همزمان با بالا رفتن سن، تغییراتی در ستون فقرات رخ می‌دهد که معمولاً منجر به بروز گرفتگی کمر در سالمندان می‌شود. این گروه سنی بیشتر از کمردردهای ناشی از تحلیل رفتن مفاصل ستون فقرات رنج می‌برند، اما علل دیگری نیز در بروز کمر درد در دروان سالمندی نقش دارند. خوشبختانه روش‌های درمانی متعددی برای تسکین و درمان گرفتگی کمر در سالمندان وجود دارد، اما پیشگیری از بروزکمر درد همیشه بهترین اقدام است.
در این مقاله به بررسی علل گرفتگی کمر در سالمندان و راه‌های درمان آن می‌پردازیم:
دلایل مختلفی برای بروز کمر درد در دوران سالمندی وجود دارد که 3 مورد از مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
بیماری دژنراتیو دیسک به فرسایش و تخریب در دیسک‌های ستون فقرات رخ می‌دهد و باعث بروز گرفتگی کمر در سالمندان می‌شود. دیسک‌های ستون فقرات مانند ضربه گیر در بین مهره‌ها یا استخوان‌های ستون فقرات عمل می‌کنند و عامل انعطاف پذیری کمر هستند. با افزایش سن، ممکن است این دیسک‌ها دچار ساییدگی و پارگی شوند کمردردهای شدیدی را در بیماران ایجاد کنند.
تنگی کانال نخاعی در واقع به باریک شدن محفظه‌ای گفته می‌شود که نخاع در قسمت پایین کمر در آن قرار دارد. این وضعیت سبب بروز فشار بر روی نخاع یا اعصابی شود که از نخاع به ماهیچه‌ها می‌روند. تنگی کانال ستون فقرات ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات اتفاق بیفتد اما در قسمت پایین کمر شایع‌تر است
اسپوندیلولیستزیس وضعیتی است که یکی از مهره‌های ستون فقرات از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود. این عارضه بیشتر در قسمت پایین کمر دیده می‌شود، اما ممکن است در قسمت میانی تا بالای کمر یا بالای ستون فقرات در پشت گردن نیز اتفاق بیفتد.
حال که با علل اصلی بروز گرفتگی کمر در سالمندان آشنا شدید،در ادامه چندین روش تسکین‌دهنده و درمان کننده کمردرد بیان شده است که لازم است مورد توجه قرار گیرد:
خواب راحت ممکن است در حین کمر درد دشوار باشد و این موضوع سبب شکل گیری یک چرخه معیوب می‌شود.
در واقع وقتی به اندازه کافی نمی‌خوابید، ممکن است احساس درد بیشتری در کمر خود داشته باشید.
وضعیت نامناسب بدن در هنگام خوابیدن نیز سبب تشدید کمردرد می‌شود. بهترین خواب برای کاهش کمردرد قرار گیری بر روی پهلو است. گذاشتن یک بالش نرم بین زانوها باعث می‌شود تا ستون فقرات در وضعیت خنثی قرار گیرد و فشار روی کمر کاهش یابد.
اگر نیاز دارید که به پشت بخوابید، یک بالش را زیر زانوهای خود قرار دهید. این نکته را فراموش نکنید که حتماً باید روی یک تشک سفت و راحت بخوابید.
وضعیت نامناسب بدن ممکن است سبب تشدید کمردرد شود به خصوص اگر برای مدت طولانی ادامه پیدا کند. سعی کنید در هر حال صاف بنشینید، شانه‌های خود را شل کنید و بدنتان ر ا به پشتی صندلی تکیه دهید. استفاده از یک بالش یا یک حوله رول شده، بین قسمت پایین کمر و صندلی ایده مناسبی است و قرار گیری پاها روی زمین بهترین وضعیت نشستن روی صندلی است.
دو نوع مسکن بدون نسخه وجود دارند که اغلب به درمان کمردرد کمک می‌کند از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی- NSAIDs و استامینوفن. به دلیل این که هر دو مسکن فوق عوارض جانبی دارند ممکن است برای برخی از افراد مناسب نباشند. بنابراین لازم است قبل از مصرف هر نوع مسکن با پزشک خود صحبت کنید و انتظار نداشته باشید که دارو به تنهایی مشکل درد شما را حل کند. مطالعات نشان می‌دهد که برای درمان کمر درد احتمالاً به بیش از یک نوع روش درمانی نیاز است.
برخی از بیماران ممکن است برای کمک به کاهش درد به داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی قوی یا داروهای مسکن قوی نیاز داشته باشند. برای جلوگیری از عوارض ناخواسته این داروها لازم است که تنها با دستور پزشک مورد استفاده قرار گیرند. همچنین گاهی پزشک از شل کننده‌های عضلانی برای کاهش اسپاسم عضلات دردناک استفاده می‌کند.
حتی اگر بیمار احساس افسردگی نداشته باشد باز هم ممکن است پزشک از داروهای ضد افسردگی برای درمان کمردرد مزمن استفاده کند. هنوز مشخص نشده است که داروهای ضد افسردگی چگونه به تسکین دردهای مزمن بدن کمک می‌کنند اما اعتقاد بر این است که تأثیر داروهای ضد افسردگی بر پیام رسان‌های شیمیایی ممکن است بر کاهش سیگنال‌های درد در بدن تأثیر بگذارد.
فیزیوتراپیست ها با آموزش روش مناسب نشستن، ایستادن و حرکت کردن به بیمار کمک می‌کنند تا فشار واردشده بر روی کمر را کاهش دهند.
انجام تمرینات تخصصی که در طی فیزیوتراپی آموزش داده می‌شود، سبب تقویت ماهیچه‌های اصلی کمر می‌شود.
تقویت عضلات کمر یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از تشدید کمردرد در آینده است. مطالعات نشان می‌دهد که وقتی قدرت، انعطاف پذیری و استقامت عضلات بدن افزایش پیدا می‌کند، کمردرد کاهش پیدا خواهد کرد.
در گذشته پزشکان برای درمان کمردرد استراحت در بستر را تجویز می‌کردند اما امروزه مشخص شده است که بی تحرکی و استراحت زیاد یکی از بدترین کارهایی است که می‌توانید انجام دهید.
از آنجایی که بی تحرکی سبب تشدید کمر درد می‌شود هرگز نباید بیش از یک یا دو روز در بستر استراحت کنید.
حتی با وجود احساس درد، لازم است بیمار از جای خود بلند شود و به آرامی دوباره شروع به حرکت کند. بر اساس تحقیقات انجام شده، ورزش یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تسکین سریع کمر درد است. شنا، پیاده روی یا یوگا از مهم‌ترین ورزش‌های تسکین دهنده کمر درد در سالمندان شناخته شده‌اند.
استفاده منظم از یخ در نواحی دردناک کمر ممکن است به کاهش درد و التهاب ناشی از آسیب کمک کند. توصیه می‌شود که این کار چند بار در روز و هر بار تا 20 دقیقه انجام شود.
بهتر است کیسه یخ در یک حوله نازک پیچیده شود تا از پوست در برابر سرمازدگی محافظت شود. لازم است پس از چند روز این روش به گرما درمانی تغییر کند. برای کمک به شل شدن عضلات و افزایش جریان خون در ناحیه آسیب دیده، استفاده از یک پد گرم کننده یا حوله گرم مناسب است. همچنین می‌توان برای کمک به آرامش عضلات کمر از حمام آب گرم استفاده کرد. برای جلوگیری از سوختگی و آسیب بافتی، هرگز نباید روی پد گرم کننده به خواب رفت.
مطالعات اخیر نشان می‌دهد که استفاده هفتگی از ماساژورمانی در یک دوره 10 هفته‌ای باعث بهبود درد و عملکرد بهتر افراد مبتلا به کمردرد مزمن می‌شود.
ماندگاری اثر ماساژ درمانی ممکن است تا حدود شش ماه ادامه پیدا کند اما پس از یک سال کاهش خواهد یافت.
یکی دیگر از روش‌های عملی، منیپولیشن یا دست‌کاری ستون فقرات است. در این روش درمانی که توسط یک متخصص دارای مجوز انجام می‌شود، پزشک با انجام حرکات خاصی به رفع مشکلات ساختاری ستون فقرات و بازگرداندن تحرک ازدست‌رفته مهره‌ها کمک کند.
در حال حاضر تحقیقات زیادی درباره تأثیرگذاری درمان‌های خاصی که اعصاب را برای کاهش کمردرد مزمن تحریک می‌کنند، در حال انجام است.
اگر کمر درد با استفاده از درمان‌های محافظه کارانه تر بهبود پیدا نکند ممکن است پزشک استفاده از طب سوزنی در برنامه درمانی بیمار استفاده کند. روش دیگری که ممکن است در این شرایط پیشنهاد شود استفاده از تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) است که طی آن پالس‌های الکتریکی خفیف به اعصاب ارسال می‌شود تا سیگنال‌های دریافت شده درد را مسدود کنند.
مراجعه به روانشناس برای درمان کمردرد ممکن است در ابتدا عجیب به نظر برسد، اما مطالعات نشان می‌دهد که درمان شناختی رفتاری در کوتاه مدت و بلند مدت در کمک به تسکین کمردرد مزمن بسیار مؤثر است.
به عنوان مثال، CBT ممکن است نحوه تفکر افراد مبتلا به کمردرد در مورد فعالیت بدنی و چرایی اجتناب از آن را هدف قرار دهد تا به تغییر نحوه واکنش آنها به فعال بودن کمک کند.
افرادی که تحت این روش درمانی قرار می‌گیرند کاهش قابل توجهی در درد و ناتوانی‌های جسمی را گزارش کرده‌اند.
بیوفیدبک فرآیند کسب آگاهی بیشتر از عملکردهای فیزیولوژیکی بدن است که با استفاده از ابزارهای الکترونیکی یا سایر روش‌ها انجام می‌شود.
در طی این روش از دستگاه های خاصی استفاده می‌شود که به فرد کمک می‌کند تا مغز خود را برای کنترل پاسخ به درد آموزش دهد.
در این روش بیمار یاد می‌گیرد تا با تعدیل تنفس، ضربان قلب، جریان خون و عضلات از دردهای خود بکاهد. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که در بیوفیدبک در کاهش کمردرد بهتر از دارو عمل می‌کند و شدت درد را تا حدود 30 درصد کاهش می‌دهد. خوشبختانه استفاده از این روش هیچ عوارضی ندارد.
گاهی اوقات پزشک برای تسکین دردهای ستون فقرات ممکن است از تزریق مواد خاصی به این قسمت استفاده کند. انواع مختلفی از تزریق وجود دارد که بر اساس نوع درد کاربردهایی مختلفی دارند به عنوان مثال، تزریق یک نوع کورتیکواستروئید برای تسکین التهابات درد ناک ستون فقرات مؤثر است. بسته به نوع تزریق، پزشک ممکن است برای کاهش عوارض احتمالی این روش از تعداد تزریق‌های کنترل شده‌ای در طول سال استفاده کند.
جراحی‌های مختلفی برای درمان مشکلات ستون فقرات وجود دارد که سه مورد از شایع‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
اگر دیسک بیرون زده از ستون فقرات به عصب فشار وارد کند، جراح ممکن است دیسککتومی را برای برداشتن برخی از قسمت‌های دیسک توصیه کند.
لامینکتومی نوعی روش جراحی کمراست که در طی آن بخشی از مهره به نام لامینا را که سقف کانال نخاعی است برداشته می‌شود. این عمل از انواع جراحی‌های بزرگ ستون فقرات است و باعث ایجاد بافت اسکار در محل جراحی می‌شود و گاهی ممکن است منجر به سندرم پس از لامینکتومی شود.
نوعی جراحی است که در طی آن دو یا سه عدد از مهره‌ها با پیچ و مهره ثابت می‌شوند و این عمل برای کمک به پایداری ستون فقرات انجام شود. مانند همه جراحی‌ها، این جراحی نیز دارای خطراتی هستند و همیشه موفقیت‌آمیز نیستند بنابراین باید به عنوان آخرین گزینه درمانی انجام شود.
همان‌گونه که بیان شد گرفتگی کمر یکی از مشکلات شایع در دوران سالمندی است که به علل مختلفی بروز می‌کند. برای درمان این مشکل روش‌های درمانی متنوعی وجود دارد که قطعاً این درمان‌ها برای تمام مبتلایان به کمردرد مناسب نیستند و لازم است با صلاحدید پزشک نسبت به انتخاب بهترین روش درمانی اقدام کرد. درست مثل تمام بیماری‌ها، پیشگیری از بروز کمردرد به‌مراتب آسان‌تر از درمان این مشکل است.
