زخم باز؛ راش (یک نوع بیماری پوستی)؛ بیماریهای مسری، مانند آبله مرغان یا آنفولانزا؛ تب؛ سرطان خون؛ افراد دیابتی؛ افرادی که اخیرا تحت عمل جراحی بوده اند؛ افراد با سیستم ایمنی ضعیف مثل بیمارن سرطانی که ماساژورها بایستی فقط فشار ملایمی را اعمال کنند و نباید مناطق حساس مانند نزدیک محل تومور را لمس کنند.
ماساژ تایلندی یا یوگای افراد تنبل
در ماساژ تایلندی، ماساژور از کف دست و انگشتان خود برای اعمال فشار به بدن فرد ماساژگیرنده استفاده میکند. همچنین، ماساژدهنده یا درمانگر، با دستها و پاها، حرکات کششی یوگا را همزمان با اعمال فشار به عضلات ماساژگیرنده و در امتداد خطوط انرژی در بدن او، انجام میدهد. به ماساژ تایلندی، یوگای افراد تنبل، نیز، میگویند.
از ماساژ تایلندی، برای درمان سردرد و کمردرد، کاهش سفتی مفاصل، کاهش استرس و اضطراب، افزایش انعطاف پذیری و در نهایت برای افزایش جریان انرژی در بدن استفاده میشود.
انواع روشهای ماساژ تایلندی شامل: ماساژ پا تایلندی، ماساژ صورت و ماساژ گیاهی-دارویی تایلندی است. در ماساژ گیاهی- دارویی، از گیاهان محلی خاص به صورت روغنها و یا بخور برای بازشدن چاکراه ها و دفع سموم از بدن استفاده میشود.
ماساژ تایلندی برای چه افرادی مناسب نیست؟ افرادی که سابقه بیماریهای عصبی دارند که نخاع را تحت تاثیر قرار میدهد، افرادی که از فشار خون بالا، دیابت، پوکی استخوان و بیماریهای قلبی عروقی، رنج میبرند. همچنین افرادی که تحت شیمی درمانی هستند. زنان باردار نیز از انجام این نوع ماساژ باید خودداری کنند.
ماساژ سنگ داغ
یکی دیگر از متداول ترین روش های ماساژ درمانی، ماساژ سنگ داغ است. در این نوع ماساژ که اتفاقا برای افرادسردمزاج بسیار مناسب است، با قرار گرفتن سنگهای داغ برروی بدن، به تدریج گرمای حاصله از سنگ به بافتهای عمیقتر بدن نفوذ کرده و به باز شدن رگهای خونی کمک میکند. در نتیجه این امر، بهبود گردش خون حاصل شده و دردها و گرفتگیهای بدن از بین میروند.
در ماساژ سنگ داغ، گرما و وزن سنگها تاثیر بسزایی در نرم شدن بافت اسپاسم شده، دارند. بازالت معدنی، نوع سنگ استفاده شده در ماساژ سنگ داغ است.
در پاسخ به این سوال که، ماساژ سنگ داغ چه فوایدی دارد؟ باید گفت، از جمله مهمترین فواید این نوع از ماساژدرمانی، کمک به بهبود گردش خون، درمان استرس بالا و رسیدن به آرامش ذهنی، درمان بی خوابی، آزادسازی عضلات، بهبود درد پاها و سیاتیک، کمک به بهبود سردرد، گردن درد، درد شانه، کمر و آرتروز است.
افراد دیابتی، مبتلا به فشارخون بالا، مصرف داروهای رقیق کننده، زنان باردار، افراد دارای تورم و سوختگی، از انجام ماساژ سنگ داغ باید پرهیز کنند.
ماساژ لاغری
ماساژ لاغری، با افزایش جریان خون باعث سوخت و ساز بیشتر بدن شده و مانند ورزش کردن باعث شکست و سوختن چربیها میشود. به طور کلی تمامی ماساژ ها لاغرکننده هستند اما ماساژ لاغری، با تکنیکهای نیدینگ، افلوراژ و لرزش اثرگذاری بیشتری دارد. برای گرفتن نتیجه مناسب حداقل هفته ای 3 مرتبه ماساژ لاغری در کنار رژیم غذایی سالم و مناسب توصیه میشود. چاقی پهلو و شکم به زانو و کمر فشار آورده و در طولانی مدت باعث آسیبهایی در این نواحی میشود، از جمله مزایای ماساژ لاغری، کاهش درد در این نواحی و کمک به دفع چربی های اضافه در بدن است.
برای انجام این ماساژ از روغنهای موضعی استفاده میشود و ممکن است برای تاثیرگذاری بیشتر، روغن را گرم کرده و از حوله گرم نیز استفاده کنند. روغنهایی که برای ماساژ لاغری مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از: روغن زیتون، روغن سیاه دانه، رزماری، گزنه و ....میتوان از ترکیب چند روغن برای انجام ماساژ استفاده کرد.
ماساژ صورت
یکی دیگر از انواع روشهای ماساژدرمانی، ماساژ صورت است. مزایای بیشماری برای ماساژ صورت وجود دارد. از جمله زیبایی، احساس آرامش و کند شن روند پیری و چین و چروک پوست. چین و چروک در صورت از یک نقطه شروع شده و گسترش مییابد. ماساژ صورت، با تولید کلاژن، باعث شاداب شدن پوست شده و شروع چین و چروک را به تاخیر می اندازد.
ماساژ صورت، بین 15 تا 25 دقیقه طول میکشد اما لازمه آن سالها آموزش، تمرین و مهارت در آناتومی و فیزیولوژی صورت و عضله و تمرکز بر روی انگشتان، فشار دست و شناخت انواع صورت است.
ماساژ شکلات
ماساژ شکلات از محبوبترین و خاصترین سبک‌های ماساژ دنیا محسوب میشود. روش اجرای این ماساژ همانند ماساژ روغن و ماساژ شمع است با این تفاوت که در ماساژ شکلات، ماساژ درمانگر از شکلات خالص ذوب شده به جای شمع و انواع روغن ها، استفاده میکند. به دلیل خلوص بالای شکلات و مقادیر بسیار زیاد آن این نوع ماساژ از گران‌ترین ماساژ درمانی در سراسر جهان محسوب میگردد.
از جمله فواید ماساژ شکلات می توان به مواردی همچون، خاصیت سفت‌کنندگی و جلوگیری از پیری پوست و کاهش استرس و بهبود خلق و خو اشاره کرد.
ماساژ شمع
ماساژ شمع، یک ماساژ درمانی سبک بوده و بهترین پیشنهاد برای افرادی است که دارای پوست خشکی هستند و یا افرادی که به دنبال یک ماساژ ضد استرس و آرامبخش میگردند. همچنین، ماساژ شمع دارای خواص ضد پیری است. خاصیت نرمکنندگی و جذب بالای روغنهای موجود در شمع، برروی پوست، باعث میشود تا پوست شفافتر و زیباتر شود. از جمله فواید ماساژ شمع، کمک به گردش خون، رفع تنش عضلانی و خستگیهای جسمانی، کمک به کاهش استرس و ایجاد آرامش در بدن و همچنین ایجاد خاصیت ارتجاعی در پوست است.
ماساژ پرینه در دوران بارداری
ماساژ پرینه، یک نوع روش ماساژدرمانی ویژه زنان باردار است و با هدف آماده‌سازی مادر باردار برای زایمان طبیعی، انجام میگیرد. پیشنهاد میشود این نوع ماساژ توسط همسر و از هفته 34 تا 36 بارداری به صورت یک روز در میان و هربار به مدت 5 دقیقه، انجام شود. بافت پرینه به ناحیه ای بین مقعد و واژن گفته میشود. ماساژ این ناحیه قبل از تولد نوزاد کمک میکند تا در حین زایمان، این ناحیه (پرینه) دچار پارگی نشده و فرد زایمان راحت و آسانی را تجربه کند، به این صورت که باعث کاهش درد زایمان شده و به خروج سریعتر نوزاد از رحم کمک میکند.
با مشورت پزشک میتوان از یک روغن طبیعی یا از روان کننده استفاده کرد. در این روش ماساژدرمانی، پزشک آموزش لازم را به زوج میدهد تا این کار با نهایت دقت انجام شده و به جنین آسیب وارد نشود. لازم است فرد قبل از انجام ماساژ دستان خود را تمیز بشوید و این روش ماساژ در فضایی خصوصی و آرام انجام بگیرد.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم به معرفی متداولترین روشهای ماساژدرمانی بپردازیم. هرکدام از روشهای ماساژدرمانی ویژگیها و تکنیکهای خاص خودشان را دارند و افراد با توجه به هدف خود از دریافت ماساژ میتوانند یکی از آنها یا ترکیبی از آنها را انتخاب کنند. ماساژ روسی یک نوع روش ماساژدرمانی است که مشابه ماساژ ورزشی عمل کرده و بیشترین طیف طرفدار این روش ماساژدرمانی، ورزشکاران هستند. در مقابل ماساژ سوئدی یک ماساژ ملایم بوده و برای کودکان و سالمندان نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
