اگه وسط کارِ رآکتور بوشهر موشک بخوره، بخار و گردوخاک رادیواکتیو میتونه بره تو هوا و آب خلیج فارس؛ یعنی آبشیرینکنها، ماهیگیری و توریسم چند کشور دود میشه میره هوا.
خاموش و جمع کردن همین نیروگاه تو حالت عادی دستکم چند دهه زمان و چیزی نزدیک یک تا یکونیم میلیارد دلار خرج برمیداره؛ جنگ فقط این رقم و زمان رو وحشیانه بالا میبره.
غنیسازیهای زیرزمینی اگه آسیب ببینن، بیشتر داستانشون شیمیاییه؛ دردسرشون تو همون زیر زمینه. ولی رآکتور فعال بوشهر قلبش پر از سوخت داغ و فوقپرتوزاست. اگه بدنه سوراخ بشه:
بخار داغ، مواد رادیواکتیو رو هوا میکنه.
بره رو دریا میشینه، میره تو زنجیره غذایی.
آبشیرینکنها و ساحلنشینها تا سالها درگیر آلودگی میشن.
یه نشت کوچیک هم برای خرابکردن اوضاع کافیه؛ دنبال «چرنوبیل دوم» نیستیم، ولی کمترش هم غم عالمه.
خاموشی آنی – میلههای کنترل تا ته میرن پایین؛ واکنش اتمی تو چند ثانیه میخوابه، ولی قلب رآکتور هنوز مثل اجاق داغه.
خنک کردن سوخت مصرفشده – میلههای خرجشده رو حداقل ۵–۱۰ سال تو استخر آب خنک میکنن تا حرارت و پرتوشون خوابیدهتر بشه (۹۹٪ تشعشع سایت همینجاست).
یه دور تمیزکاری – روغن و فیلتر و لولههای آلوده جمع میشن، لولهها شستوشو میشن. بعدش میرسیم سر دوراهی اصلی:
چقدر طول میکشه؟ تو دنیا نیروگاههای همقد بوشهر رو تو ۸ تا ۱۵ سال جمع کردن.
دوز بیشتر یعنی چی؟ کارگرها زود میرن سراغ قطعهقطعه کردن بخشهای پرتوزا، پس تو همون چند سال اول، هر نفر چند میلیسیورت تا شاید دهها میلیسیورت میگیره. برای قیاس، یه سیتیاسکن شکم حدود ۱۰ میلیسیورته. قانون کار هستهای میگه تا ۵۰ میلیسیورت در سال مجازه، پس خطر مرگومیر فوری نداریم ولی ریسک بلندمدت کمی میره بالا.
چرا قبولش میکنن؟ زودتر زمین آزاد میشه و گیروگورش جمع میشه، ولی خرج ایمنی و لباس و ربات و … بالاتر میره.
چقدر طول میکشه؟ نیروگاه رو عملاً قفل میکنی، ۴۰ تا ۶۰ سال دست نمیزنی تا پرتوزایی خودش بیاد پایین، بعد میری سراغ تخریب نهایی.
دوز پرسنل؟ چون وقتی کار شروع میشه تشعشع کمتره، کارکنان عملاً یه خرده بالاتر از پسزمینه میگیرن؛ خیلی امنتره.
عیب بزرگ؟ هزینه نگهبانی و بودجه ثابت برای چند دهه، تازه بعدش باز باید هزینه تخریب بدی.
چه زود (DECON) چه دیر (SAFSTOR)، تهش خرج کل پروژه برای یه رآکتور هزار مگاواتی تو تجربه دنیا حدود ۷۰۰ میلیون تا ۱٫۵ میلیارد دلار دراومده؛ فقط نحوه پخش پول و زمانشون فرق میکنه.
گلوگاه اصلی همیشه همون سوخت مصرفشدهست؛ تا وقتی سر و سامون نگیره، هیچ مرحلهای جلو نمیره.
موشکبارون کردن نیروگاه هستهای ممکنه روی کاغذ «کار ساده» به نظر بیاد، ولی تو واقعیت یعنی:
سالها آلودگی هوا و دریا،
ضرر مشترک برای چند کشور،
و تبدیل پروژهای که با برنامه میشه تو چند دهه و با یه عالمه خرج جمعش کرد، به بحران اضطراری بدون ته.
خلاصه، موشکبارون کردن نیروگاه هستهای بوشهر بدترین انتخاب ممکنه؛ هم برای محیط زیست، هم برای جیب همهمون.
