یکی از مهمترین تجهیزات استخر که ارتباط مستقیمی با پاکیزگی آب و در نتیجه سلامت شناگران دارد، فیلتر تصفیه آب استخر است. این فیلترها در انواع مختلف وجود دارند که معروفترین و بهترین آنها فیلتر شنی است. وظیفه اصلی این فیلتر تصفیه آب استخر است و بسیاری از مشکلاتی که در کیفیت آب استخر ایجاد می شود مانند کدر شدن آب استخر بخاطر ایجاد مشکل در فیلتر های شنی استخر است. در این پست قصد داریم تا به بررسی این فیلتر، انواع آن و عملکرد آن بپردازیم.
یکی از مهمترین عملیات در استخر و جکوزی‌ها تصفیه آب می‌باشد. این فرآیند به وسیله روش‌ها و دستگاه‌های مختلفی انجام می‌شود. هدف اصلی و اساسی فیلترها در تصفیه، جدا کردن ذرات جامد خارجی در آب می‌باشد. اما فیلترها خود به تنهایی نمی‌توانند به ضدعفونی کردن آب و نابود کردن میکرو ارگانیسم‌ها بپردازند. برای این امر حتماً نیاز است که آب از خروجی فیلترها گذشته و به وسیله مواد شیمیایی مناسب ضدعفونی شوند. برای تصفیه کردن آب استخر اصولاً از سه نوع فیلتر استفاده می‌شود، که در ادامه به طور اختصار در مورد مهمترین و رایج‌ترین انواع آن یعنی فیلتر شنی توضیح می‌دهیم.
در این نوع فیلترها به‌وسیله شن، ناخالصی‌هایی را که اندازه آنها بین ۲۰ تا ۴۰ میکرون است از آب استخراج می‌کنند. فیلتر شنی از لایه‌های بستر شنی یا سیلیسی تشکیل شده است. مکانیزم کارکرد این فیلتر بسیار آسان است. روند فعالیت این فیلتر به این صورت است که آب‌های آلوده جمع شده از استخر از قسمت بالایی فیلتر وارد می‌شود و هنگام عبور از لایه‌های شن و سنگریزه از قسمت‌های زیرین فیلتر خارج می‌شود و از این طریق مقدار زیادی آلودگیهای آب از بین می‌رود. فیلتر شنی پر کاربردترین و محبوب‌ترین فیلتر تصفیه استخر و جکوزی در کشور ما به حساب می‌آید. به این نکته توجه داشته باشید که هر چقدر آب با سرعت کمتری حرکت کند، دستگاه با میزان بیشتری فیلتراسیون را انجام می‌دهد.
همچنین اگر از خود فیلتر شنی به مراتب بهتر و دقیق‌تر نگهداری شود، آبی که تحویل می‌دهد تمیزتر است. ماسه و سنگریزه‌هایی که در فیلترها به کار برده می‌شوند دارای سایز و کیفیت‌های مختلفی هستند. یکی از بهترین شن و ماسه‌های فیلتر، سنگ‌های سیلیس است.
در فیلترهای شنی روند تفکیک آلاینده‌ها به دو روش صورت می‌گیرد. در روش اول، مواد جامد و درشت در حفره‌های ریز دانه‌های فیلتر گیر می‌افتند. روش دوم به این صورت است که برای اینکه لخته‌ها و مواد ژلاتینه به‌راحتی به شن‌ها متصل و آویزان شوند، از مواد شیمیایی خاصی استفاده می‌شود. در استخرها برای عملکرد بهتر فیلترها به آب ورودی سولفات آلومینیوم اضافه می‌کنند، تا آلودگی‌ها را به شکل لخته‌ای در بیاورد و راحت‌تر از فیلتر شنی جدا شوند.
در هنگام خرید فیلتر شنی باید به شکل و ساختار آن توجه کنید. این فیلترها اصولاً به شکل‌های استوانه‌ای و در اکثر مواقع به شکل افقی هستند. ساختار فیلتر شنی باید طوری باشد که به راحتی بتوان نظافت و سرویس‌های منداول را انجام داد. برای این که بدنه فیلتر در برابر آب و دمای بالا زنگ نزند، باید فیتلر از جنس ورق‌های فولادی یا گالوانیزه ویژه تحت فشار بالا باشد.
از نظر رنگ، فیلترهای شنی به رنگ اپوکسی هستند و در مقابل پوسیدگی و خورد شدن و ساییده شدن مقاوم می‌باشند.
در هنگام خرید فیلتر تصفیه استخر از این نوع باید انواع فیلتر شنی را بشناسید و متناسب با نیازی که وجود دارد، نوع مناسبی را انتخاب کنید. همانطور که قبلا اشاره کردیم جنس همه فیلترهای شنی از فایبرگلاس و فولاد می‌باشد. فیلترهای شنی اصولاً به چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شوند. وجه تمایز این چهار دسته مهم در چگونگی گردش آب در آنها می‌باشد.
این نوع صافی بسیار رایج است و بدون هیچ فشاری کار می‌کند. در این نوع فیلتر، عبور آب از بسترهای شنی به صورت آرام و طبیعی صورت می‌گیرد. به دلیل وجود سرعت پایین، این نوع صافی، برای محیط‌های خانگی و صنعتی با فشار کمتر استفاده می‌شود. برای نمونه در شبکه آب‌های روستایی، خرید فیلتر شنی از نوع کند یا آرام بسیار از نظر قیمتی مقرون به صرفه است.
این دسته از صافی‌ها خیلی شبیه صافی کند و آرام هستند، تنها تفاوت آنها این است که مساحت بسترهای شنی در هر دو متفاوت است. به این صورت که بستر شنی در عبور آب با فشار بالا حدود ۴۰ تا ۱۰۰ متر مربع است. در حالی که مساحت بستر در نوع صافی شنی آرام حدود ۳۰۰ تا ۸۰۰ متر مربع است. از مهمترین مزایای بستر شنی با عبور آب بالا می‌توان به سرعت تصفیه بالاتر اشاره کرد. اما در این نوع بستر، چون کوچک است و آب از این بستر کوچک شن و ماسه عبور می‌کند، در نتیجه موجب کثیف شدن بستر شنی می‌شود و در نتیجه، فیلتر به شستشوی بیشتری نیاز پیدا می‌کند.
این فیلتر یکی از رایج‌ترین صافی‌ها است و در محیط‌های خانگی و صنعتی که هدف، سرعت بیشتر در تصفیه آب هست، مورد استفاده قرار می‌گیرد. چون عبور آب با فشار بالایی از پمپ صورت می‌گیرد، پس سرعت عبور آب هم از بسترهای شنی بسیار افزایش پیدا می‌کند. به همین علت خروج آب نیز در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به روش‌های قبلی انجام می‌شود.
نوع چهارم این فیلترها شامل فیلتر شن و ماسه بالا رونده می‌باشد.
فیلترهای شنی به عنوان متداول‌ترین و محبوب‌ترین فیلتر تصفیه استخر علاوه بر اینکه موجب تمیز شدن آب و همچنین جلوگیری از بیماری می‌شوند، یکسری مزیت‌های دیگر هم نسبت به بقیه فیلترهای تصفیه دارند، که در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم.
همانطور که گفتیم، هدف اساسی فیلترهای شنی پاکسازی آب از هر نوع آلودگی و کثیفی می‌باشد. چون منابع آبی همیشه در قسمت سطح باز قرار دارند و همیشه به صورت راکد هستند، احتمال آلودگی و رشد باکتری در آب بسیار بالا می‌رود. در چنین مواقعی استفاده نکردن از فیلتر تصفیه موجب می‌شود که علاوه بر آلودگی آب‌ها، بیماری‌هایی همچون اسهال، بیماری‌های پوستی و یرقان نیز بروز کند. به همین علت مزیت بهداشتی فیلتر شنی بسیار با اهمیت‌تر از کاربرد درآمدزایی آن است.
همانطور که قبلا اشاره کردیم، فیلترهای شنی به خاطر هزینه‌های نسبتاً مناسب و کارایی بالا، در بسیاری از بخش‌ها مورد توجه قرار گرفته‌اند. در اینجا به مهمترین قسمت‌هایی که کاربرد این نوع فیلترها به چشم می‌خورد، اشاره می‌کنیم.
تنها عیبی که می‌توان از این نوع فیلتر گرفت، عدم کارآیی مناسب آن در مواردی است که میزان جلبک و رنگ در آب بالا باشد.
