چندیست که بحث داغ سربازی و اصلاح قوانین نظام وظیفه باز هم تبدیل به سرخط رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شده و گویا صدایی که سالهاست از بسیاری از جوانان و بخصوص سربازان وظیفه میشنیدیم، بتازگی باز هم به گوش برخی نمایندگان مجلس و فرماندهان نظامی هم رسیده. از همان روزهای اول سال برخی از نمایندگان مجلس با نظرات خود مبنی بر تغییر مدت سربازی از دو به پنج سال و اختیاری کردن دوران سربازی، موضوع را حسابی بر سر زبانها انداختند اما با توجه به واکنشهای منفی برخی از فرماندهان نیروهای مسلح و نمایندگان مجلس در مورد طرح‌های عنوان شده، به نظر نمیرسد هیچگونه کار تخصصی در مورد نکات منفی و مثبت سربازی اجباری شده باشد و هر کس نظری میدهد و میگذرد در حالی که این جوانان کشور هستند که دو سال از بهترین سالهای خود را بی هدف و با جیب خالی میگذرانند. آیا این صحبتها در مورد اصلاح قانون سربازی اجباری صحبتهای انتخاباتی یک طیف سیاسی خاص است یا واقعا عزمی جزم برای تغییر وجود دارد؟.
البته بحث تبدیل سربازی اجباری به اختیاری موضوعی نیست که به تازگی عنوان شده باشد و حدود یک دهه است که به شکلی جدی هر چند وقت یکبار مطرح میشود اما بعد از چندی باز فراموش میشود. ما در گذشته هم در چندین مورد در ارتباط با هزینه‌های سنگین سربازی اجباری برای جوانان و نیاز اصلاح آن گفته و نوشته‌ایم. از آنجایی که ما در صدای مدافعان سربازی اجباری را نوعی بردگی مدرن نظامی میدانیم، در چند مورد حتی از رئیس اداره سرمایه انسانی نیروهای مسلح، سردار موسی کمالی، و هم از مجلس شورای اسلامی، درخواست انجام یک سری مطالعات گسترده و شفاف در مورد مشکلات سربازان وظیفه و اصلاح قانون مربوطه را کردیم که با عدم پاسخگویی نهادهای ذیربط روبرو شدیم.
بیشتر بخوانید:
این آخرین سلسله از اخبار مربوطه از جایی شروع شد که برخی ار نمایندگان مجلس از «آسیب‌زا بودن» سربازی اجباری گفتند. در همان روزهای اول سال بود که نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی و نماینده مشهد، امیرحسین قاضی زاده هاشمی، موضوعی را که چندی قبل در برنامه تلویزیونی جهان آرا در شبکه افق مبنی بر حذف سربازی اجباری و جایگزین کردن آن با سربازان متخصص مطرح کرده بود، با توئیتی در فضای مجازی تکرار کرد. همچنین حسن شجاعی نماینده ابهر، خرمدره و سلطانیه، با اشاره به اینکه سربازی اجباری «آسیب‌زا» است آنرا یکی از «عوامل افزایش سن ازدواج» نامید، که طبق تمام اسناد و شواهد موجود کاملا صحت دارد. چندی بعد هم ابوالفضل ابوترابی، نماینده شهرستان‌های نجف‌آباد و تیران نیز با ارائه طرح اصلاح قانون سربازی در مجلس یازدهم، گفت: «از زمان رضاخان قانون سربازی ۲ ساله اجباری برقرار است در حالی که قانون باید بر اساس نیاز روز جامعه تغییر کند و در شرایط فعلی به واقع با سربازی اجباری کارخانه دشمن‌سازی برای نظام راه انداخته‌ایم.»
ابوالفضل ابوترابی در ادامه با ارائه جزئیات طرح خود گفت که قانون سربازی در این طرح دارای پنج رکن خواهد بود. «رکن اول نیاز به تامین امنیت است بنابراین در رکن اول برطرف کردن نیاز نیروهای مسلح جزو ضروریات است و در این طرح این مسئله در نظر گرفته شده که نیروی مازاد بر نیاز نیروهای مسلح، اجباری برای سربازی رفتن ندارد. رکن دوم طرح مزبور این است که سرباز باید همانند نیروهای مسلح حقوق دریافت کند بنابرین بعد از جذب سرباز این نیروها ۹۰ درصد یک حقوق کامل را دریافت میکنند.» به طور خلاصه این طرح پیشنهاد افزایش مدت‌زمان سربازی از ۲ سال به ۵ سال است که طبق آن، بعد از ۲ سال خدمت اجباری، سه سال بعدی اختیاری است و نهایتا با این طرح «به سمت سربازی حرفه‌ای و اختیاری می‌رویم که این مساله اختیاری بودن پنجمین رکن طرح است.»
البته پیش از آنکه کسی بتواند این طرح را با جدیت در مجلس دنبال کند، سخنگوی نیروهای مسلح ایران آب پاکی بروی دست همگان ریخت و با اختیاری شدن خدمت سربازی مخالفت کرده و گفت که تمام این حرفها و طرح‌ها «نمایشی و انتخاباتی» هستند. سخنگوی ارشد نیروهای مسلح کشور، سردار ابوالفضل شکارچی، صبح روز سه‌شنبه ۱۷ فروردین اعلام کرد که ارتش از صددرصد سرباز مورد نیاز ۶۰ درصد سرباز دارد و ۴۰ درصد کسری سرباز دارد و امکان حذف خدمت سربازی وجود ندارد.
متاسفانه با توجه به عدم تمایل به حذف یا حداقل اصلاح قانون سربازی اجباری، خیلی نمیتوان امیدوار بود که تغییری در قانون ذکر شده در یکی دو سال آینده رخ دهد اما موضوعی که مشخص است این است که موج شدیدی بر علیه سربازی اجباری تشکیل شده و مطمئنا باید راهکاری برای تغییر این قانون بردگی نظامی نوین ارائه کرد. باید با بازنگری الویت‌ها، تمرکز بیشتری بروی منافع جوانان کشور که نیروی بلقوه‌ای برای پیشرفت اقتصادی و توسعه در کشور هستند داشته و با تبدیل تدریجی سربازی اجباری به سربازی حرفه‌ای از قانون کهنه و غیر انسانی سربازی اجباری گذر کنیم. ما در واقع میتوانیم با در نظر گرفتن فقط بخش کوچکی از بودجه دفاعی کشور که در آن سوی مرزها خرج میکنیم، جوانان را به استخدام نیروهای مسلح درآورده و از آنجایی که فقط ۸ کشور در دنیا همچنان قانون سربازی اجباری را اجرا میکنند، به سمت سربازی حرفه‌ای برویم. همچنین وقت آن رسیده که اولویت بندی کنیم و توجه بیشتری به وضعیت سربازان وظیفه و وضعیت نامناسب پادگان‌ها داشته باشیم و با طرح و اجرای یک برنامه ۵ ساله باید بتوانیم سربازی اجباری را حذف کرده و شرایطی فراهم کنیم که سربازان داوطلبانه و اختیاری در مناطق محروم خدمت کنند.
در جهان ۱۰۹ کشور سربازی اجباری ندارند، ۲۳ کشور در حال حذف سربازی اجباری و یا جایگزینی آن هستند و ۶۷ کشور از جمله ایران دارای سربازی اجباری هستند. در میان این کشورها قطر و سوئیس با ۴ ماه و نروژ، فنلاند و اتریش با ۶ ماه خدمت اجباری، کمترین زمان و کره شمالی با ۱۲۰ ماه (۱۰ سال) بیشترین زمان خدمت اجباری را دارند. سایر کشورهای این گروه بین ۱۲ تا ۲۴ ماه خدمت سربازی اجباری دارند. امیدواریم بحث‌های مربوط به اصلاح قانون با توجه به واقعیات جامعه پیش برود و صرفا مصارف سیاسی، جناحی و یا انتخاباتی نداشته باشند.
