در این مقاله که بر پایه مرور ویژگی‌های صنایع دستی اصفهان ارائه شده است، قصد داریم به بررسی هنرهای اصیل و ماندگار این سرزمین بپردازیم.اصفهان سرزمینی با قدمتی کهن است. دست‌سازه‌های این شهر از گذشته با کیفیت و ظرافتی مثال‌زدنی همراه بوده و در تولید آن‌ها نهایت دقت، ذوق و رعایت زیبایی به شکلی باورنکردنی انجام شده است.
از گچ‌بری‌های معماران اصفهانی بر روی دیوار ساختمان‌های مشهور گرفته تا انواع کاشی‌کاری، آجرهای رنگی و لعابی. گواه اثبات چنین هنری، آثار تاریخی، مساجد معروف و مناره‌های آن‌ها است.
این هنر شاخه‌ای از پارچه‌بافی به همراه ایجاد طرح و نقاشی بر روی آن به شمار آمده و از ذوقی سرشار نشأت میگیرد. این صنعت قرن‌ها در اوج شهرت بوده و با بافت پارچه‌های زرباف و نقره باف عجین شده است. پارچه‌های قلمکار، روزگاری البسه‌های فاخر درباریان، حکما و پادشاهان در زمان مغول‌ها، صفویان و پس از آن را تشکیل داده و رونق بسیاری داشت.
امروزه اما به‌صورت رومیزی، رو عسلی، خنچه‌های عقد، سجاده و بقچه‌های کتب ادعیه و قرآن، مورد استفاده قرار میگیرد. به سبب وزین بودن این صنعت، تلاش برای حفظ، حمایت و نگهداری از چنین هنری به جد صورت گرفته و از سوی مراکز مربوطه دنبال می‌شود. از پارچه‌های قلمکاری شده در شکل‌ها، طرح‌ها و اندازه‌های متفاوت و زیبایی تولید شده است. باید بدانید که بخش مهمی از کاربردهای پارچه‌های قلمکار به استفاده آن در صنعت مد و پوشاک مربوط می‌شود.
نگارگری از آن جمله هنرهای اصیل اصفهان است که از زمان صفویان قدمت داشته و در هر دوره تکامل یافته است. این هنر بر روی سطوح چوب، استخوان، فیبر و عاج انجام شده و به‌صورت قاب عکس یا تزئینات هنری مانند جعبه‌های جواهر یا اشکال هندسی میناکاری و خاتم‌کاری، تلفیق می‌شود. این هنر با پیشرفت خود توانسته است در شاخه‌های تذهیب، طراحی فرش و گلیم و تشعیر نیز راه پیدا کند.
هنر میناکاری از جمله هنرهای اصیلی اصفهانی است که در حدود صد سال پیش توسط هنرمندان این شهر توسعه یافته و شاخه‌ای دیگر از نبوغ و استعداد مردمان اصفهان را آشکار ساخته است. میناکاری بر روی سطوح سفالی، چینی، مسی، طلایی و نقره‌ای انجام می‌شود. همین تنوع در پیاده‌سازی دست هنرمند را در تولید لوازم متنوع باز گذاشته و به گسترش استعدادهای او کمک می‌کند.
هنر قلم‌زنی در اصفهان بر روی صفحات فلزی از جنس مس، نقره، برنج و یا مخلوطی از آلیاژهای متنوع این فلزات انجام می‌شود. این کار یکی از پرآوازه‌ترین هنرهای خطه اصفهان است که شهرتی جهانی دارد. برای ساخت این محصولات در ابتدا باید به خم‌کاری، چکش‌کاری، کار با چکش، کوره و سندان پرداخت. سپس با استفاده از ابزارآلات هندسی و ریاضی همچون پرگار، قلم آهنی و چکش به زدن طرح بر روی صفحه‌های آماده شده، اقدام نمود.
در این شاخه از صنایع دستی استان اصفهان، سه کارگاه مختلف جهت تولید صفحات، قلم‌زنی و یا تلفیقی از هر دو مشغول به کار هستند. سایت اینترنتی صنایع دستی آرامان، به جهت آسایش خریداران هنر دوست و فرهنگی خود، اقدام به عرضه محصولات قلم زنی از قبیل سینی، بشقاب، گلدان، شکلات خوری و قاب نقاشی کرده است. محصولات ارائه شده از بهترین کیفیت با بالاترین ظرافت کاری بهره برده اند.
هنر فیروزه‌کوبی هنری به نسبت جوان‌تر از سایر فعالیت‌های هنرهای و دست‌سازه‌های اصفهانی است. تزئینات ظریف و زیبای سرامیکی شکلی که با دقتی ژرفناک در کنار یکدیگر و بر روی سطوح فلزی قرار گرفته‌اند. از این صنعت به‌عنوان زیرساخت در صنایع دستی استان اصفهان و کارگاه‌های طلاسازی نیز استفاده می‌شود.
افزون بر آن فیروزه‌کوبی، در اشیایی با پلتفرم مسی، برنجی برنزی و نقره‌ای نیز استفاده شده و قطعات خوش‌رنگ آبی شکل آن بر روی قسمت‌هایی از ظروف می‌نشیند. مشخصاً ساخت صنایع دستی اصفهان، با استفاده از ابزارآلات بسیار دقیق همچون چکش، دریل، قالب، گاز انبر، منقاش، سوهان و سنگ سنباده انجام می‌شود.
خاتم‌کاری یا خاتم سازی، یکی دیگر از هنرهای منحصربه‌فرد صنایع دستی استان اصفهان است. خاتم کاری به‌منظور ایجاد طرح‌هایی ظریف و نازک هندسی بر روی اجسام و اشیاء صورت گرفته و تزئیناتی بسیار خاص را تولید می‌کند.
هنر خاتم کاری در اصفهان از قدیم انجام می‌شده و در طول زمان پیشرفت‌هایی فوق‌العاده داشته است. این کار به‌صورت طراحی مثلث‌های بزرگ و کوچک بر پلتفرم چوب، مینا و نقره انجام می‌شود. میزان ظرافت به کار رفته در این کار بیانگر سطح حرفه‌ای سازندة آن بوده و نقشینه‌هایی با تجسم فوق‌العاده هندسی را پدید آورده است.
صنایع دستی اصفهان علاوه بر اوج زیبایی، دارای طراحی های خاص و هدفمند است. در اینجا به مهمترین نکات موثر در انتخاب باکیفیت ترین محصولات می پردازیم.
