روز دهم اردیبهشت ۶۱ عملیات بیت‌المقدس با هدف آزادسازی خرمشهر در جبهههای جنوب آغاز شد. آزادسازی خرمشهر یکی از مهمترین وقایع در تاریخ انقلاب و جنگ تحمیلی است. عملیات فتح خرمشهر، به دلیل اهمیت آن از نظر نظامی و سیاسی به مطالعه فراوان نیاز دارد که انشالله در آینده به تفصیل به آن خواهیم پرداخت. در این مختصر با بهره‌گیری از منابع موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، نگاهی گذرا به این حماسه می اندازیم و یاد و خاطره شهدای گرانقدر عملیات بیت‌المقدس را گرامی می داریم.
«عملیات بیت‌المقدس» طی ۳ مرحله انجام شد و ۲۵ روز به طول انجامید. رمز عملیات، ذکر مقدس «یا علی بن ابیطالب (ع)» بود و در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد دهم اردیبهشت آغاز شد. غرب کارون، جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر، مناطقی بودند که این نبرد در آن مناطق شکل گرفت. وسعت منطقه عملیات، حدود ۶۰۰۰ کیلومتر مربع بود.
عملیات بیت‌المقدس پس از ساعت‌ها طرح و برنامه آغاز شد و این در حالی بود که هدف اصلی آن، یعنی آزادسازی خرمشهر، اهمیت فوق العاده‌ای داشت. این شهر برای ایران و عراق بسیار مهم بود. بعبارت دیگر، خرمشهر، برگ برنده جنگ بود و هر کس بر آن تسلط می‌یافت، برتری خود را اثبات می‌کرد. از این رو رژیم بعثی، به طور ویژه‌ای در پی حفظ آن بود و نیروهای بسیاری در آن منطقه، متمرکز کرده بود. ایران نیز که از اهمیت استراتژیک خرمشهر آگاه بود، و برنامه وسیع و سنگینی برای آزادسازی آن منطقه تدارک دیده بود.
مرحله اول عملیات بیت‌المقدس در غرب کارون و در روز ۱۰ اردیبهشت آغاز شد و سرعت عملیات دشمن را غافلگیر کرد. در حقیقت، نیروهای صدام هرگز گمان نمیکردند که ایران بتواند با عبور از رودخانه، خود را به جاده اهواز – خرمشهر برساند، ولی این امر تحقق یافت. مرحله دوم عملیات در شانزدهم اردیبهشت ۶۱ آغاز شد و ما در این مرحله، تهاجم خود را به سوی نوار مرزی آغاز کرد. این قسمت، از جاده اهواز – خرمشهر در غرب کارون آغاز شد. لشکر عراق در این ماجرا محاصره و منهدم شد و افراد بسیاری به اسارت درآمدند و نتایج مهمی از این نبرد، نصیب ایران شد. در این نبرد، نیروهای ما توانستند در ۱۷ کیلومتر از نوار مرزی استقرار یابند. در مقابل، نیروهای بعثی از جفیر، کرخه نور، هویزه و پادگان حمید عقب نشینی کردند و در محور شلمچه – خرمشهر متمرکز شدند.
اکنون زمان حمله نهایی فرا رسیده بود. مرحله سوم عملیات در روز بیست و چهارم اردیبهشت ماه آغاز شد. این عملیات، ۱۰ روز مداوم به طول انجامید و هدف نهایی آن، آزادسازی خرمشهر بود. حمله سنگین نیروهای اسلام، سبب عقب نشینی متجاوزان شد. مرگ فرمانده نیروهای عراقی، روحیه آنها را ضعیف کرد و سرانجام در بامداد روز سوم خرداد ۶۱، خرمشهر آزاد شد. دشمن مزدور با تمام امکانات و تجهیزات در برابر قدرت ایمان و وحدت ملت ایران شکست خورد و با دادن تلفات و ضایعات فراوان، خرمشهر را به صاحبان اصلی آن، واگذار کرد و گریخت.
از جمله نتایج این عملیات، انهدام کامل ۲ لشکر عراق، آسیب دیدن ۶ لشکر به میزان ۲۰ تا۶۰ درصد، کشته و زخمی شدن بیش از ۶ هزار نفر، اسارت ۱۷۵۰۰ نفر و انهدام ۵۵۰ تانک و نفربر، ۵۰ خودرو، ده‌ها عراده توپ، ۵۳ هواپیما، ۳ هلیکوپتر و مقادیر زیادی جنگ افزار و مهمات است.
واکنش عراق پس از تحمل شکست بسیار جالب بود. بعثی‌ها، در ۴ خرداد از طریق رسانه‌ها اعلام کردند نیروهای ما، ایرانیان را گوشمالی دادند و در ۳ خرداد تا مرزهای بین المللی عقب نشینی کردند. آنها به جای خرمشهر از عنوان «بندر خرمشهر» استفاده کردند و درباره شکست خود، چیزی نگفتند. پس از آن تلویزیون ایران، صحنه‌هایی از جبهههای جنگ و اسارت نیروهای عراقی را نشان داد تا همگان از ماجرا باخبر شوند. صدام پس از این شکست، از مصر درخواست کمک کرد و گفت که اگر ارتش مصر به بغداد بیاید، وی به استقبال آنها خواهد شتافت. کشورهای عربی برای اعلام حمایت از عراق و روحیه دادن به صدام به تبلیغات به نفع وی ادامه دادند. کشورهای غربی نیز که تا آن زمان، چشم و گوش خویش را بر فجایع جنگ تحمیلی بسته بودند، برای آتش بس و ایجاد صلح در منطقه به تکاپو افتادند. آنها پیروزی ایران را خطری برای منطقه وانمود میکردند. جامعه اروپا، در همان سوم خرداد، نگرانی خود را از ادامه جنگ، ابراز داشتند. در واقع، پیروزی قوای اسلام، سبب شده بود تا آنها بیمناک شوند. در آن مقطع ما هم با به قول معروف داشتن دست بالا میتوانستیم جنگ را تمام کنیم که بدلایلی که بارها در رسانه‌های مختلف به آن پرداخته شده و ما هم در موردش پیشتر گفته‌ایم، چنین نشد. به هر حال مهمترین دستآورد این عملیات بزرگ که بیشتر از یک ماه به طول انجامید آزادی خرمشهر بود که به لطف رشادت و مقاومت رزمندگان اسلام در سوم خرداد ۶۱ رخ داد.
