چند هفته پیش خبری در ارتباط با افتتاح اولین فروشگاه عرضه کالاهای ایرانی در ونزوئلا خواندیم که از جهاتی امیدوار کننده و از جهاتی سوال برانگیز بود. طبق گزارشهای منتشر شده، افتتاح این فروشگاه که مگاسیس نام دارد، یکی از اصلی‌ترین اقدامات در مسیر پیشبرد روابط اقتصادی-تجاری میان ایران و ونزوئلا است. البته باید توجه داشت که توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای حتی در داخل کشور هم سوددهی نداشته و این فروشگاه‌ها در سوریه و عراق هم دوام نیاوردند. انشالله که سرنوشت اتکا در ونزوئلا متفاوت باشد ولی با توجه به وضعیت اقتصادی ونزوئلا و سابقه علمکرد اتکا، امید چندانی به سوددهی این فروشگاه وجود ندارد.
شاید بتوان گفت که در شرایط کنونی، افتتاح فروشگاه اتکا در ونزوئلا بیشتر ارزش نمادین داشته باشد زیرا با توجه به وضعیت وخیم اقتصادی ونزوئلا و قدرت خرید پایین مردم این کشور، اتکا باید کالاها را با ضرردهی به فروش برساند و بر این اساس تحلیل‌هایی که حضور اتکا در ونزوئلا را با فرمول ضد تحریم مرتبط می کنند، درست بنظر نمی سد.
برای درک بهتر روابط سیاسی-اقتصادی میان ایران و ونزوئلا بهتر است نگاهی به تاریخچه روابط دو کشور با هم بیاندازیم. در طی سال‌های ۸۵ و ۸۶ در حالیکه هر دو کشور وضعیت اقتصادی بهتری را نسبت به وضعیت کنونی تجربه میکردند، پایه این روابط با دیدارهایی میان هوگو چاوز، رئیس جمهور وقت آن کشور و محمود احمدی‌نژاد شکل گرفت. این روابط با روی کار آمدن حسن روحانی رو به سردی گذاشت زیرا این استدلال مطرح شد که رابطه با ونزوئلا از لحاظ فرهنگی و اقتصادی توجیهی ندارد.
در خصوص رابطه اقتصادی با ونزوئلا باید به دو نکته توجه کرد. اول اینکه اقتصاد ما و ونزوئلا مکمل یکدیگر نیست زیرا هر دو کشور نفت و محصولات کشاورزی صادر می کنند و موارد صنعتی وارد می کنند. دومین نکته هم مربوط به فروپاشی اقتصادی ونزوئلا و سقوط قدرت خرید مردم این کشور است که عملا تجارت با ونزوئلا را غیرممکن کرده است. «سرگئی لانو»، اقتصاددان در موسسه اینترنسیونال فاینانس می‌گوید: «این یک فروپاشی تمام‌عیار است.» تخمین این موسسه نشان می‌دهد که در دوران ریاست جمهوری نیکولاس مادورو، ونزوئلا بدترین فروپاشی را تجربه می‌کند و چنین فروپاشی از سال ۱۹۷۵ به این سو در هیچ کشوری، که در شرایط حاد جنگی نیست، سابقه نداشته است.
با توجه به این پیش زمینه‌ها می توان گفت که افتتاح اتکا در ونزوئلا بیشتر ارزش سمبلیک دارد و بیشتر از آنکه باعث استحکام روابط تجاری دو کشور شود، باعث نزدیکی سیاسی تهران و کاراکاس خواهد شد. البته ایکاش مدیریت این فروشگاه با دقت بیشتری انتخاب می‌شد تا دستکم ارزش سمبلیک این اقدام حفظ می گشت و مبنا، سودهای شخصی نباشد.
فروشگاه اتکا در کاراکاس توسط عیسی رضایی راه اندازی شده که در کارنامه‌اش، مدیر عامل سازمان اتکا، نایب رئیسی هیئت مدیره موسسه اعتباری کوثر، ذیحسابی و مدیریت مالی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) و بازرس قانونی موسسه حسابرسی بنیاد تعاون سپاه نیز هست. هرچند ارتباط آقای رضایی با سپاه نکته مثبتی در کارنامه ایشان است، ولی باید توجه داشت که ایشان مدیریت ۷۰۰ سوپرمارکت در ایران را نیز بر عهده دارند و قبل از هر چیز یک تاجر است و به فکر منافع شخصی. البته با توجه به وضعیت وخیم اقتصادی ونزوئلا و ضرردهی احتمالی اتکا در کاراکاس، بعید است که آقای رضایی بتواند موفقیت‌های اقتصادی که در ایران داشته را تکرار کند.
برای اینکه اتکا در دیگر کشورها به سوددهی برسد، لازم است از مدل‌های موفق در دیگر کشورهات پیروی کند. برای مثال جالب است اشاره کنیم که «هلدینگ حیات» که در مالکیت کشور ترکیه است، حدود ۱۰۰۰ شعبه فروشگاه زنجیره‌ای جانبو در ایران دارد. مدل برداری از این فروشگاه‌ها، می‌تواند اتکا را از ضرردهی نجات دهد.
