افسردگی یکی از مشکلات روانی شایع درمیان سالمندان است که چالش‌های زیادی را برای سالمند و اطرافیان او بوجود می آورد.
علیرغم گستردگی جمعیت سالمندان مبتلا به افسردگی،براساس آمارهای موجود تنها 10 درصد از این افراد تحت درمان اصولی قرار می گیرند.
دلیل احتمالی این موضوع این است که علایم افسردگی در میان افراد سالمند به شکل های مختلفی بروز می کند و که اغلب با عوارض بیماری های دیگر و داروهای مورد استفاده سالمندان اشتباه گرفته می شود.
در این مقاله به بررسی علایم افسردگی در سالمندان و روش های درمان آن پرداخته ایم:
افسردگی در سالمندان به شیوه های متفاوتی بروز می کند و اغلب همراه با سایر بیماری‌ها همراه است و مدت زمان بیشتری طول می‌کشد.
افسردگی در افراد سالمند با خطر بیشتر بیماری های قلبی و مرگ ناشی از این بیماری مرتبط است. در عین حال، افسردگی توانایی فرد سالمند را برای استفاده از درمان های توانبخشی کاهش می دهد. مطالعات انجام شده بر روی بیماران مبتلا به بیماری های جسمی نشان داده است که وجود افسردگی به طور قابل ملاحظه ای احتمال مرگ ناشی از بیماری های جسمی را افزایش می دهد. افسردگی همچنین با افزایش خطر مرگ پس از حمله قلبی مرتبط است. به همین دلیل، درمان افسردگی در سالمندان باید به یک اولویت مهم تبدیل شود و به هیچ وجه مورد بی توجهی قرار نگیرد.
افراد سالمند ممکن است علائم آشکاری برای ابتلا به افسردگی نداشته باشند و در عوض علایم زیر حاکی از افسردگی آنها باشد:
معمولا روانپزشکان برای تشخیص مشکل افسردگی در سالمندان از سؤالات استاندارد و معاینات ویژه ای استفاده می کنند که امکان تشخیص و درمان بهتر این بیماری را فراهم می کند.
براساس آمارهای اعلام شده، ابتلا به افسردگی سبب افزایش خطر خودکشی به خصوص در بین مردان سفیدپوست سالمند می شود. میزان خودکشی در افراد 80 تا 84 ساله بیش از دو برابر جمعیت عمومی جامعه است.
علاوه بر این، افزایش سن اغلب با از دست دادن حمایت اجتماعی همراه است و این امر بیشتر به دلیل مرگ همسر یا خواهر و برادر، بازنشستگی یا جابجایی محل سکونت اتفاق می افتد.
به دلیل بروز تغییرات جسمی و ذهنی در دوران سالمندی و عوارض مرتبط با مصرف داروها نشانه ها و علایم افسردگی اغلب تشخیص داده نمی شوند ، در نتیجه، درمان مؤثر افسردگی در میان سالمندان اغلب به تأخیر می افتد و بسیاری از این افراد تحت تاثیرات مخرب این مشکل قرار می گیرند.
بی خوابی یکی از علائم اصلی افسردگی است. مطالعات نشان داده است که بی‌خوابی همچنین یک عامل خطرساز برای ابتلا به افسردگی در افراد سالمند است.
پزشکان برای درمان بی خوابی در سالمندان ممکن است داروهایی مانند بنزودیازپین ها (مانند آتیوان، کلونوپین، یا زاناکس) یا داروهای جدیدتری را تجویز کنند. این داروها به دلیل افزایش احساس خواب آلودگی ممکن است احتمال زمین خوردن سالمندان را افزایش دهد و لازم است با دقت مورد استفاده قرار گیرد.
متخصصان اغلب برای درمان بی خوابی در افراد سالمند از هورمون ملاتونین یا فرمولاسیون با دوز پایین داروی ضد افسردگی سه حلقه ای دوکسپین (سیلنور) استفاده می کنند. سایر داروهای ضد افسردگی با خاصیت آرام بخش از جمله رمرون یا ترازودون نیز گاهی برای هر دو هدف تجویز می شوند.
همچنین مشخص شده است که قرص خواب بلسومرا در افراد سالمند تاثیرات مطلوبی دارد و دارویی ایمن است. نهایتا، اگر در اختلال خواب یا افسردگی بهبودی حاصل نشد، روانپزشک ممکن است از داروهای دیگر و روان درمانی برای درمان افسردگی در سالمندان استفاده کند.
مواردی که خطر ابتلا به افسردگی را در افراد سالمند افزایش می دهد عبارتند از:
اسکن مغزی افرادی که اولین علایم افسردگی را در سنین پیری تجربه می‌کنند، اغلب نقاطی را در مغز نشان می‌دهند که از جریان خون کافی برخوردار نیستند. تصور می‌شود این وضعیت ناشی از ابتلای طولانی مدت این افراد به بیماری فشار خون بالا باشد. تغییرات شیمیایی در این سلول های مغزی ممکن است احتمال افسردگی در سالمندان را افزایش دهد.
درمان‌های افسردگی معمولا شامل دارو، روان‌درمانی یا مشاوره، یا درمان با شوک الکتریکی یا سایر اشکال جدیدتر تحریک مغز مانند تحریک مغناطیسی جمجمه‌ای مکرر یا rTMS است. گاهی اوقات ممکن است ترکیبی از این درمان ها استفاده شود. گزینه ای که ممکن است پزشک توصیه کند به نوع و شدت علائم افسردگی، درمان های گذشته و سلامت کلی سالمند و سایر عوامل بستگی دارد.
مطالعات نشان داده است اگرچه داروهای ضد افسردگی برای افراد سالمند مفید است، اما ممکن است به اندازه بیماران جوان تاثیرگذار نباشند. همچنین، خطر عوارض جانبی یا واکنش های احتمالی با سایر داروها نیز باید در افراد سالمند به دقت ارزیابی شود. به عنوان مثال، برخی از داروهای ضد افسردگی قدیمی مانند آمی تریپتیلین و ایمی پرامین ممکن است به دلیل خواص آرام بخشی سبب افزایش احساس سردرگمی در سالمندان شود یا در هنگام ایستادن احتمال افت ناگهانی فشار خون را افزایش دهند که متعاقبا منجر به زمین خوردن و افزایش احتمال شکستگی خواهد شد.
(SSRIs) مانند سیتالوپرام (Celexa)، اسیتالوپرام (Lexapro)، فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین (Paxil) و سرترالین (Zoloft)
(SNRIs) مانند دسوونلافاکسین (Pristiq)، دولوکستین (Cymbalta) و ونلافاکسین (Effexor)
(SMS) از جمله ویلازودون (Viibryd) و ورتیوکستین (Trintellix)
، مانند بوپروپیون (Aplenzin، Wellbutrin)، میرتازاپین (Remeron)، و ترازودون (Oleptro ER)
(MAOIs)، مانند ایزوکاربوکسازید (مارپلان)، فنلزین (ناردیل)، سلژیلین (الدپریل، امسام، زلاپار)، و ترانیل سیپرومین (پارنات)
ظهور اثرات دلخواه داروهای ضد افسردگی در افراد سالمند ممکن است بیشتر از افراد جوان طول بکشد. از آنجایی که افراد سالمند به داروها حساسیت بیشتری دارند، پزشکان ممکن است در ابتدا دوزهای کمتری را برای بیماران سالمند تجویز کنند. به طور کلی، طول درمان افسردگی در افراد سالمند بیشتر از بیماران جوان است.
اکثر سالمندان مبتلا به افسردگی در صورت برخورداری از حمایت خانواده و دوستان، مشارکت در گروه های خودیاری و جلسات روان درمانی علایم بهبودی را نشان می دهند. استفاده از روان درمانی به ویژه برای سالمندانی که استرس های بزرگی را پشت سر گذاشته اند (مانند از دست دادن دوستان و خانواده، نقل مکان به خانه سالمندان و مشکلات سلامتی) یا کسانی که ترجیح می دهند دارو مصرف نکنند، بسیار موثر است. همچنین روش روان درمانی برای افرادی که به دلیل عوارض جانبی یا تداخل داروهای ضد افسردگی با سایر داروها نمی توانند دارو مصرف کنند، ایده آل است.
استفاده از روش روان درمانی در افراد سالمند برای برطرف کردن طیف وسیعی از پیامدهای عملکردی و اجتماعی افسردگی موثر است. بسیاری از پزشکان روان درمانی را همراه با داروهای ضد افسردگی توصیه می کنند.
ECT نقش مهمی در درمان افسردگی در افراد سالمندی دارد که قادر به استفاده از سایر روش های درمانی نیستند.این روش درمانی برای سالمندان با شرایط زیر مطلوب است:
برخی از سالمندان از پذیرش این واقعیت که دچار بیماری روانی شده اند و نیاز به درمان دارند سرباز می زنند. در این شرایط احساس خجالت یا عدم اعتماد به نفس ممکن است افراد سالمند را از اعتراف به افسردگی باز دارد.
از سویی دیگر افراد سالمند و اطرافیان آنها ممکن است علائم افسردگی را به‌عنوان واکنش‌های «عادی» به استرس‌های زندگی یا ناشی از فرآیند پیری در نظر بگیرند.
همچنین، علایم افسردگی ممکن است از طریق علایم فیزیکی خود را نشان دهد و معمولا این امر امکان درمان مناسب را به تاخیر می اندازد.
علاوه بر این سالمندان افسرده ممکن است در مورد افسردگی خود با دیگران صحبت نکنند زیرا به اشتباه معتقدند که امیدی به بهبودی وجود ندارد.
از سویی دیگر افراد سالمند ممکن است به دلیل عوارض جانبی داروها یا هزینه های درمان، تمایلی به مصرف داروهای ضد افسردگی نداشته باشند.
ابتلا به برخی بیماری‌ها همزمان با افسردگی ممکن است در اثربخشی داروهای ضد افسردگی اختلال ایجاد کند.
مصرف الکل و مواد مخدر نیز ممکن است باعث افسردگی یا بدتر شدن آن شود و در درمان موثر این بیماری اختلال ایجاد کند.
رویدادهای ناخوشایند زندگی از جمله مرگ خانواده یا دوستان، فقر و انزوا نیز ممکن است بر انگیزه فرد برای ادامه درمان تأثیر بگذارد.
ابتلا به افسردگی در دوران سالمندی تجربه ناخوشایندی است که بر کیفیت زندگی سالمندان تاثیرات نامطلوبی می گذارد. شناسایی علایم و نشانه های ابتلا به افسردگی در سالمندان شانس برخورداری از درمان به موقع و بهبودی سریع تر را افزایش می دهد. حضور یک پرستار حرفه ای در کنار سالمند به تشخیص به موقع و درمان افسردگی کمک زیادی می کند.
