جاذبه‌های گردشگری زیاد و بسیار زیبای استان گیلان موجب شده، همه ساله افراد زیادی برای تفریح به این استان سفر نمایند. به همان اندازه که جاذبه‌های طبیعی در گیلان وجود دارد، صنایع دستی متنوعی نیز به دست مردم بومی استان ساخته می‌شود. این محصولات نیز برای گردشگران و مسافران بسیار جذاب و لذتبخش بوده و اغلب برای سوغات و یادگاری آنها را خریداری می‌نمایند.
از جمله زیباترین شهرستان‌های استان گیلان می‌توان به رشت، آستانه اشرفیه، لاهیجان و املش اشاره کرده که بازارهای صنایع دستی این مناطق، جزو زیباترین و محبوب‌ترین بازارهای صنایع دستی کشور به حساب می‌آیند. محصولات ارائه شده در این بازارها بسیار متنوع بوده و با قیمت‌هایی مناسب به فروش می‌رسند.
به طور کلی محصولات بومی و صنایع دستی هر شهری، اصالت و آداب و رسوم آن شهر و جامعه را به تصویر می‌کشد. یکی از دلایل تنوع صنایع دستی در گیلان نیز، پیشینه تاریخی این استان است. شهر آستانه اشرفیه، از مهم‌ترین قطب‌های تولید صنایع دستی در استان گیلان است.
این شهر بین لاهیجان و رشت قرار گرفته و به همین علت گردشگران زیادی به آن سفر می‌کنند و از جاذبه‌های طبیعی و صنایع دستی آن استفاده می‌کنند. از دیگر شهرهای فعال گیلان در زمینه صنایع دستی می‌توان به رشت، ماسوله، لاهیجان، انزلی و غیره اشاره نمود.
همانطور که گفته شد صنایع دستی استان گیلان نه تنها در خود استان، بلکه در دیگر شهرها و کشورها مورد استقبال زیادی قرار گرفته و افراد زیای خواهان خرید آنها هستند. این محصولات، زیبایی، اصالت و تنوع بسیار بالایی دارند. در ادامه مهم‌ترین شاخه‌های صنایع دستی در استان گیلان معرفی خواهد شد و ویژگی‌های هرکدام به تفکیک بیان شده است؛
1. حصیربافی
حصیربافی از جمله اصلی‌ترین صنایع دستی است که به وفور در استان گیلان تولید و عرضه می‌شود. این هنر از قدیمی‌ترین هنرهای این منطقه به حساب می‌آید. عمده تولید محصولات حصیربافی در شهرهای انزلی، آب کنار و غازیان بوده و اکثر مردمان این شهرها هنر حصیربافی را به طور کامل می‌دانند و به نسل‌های بعد خود نیز منتقل می‌کنند.
گیلانی‌ها بای استفاده از حصیر محصولات متنوعی را تولید می‌کنند. این محصولات کاربردی شامل سبد، زیرانداز، آبکش‌های حصیری، زیر قابلمه‌ای، سفره و غیره می‌شود. این‌گونه وسایل می‌توانند کاربرد روزانه در منزل داشته باشند. محصولات تزئینی نیز با استفاده از حصیر ساخته شده که بیشتر مورد توجه هنردوستان قرار می‌گیرد.
2. بامبوبافی
بامبو را اغلب با نام خیزران می‌شناسند. این گیاه نوعی نی بوده که در مناطق خاصی رشد می‌کند. به طور کلی بامبوبافی با هنر حصیربافی عجین شده است. کشت چای در استان گیلان موجب شد تا هنر بامبوبافی در این استان نیز رواج زیادی پیدا کند.
به طوری که اغلب چایی‌کاران برای جمع کردن برگ‌های چای از محصولات بامبوبافی استفاده می‌کنند. شهر لاهیجان و روستای اطراف آن مانند لیالستان از جمله مناطقی هستند که این نوع از صنایع دستی استان گیلان در آن‌جا رواج بسیار زیادی دارد.
3. رشتی دوزی
همانطور که از اسم این هنر نیز مشخص است، رشتی دوزی از صنایع دستی مخصوص استان رشت است و جزو اصیل‌ترین هنرهای این منطقه به حساب می‌آید. اغلب بانوان استان گیلان و شهر رشت این هنر را به طور کامل می‌دانند و به آن مشغول هستند.
رشتی دوزی به نوعی هنر رودوزی بر روی پارچه‌های ضخیم و بسیار نفیس و ارزشمند است و با نام قلاب بافی نیز شناخته می‌شود. ابزار دوخت نیز نوعی قلاب بوده که با استفاده از نخ‌های ابریشمی، طرح‌های بسیار زیبایی بر روی پارچه خلق خواهد شد. این پارچه‌ها برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
4. سفالگری
سفالگری در ایران، پیشینه و قدمت بسیار زیادی دارد و در بسیاری از مناطق نیز این هنر رواج داشته و مردمان آن مناطق به ساخت محصولات سفالی مشغول هستند.
از جمله صنایع دستی استان گیلان می‌توان به محصولات سفالی اشاره کرد. سفالگری در گیلان نیز پیشینه تاریخی زیادی داشته و سفال گیلان نیز در ایران بسیار معروف است. امروزه در اغلب مناطق این استان، هنر سفالگری رایج است.
5. چموش دوزی
چموش نوعی کفش چرمی گیلانی است که توسط برخی از هنرمندان این منطقه دوخته می‌شود و در بین روستاییان و مردم بومی گیلان رواج زیادی دارد. این کفش مدل‌های مختلفی داشته و در طرح‌های متنوع تولید خواهد شد.
پر استفاده‌ترین نوع چموش در استان گیلان، نوعی از آن است که دارای بند بلندی بوده که به دور پا پیچیده می‌شود. طراحی این کفش‌ها ساده بوده و رنگ‌بندی خاصی ندارد و اغلب به رنگ قرمز کارمین تولید می‌شود.
اگر فردی قصد نگهداری صنایع دستی گفته شده را در انبار و کمد به مدت طولانی داشته باشد، باید لزوم بسته‌بندی این محصولات را رعایت کند. تمام سطح محصول باید با روزنامه، یونولیت و یا پارچه پوشانده شود.
در هنگام خرید صنایع دستی استان گیلان باید به کیفیت مواد اولیه آنها بسیار توجه نمود. اگر صنایع دستی از کیفیت خوبی برخوردار نباشند در واقع پول خریدار به طور کامل به هدر خواهد رفت.
محصولات چرمی مانند کفش‌های چموش کاری باید به طور مرتب واکس زده شوند تا چرم آنها آسیب نبیند.
صنایع دستی پارچه‌ای مانند چادرشب بهتر است با دست و به طور بسیار ملایم شستشو شوند، تا به بافت پارچه آسیبی وارد نشود.
