تخته نرد در اصل یک بازی فکری میباشد که با نام هایی همانند نرد ، نردشیر و وینشیر شناخته میشود. نحوه بازی در تخته نرد به صورت برنامه ریزی شده است یعنی هر دو طرف بایستی با برنامه ریزی پیش بروند که البته تا حدودی شانس نیز در این بازی مهم است. برای اطلاعات بیشتر در مورد تخته نرد میتوانید به وب سایت ویکی پدیا مراجعه فرمایید.
دو طرف یعنی بازیکن ها بر اساس اعدادی که بر روی تاس وجود دارد و بعد از هر بار تکان دادن آن بر روی تاس ها نقش میبندد مهره های خود را در جهت عقربه های ساعت و یا برعکس حرکت میدهند.
در انتهای بازی نیز هر بازیکنی که بتواند مهره ها را به خانه آخر رسانده و آنها را زودتر از بازی خارج کند برنده است. این بازی در ایران بسیار رایج بوده و مردم این سرزمین بازی تخته نرد را در انواع مختلف که حدود 100 نوع است بازی میکنند.
باستان شناسان با کاوش هایی که انجام داده اند اثبات کرده اند که این بازی در 3000 سال قبل از میلاد در کشور ایران وجود داشته است. مجموعه ای که در شهر سوخته یافت شده است عبارت است از 60 عدد مهره ، 2 عدد تاس و یک صفحه ای که نگاره ی مار بر روی آن نگاشته شده است.
در بین تمامی کشور های جهان ایران را به عنوان سرزمین مادری برای این بازی میدانند ، در واقع تخته نرد خاتم و شطرنخ نخستین بازی های ساخته شده توسط انسان ها بر روی این کره خاکی بوده است که 6000 سال پیش از اولین تمدن ها میباشد.
تخته نردی که در شهر سوخته یافت شده است دارای صفحه ای بوده است که نقش یک مار که 20 بار دور خود چرخیده است و در نهایت دم خود را گرفته است از جنس آبنوس ساخته شده است ، مهره ها و البته تاس های تخته نرد شهر سوخته با مهره و تاس های امروزی کاملاً متفاوت بوده است ، به نوعی که تاس ها در یک ظرف سفالی در کنار صفحه بازی قرا داشتند. سنگ های بازی یا همان مهره ها نیز از لاجورد ، عقیق و فیروزه بوده اند.
نحوه پیدایش تخته نرد امروزی
بر اساس کاوش های به عمل آمده قدیمی ترین اسناد در این زمینه نشان از ساخت این بازی در زمان ساسانیان توسط بزرگمهر (وزیر وقت) خبر میدهد.
این بازی در جواب به بازی شطرنج ساخته میشود که در آن وزیر باهوش ساسانیان یعنی بزرگمهر از نماد های آن زمان و باورهای زرتشتی استفاده کرده است همانند تشبیه صفحه بازی تخته نرد به کره زمین ، چهار بخش بازی تخته نرد به 4 فصل سال ، سیاه و سفید بودن مهره ها به شب و روز ، تعداد مهره های بازی تخته نرد به تعداد روز های ماه ، گردش تاس ها در زمین تخته نرد به چرخش فلک و ستارگان ، گردش مهره ها در بازی نیز به حرکت انسان ها تشبیه شده است. همچنین او این تخیل را داشته است زمانی که مهره ها وارد بازی مشوند به دنیا می آیند همانند انسان ها و زمانی که از بازی بیرون میروند همانند انسان ها میمیرند. اگر توجه داشته باشید در هر طرف صفحه بازی نیز هفت مهره وجود دارد که نشان از اهمیت ایرانیان به عدد 7 دارد که وزیر باهوش و فراصت ایرانی توانسته آن را در بازی تخته نرد به عمل آورد.
از حمله اسنادی که اثبات میکنند این بازی مطعلق به ایران زمین است میتوانیم به ظرف نقره ای که از دوران ساسانیان بازمانده است اشاره کنیم که در نقوش درج شده بر روی آن سربازان ساسانی به بازی تخته نرد مشغول هستند.
سند بعدی برای اثبات این موضوع در شاهنامه فردوسی است که در آن به شرح تخت نرد هم میپردازد. این شعر را در زیر برای شما عزیزان آماده کرده ایم که میتوانید مطالعه فرمایید:
سپاس از خداوند خورشید و ماهکه رَستم ز بوزرجمهر و ز شاهچون این کار دلگیرت آمد به‌بُنز شطرنج باید که رانم سَخُنچنین آگهی یافت شاه جهانز گفتار بیدار کار آگاهانکه آمد فرستادهٔ شاه هندابابیل و چتر و سواران سندبیاورد پس نامه‌ای بر پرندنبشته به نوشین روان رای هندبدانند هر مهره‌ای را به نامکه گویند پس خانه او کدامپیاده بدانند و پیل و سپاهرخ و اسپ و رفتار فرزین و شاهگر این نغزبازی به جای آورنددرین کار پاکیزه رای آورندهمان باژ و ساوی که فرمود شاهبخوبی فرستم بران بارگاهو گر نامداران ایران گروهازین دانش آیند یکسر ستوهچو با دانش ما ندارند تاونخواهند زین بوم و بر باژ و ساو
بازی های تخته ای در مصر نیز برای هزاران سال در مصر و آسیای جنوب غربی وجود داشته است ، برای اثبات این مورد میتوان به بازی بسیار قدیمی سینیت اشاره کرد.
در جمهوری اسلامی ایران این بازی (تخته نرد) را به کل حرام میدانند اما برخی از مراجع در این کشور آن را به نوعی که قصد و نیت از بازی قمار نباشد آن را جایز میدانند. اولین باری که این بازی مجوز دریافت کرد در سال 1394 توسط اداره کل ورزش استان فارس بوده است. اما همانطور که گفته شد از نظر شرعی بودن و نبودن آن بایستی به مراجع مراجعه کرد.
