در پست اول شروع کردم و یه کلیاتی در مورد تندخوانی نوشتم. همونطور که اونجا هم اشاره کردم، هدفم اینه هر چی یادم هست در کوتاه ترین زمان ممکن بنویسم و کمتر وسواس به خرج بدم. به اشتراک گذاشتن اینها به نظرم مهم‌تر از کیفیتشونه چون همه خواننده‌ها امکان تحقیق و بررسی بیشتر رو دارن و میتونن مطالب تکمیلی رو در صورت تمایل، جستجو کنن یا در کامنت‌ها به بحث بگذارن.
یادمون نره این قرار نیست یه آموزش تندخوانی باشه. و من میخوام با کلیاتی آشناتون کنم و به جوابِ اون سوال اول برسیم؛ یعنی اصلا تندخوانی وجود داره یا فقط یه ایده برای کاسبی بوده؟ و اصلا روش درست مطالعه چیه؟ و سوالاتی از این قبیل.
گفتم که به نظرم میشه موضوع بهبود سرعت خواندن رو به سه بخش کلی تقسیم کرد. این دسته‌بندی ساخته ذهن خودم هست برای اینکه بتونم مطلب رو بهتر خلاصه و ارائه کنم.
در این مطلب به عنوان اول، یعنی موضوع چشم میپردازیم. البته راستش رو بخواین فکر می‌کنم نمیشه چشم و پردازش مغزی رو تفکیک کرد چون سیستم بینایی ترکیبی از جفتشونه. یعنی چشم تصاویر رو دریافت می‌کنه ولی سیستم بینایی در مغز تکمیل میشه. همینطور بعضی از تمرینهایی که اینجا مطرح می‌کنم لزوما تمرین فیزیکی و تقویتی نیستن بلکه نتیجه اونها در هر دو مورد چشم و پردازش مغزی نمود پیدا می‌کنه.
تمرکز این تمرین روی عضلات در بر گیرنده کره‌ء چشم ماست؛ به نحوی که بیشترین تعداد رشته‌های عضلانی رو به نرمی درگیر کنه. کافیه روی یک کاغذ A4 یک ستاره با خودکار رسم کنید. تمام خطوط اتصال بالهای ستاره رو باقی بگذارین چون باید با چشم دنبالشون کنیم. ستاره‌تون میتونه ۵ پر یا ۷ پر باشه. به نظرم هفت پر مفید تره!
حالا به یک گوشه ستاره نگاه کنید و مسیر خطوط اتصال رو با چشمتون به آرومی دنبال کنید. باید سعی کنید تمام طول مسیر رو ببینید و از یه گوشه به گوشه دیگه نپرید. اینجوری عضلات ریزتر و بیشتری درگیر میشن. به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه و چند بار در روز باید اینکار رو تکرار کنید. و به مرور زمان صفحه‌ای که روش ستاره رسم شده بزرگتر کنید؛ اما همچنان بدون حرکت سر، خطوط ستاره رو با چشم دنبال کنید.
شاید به نظرتون تمرین عجیبی بیاد ولی به موثر بودنش شک نکنید بهتره! خود دانید ;)
این تمرین مکمل تمرین قبل یعنی ستاره‌س. در اون تمرین شما ستاره رو از یه حدی بزرگتر نمیتونید کنید و عضلات چشمتون تا انتها کش نمیان! در این تمرین هدف اینه که عضلات بیشتر درگیر بشن پس کره‌ی چشم باید در امتداد مسیر طولانی‌تری- بدون حرکت سر- طیِ طریق کنه!
کافیه جلوی دیواری بنشینید که کاشی شده یا آجریه. فقط خطوط افقی طولانی می خوایم که زیر هم به صورت موازی و حتا ناموازی امتداد پیدا کرده باشن. مثل تمرین ستاره، اینجا هم خطوط رو با چشم دنبال می‌کنیم ولی تلاشمون اینه که پرش‌های کمتری داشته باشیم تا عضلات ریزتر همچنان درگیر باشن. با رسیدن به انتهای هر سطر، میتونیم از همون جهت ولی در سطر پایینی به اول خط برگردیم یا حتا بپریم به اول سطر پایینی. اما برای ما که معمولا متون دو زبان رو مطالعه می‌کنیم، اولی رو پیشنهاد می‌کنم. یعنی حرکت رفت و برگشتی. این تمرینم مثل ستاره، چند دقیقه و چند بار در روز.
یه کتاب بردارید، با چشمتون سطرهارو اسکن کنید. با سرعت هر چه بیشتر! هدف اصلا خواندن نیست. هدف اینه که چشمتون با سرعت هر چه تمام، همه‌ء لغات رو اسکن کنه بدون اینکه مکس کنید و کلمه‌ای جا بیافته. برای این کار باید رکورد بزنید و ثبت کنید.
حالا تایمر رو روی یک دقیقه تنظیم کنید (بهتره بگم شمارش معکوس) و با شروع شمارش معکوس با سرعت سطرهارو طی کنید. ببینید چند صفحه و چند سطر میتونید رکورد بزنید. یادداشت کنید تا در تمرین های بعدی و روزهای آتی بتونید مقایسه کنید.
نکته مهم:
من برای خلاصه شدن مطلب به یکباره پریدم آخر یک سری تکنیک مرتبط به هم! اما حقیقت اینه که تمرین سطرخوانی اول با کمک انگشت و خط بردن شروع میشه. با نگه داشتن انگشت یا خودر زیر خطوط، کمک می کنیم تا چشم سریعتر و بدون پرش کردن کلمات رو رد کنه و خطوط رو به پایان برسونه. برای رکورد زدنش هم داسم سرعت دستمون رو بیشتر می کنیم نه چشممون رو! یعنی چشم باید دنبال نشانگر باشه نه نشانگر با سرعت چشم حرکت کنه. بعد هم عبارت خوانی شروع میشه و سطرخوانی که اینها به یکی از مهمترین موضوعات در تقویت سیستم بینایی ربط دارن یعنی افزایش حوزه دید. اینجا یا در سایتهای دیگه‌ای تمرینهای دیگه ای با راهنمای تصویری مناسب هم وجود دارن؛ پس من از بازنویسی اونها صرفنظر می‌کنم. کافیه همین نتیجه جستجو در گوگل رو ببینید تا به مطالب خوبی برسید.
یکی از مسائل مهمی که در تمام آموزش‌های تندخوانی به اون اشاره شده، افزایش حوزه دید هست. به این معنی که شما با نگاه به یک نقطه، بخش وسیع‌تری از اطراف اون رو هم شفاف ببینید. این مهارت البته فقط در مطالعه به کار ما نمیاد بلکه در رانندگی، مبارزات و دفاع شخصی، خلبانی و ... هم بسیار مفید و موثر هستن.
{میگن} خلبان‌های جنگنده‌ها هم تمرینهایی برای افزایش حوزه دید دارن! حالا این چی هست؟ به تصویر پایین نگاه کنید:
بعد از انجام تمرینهای زیاد، به جایی میرسین که در سرعت خوانش رشدی نخواهید کرد. چون حوزه دید شما محدود شده به یک تا سه کلمه. اونجاست که اگر بتونیم تعداد کلمات بیشتری رو در یک شات اسکن کنیم، قدم اول برای سرعت بیشتر رو برداشتیم. این مهم با افزایش حوزه دید حاصل میشه و تمرین انگشت گذاری زیر چند کلمه و خوندن اونها بصورت یکجا -نه پشت هم- به افزایش حوزه دید در خواندن کمک می‌کنه اما همه چیز نیست.
این تمرین، تمرین ستاره، تمرین جدول اعداد که در ادامه اشاره می‌کنم همگی برای تربیت سیستم بینایی و افزایش خوزه دید ما کمک می‌کنن اما مغزی که نتونه اطلاعات دریافتی رو به سرعت پردازش کنه، تمام تمرینهای مارو بی‌اثر می‌کنه! اون بر میگرده به موضوع پردازش و تمرینهای تقویت سرعت پردازش مغز که در مطلبی مجزا بهش میپردازیم.
در این تمرین جدول اعدادی داریم که میتونه در سایزهای مختلفی باشه. فرض کنید یک جدول عددی ۵×۵ داریم و از ۱ تا ۲۵ بصورت به هم ریخته در اون قرار دارن. در این تمرین باید مرکز جدول رو نگاه کنید و بدون حرکت چشم و سر، تلاش کنید شماره هارو به ترتیب بخونید. خیلی باحاله!
نترسید لازم نیست هی جدول رو کاغذ بکشید! اپلیکیشن‌های زیادی براش هست اتفاقا. کافیه Schulte Table رو در بازارهای اندروید یا iOS جستجو کنید تا به انواع و اقسامش برسید. رکوردزنی در این مورد فراموش نشه :)
نرم‌افزارهایی برای تندخوانی وجود دارن. از نرم‌افزار کلاسیک EyeQ که برای ویندوز طراحی شده بود گرفته تا اپلیکیشن‌های موبایل امروزی. در مورد اپهای موبایل میشه با قطعیت گفت هیچکدوم همه نیازهارو یکجا پوشش نمیدن. مثلا هیچکدوم نمیتونن تمرینهایی داشته باشن که چشم شمارو درگیر وسعت بیشتری کنه. یا لزوما همشون برنامه‌های تمرینی زیادی برای تقویت مغز ندارن و برای این یکی، نرم‌افزارهای مجزا و کاملی تهیه شده که اتفاقا بسیار مدرن‌تر هستن و بازیهاشون بر پایه تحقیقات علمی و زیر نظر تیم متخصص طراحی میشن.
در مورد تمرینهای فیزیکی و یا بهتر بگم چشمی، نمونه هایی رو مثال زدم و چند تا هم لینک دادم که میتونید خیلی تمرینهای بیشتری پیدا کنید. باید هم اینها انجام بشن ولی اگه سرعت پردازش اطلاعات در مغز ما از سرعت خوندنمون کمتر باشه، این همه تمرین چه فایده داره؟
متاسفانه بیشتر ما از یک سنی فعالیت‌های مغزیمون رو کاهش میدیم، مطالعه‌مون کمتر و کمتر میشه و برای فرار از استرس‌های جوامع امروزی، بیشتر و بیشتر به ابزارهای distraction یا حواس‌پرت کن مثل تلوزیون پناه می‌بریم تا کمی ریلکس کنیم که نتیجه‌ش چیزی نیست جز کند شدن مغزمون.
معتقدم اکثر ما، همین الانم اگه روش مطالعمون رو کمی بهبود بدیم ز تکنیک‌های صحیح مطالعه استفاده کنیم، براحتی و طی چند روز اول به حداکثر سرعت خواندن که برای مغزمون هم قابل پردازش باشه میرسیم. پس شاید بهتر باشه بعد از گذشت چند روز از این تمرینهای چشمی، یه ارزیابی کنیم و اگه توانایی کافی برای سرعت خوانش کسب شده بود، سریعتر بریم سراغ تمرینهای ذهنی و افزایش توان و سرعت پردازش مغزمون که در مطلب بعدی به معرفی تمرینهاش میپردازیم.
