با مشاهده مطالبات اجتماعی و سیاست های اقتصادی جاری، و همچنین با نگاه به جزئیات و کلیات انتخابات ریاست جمهوری اخیر، نیروهای سیاسی ایران به چهار دسته کلی تقسیم می شوند:
1- رانتیون
2- باجیون
3- اعتدالیون رانت ستیز
4- اعتدالیون باج ستیز
کلیه تحولات و جزر و مدهای سیاسی در ایران حاصل کشمکش و ائتلاف این چهار جریان کلی است.
دسته اول گروهی هستند که با توسل به شعار «عدالت اجتماعی» و تاکید بر لزوم تامین «معیشت مردم» و حمایت از فقرا و مستضعفین، نهایتا خواهان توزیع رانت های نجومی و تضمین جریان رانت برای 200 تا 300 نفر ذینفعان اصلی هستند.
افقه گفت: دولت‌ها در طول سال‌هاي گذشته شايد كمتر در مناطق محروم سرمايه‌گذاري كرده باشند اما سعي داشته‌اند براي كم كردن نابرابري سياست‌هاي ارزي چند نرخي يا پرداخت يارانه و... را پياده كنند، هر چند رانت‌هايي هم داشته اما سعي شده تا نابرابري‌ها كمتر شود. اين كارشناس اقتصادي خاطرنشان كرد: اين ضرورت وجود دارد تا دستگاه‌هاي نظارتي و قضايي با افرادي كه از اين رانت‌ها سوءاستفاده مي‌كنند برخورد كنند و بانك مركزي بايد با دقت و حساسيت و بر اساس سوابق افراد اين ارز را تخصيص دهد و بدون حساب و كتاب به چند نفر واردكننده‌اي كه ارز ترجيحي مي‌گيرند ارزي ندهند. اين استاد دانشگاه تصريح كرد: بين 200 تا 300 نفر اين ارزهاي رانتي را دريافت مي‌كنند و در مقابل موظفند تا كالاها را هم وارد كشور كنند، سوال اين است كه كنترل اين تعداد آسانتر است يا اينكه كل صورت مساله را پاك كنند و 80 ميليون نفر را با گراني‌هاي ناشي از نرخ بالاي ارز تنبيه كنند.
روزنامه اعتماد :: الان وقت تك نرخي كردن ارز نيست (etemadnewspaper.ir)
خلاصه حرف این گروه همین است که منابع دولت به جای سرمایه گذاری و توسعه باید مصروف پرداخت رانت به همان 200 تا 300 نفر شود، چون در غیر اینصورت گرانی و تورم موجب نارضایتی محرومان خواهد شد و دولت مردمی هم حق ناراحت کردم محرومان را ندارد.
البته بگذریم که حدود نیم قرن است این رانت توزیع می شود و تورم و گرانی هم روز به روز بیشتر می شود! در هر صورت این دلسوزان مستضعفین و «مردم» معتقدند تمام ارزهای رانتی به هدف اصابت کرده. و فی الواقع هم به هدف اصابت کرده. چون از ابتدا هم هدف این بود که همان 200 تا 300 نفر ارز رانتی را دریافت کنند و لاغیر.
دسته دوم کسانی هستند که با توسل به شعار «آزادی» و «حق انتخاب» و «حقوق زنان» و «حقوق اقلیت ها» و غیره سعی می کنند از گروه اول باج بگیرند. یعنی اصل حرفشان به صورت خلاصه این است که اگر به ما باج ندهید نمی گذاریم رانت خوش از گلویتان پایین برود!
باجیون با اصل توزیع رانت مشکلی ندارند. فقط دنبال باج خود هستند. به همین دلیل وقتی صحبت از تک نرخی شدن قیمت ارز در دولت پزشکیان مطرح می شود، روزنامه اعتماد و روزنامه کیهان در یک اتفاق نظر کمیاب با هم متفق القول می شوند که: «الان زمان مناسبی برای تک نرخی کردن ارز نیست»!
واکنش اعتماد به اظهارات طیب‌نیا الان وقت تك‌نرخي كردن ارز نيست(خبر ویژه) (kayhan.ir)
گروه سوم اعتدالیون رانت ستیز هستند. یعنی بخشی از جریان سیاسی متمایل به فرقه «اصلاح طلبان» که با رانتیون تضادی حل نشدنی دارند.
و گروه چهارم اعتدالیون باج ستیز است که به فرقه «اصول گرایان» متمایل بوده و با باجیون تضادی حل نشدنی دارند.
گاهی مانند دولت اول روحانی باجیون با اعتدالیون رانت ستیز ائتلاف کرده و دو جریان رانتیون و اعتدالیون باج ستیز را در موضع انفعال قرار می دهند.
گاهی مانند دولت دوم روحانی و دو سال آخر دولت رئیسی، رانتیون با باجیون ائتلاف کرده و دو جریان اعتدالگرا را در موضع انفعال قرار می دهند.
گاهی مانند یک سال اول دولت رئیسی رانتیون و اعتدالگرایان باج ستیز ائتلاف کرده و باجیون و اعتدالگرایان رانت ستیز را در موضع انفعال قرار می دهند.
و گاهی مانند الان دو جریان اعتدالگرا ائتلاف کرده و رانتیون و باجیون را در موضع انفعال قرار می دهند.
دولت پزشکیان برای اجرای تصمیمات سخت اقتصادی روی کار آمده. تصمیماتی که اگر اجرا نشوند، وضعیت مملکت به همین حال و روز افتضاحی دچار می شود که یک روز در میان باید کل کشور تعطیل شود تا قطع برق اتفاق نیافتد!
اما نکته اینجاست که هر کس این تصمیمات سخت را اجرا کند قطعا فحش خواهد خورد!!
لذا دولت پزشکیان از طرفی مشکل وخیم و مزمن ناترازی ها را حل خواهد کرد، و از طرف دیگر به دلیل «گران سازی» فحش خواهد خورد. و چون فحش خواهد خورد نیازمند موضوعی است که بتواند متقابلا به آن فحش بدهد.
بنابراین می توان انتظار داشت در دولت پزشکیان مسائل مربوط به آزادی های اجتماعی همچنان پررنگ باشد. چون هم باجیون به آن احتیاج دارند و هم رانتیون. باجیون بهانه ای لازم دارند تا فحش بدهند و باج بگیرند. رانتیون هم طبیعتا به دلیل حذف رانت به دنبال راهی جهت ایجاد نارضایتی خواهند گشت.
بنابراین مسایلی مانند گشت ارشاد و حجاب اجباری به یک بازی دو سر برد تبدیل می شود. چون هم رانتیون و هم باجیون به آن احتیاج دارند.
نهایتا در انتهای دولت پزشکیان باید وضعیت منابع دولت به دلیل رفع ناترازی ها بهبود چشمگیری یافته باشد و زمینه برای انتقال مجدد قدرت به رانتیون فراهم شود. این انتقال قدرت از طریق ائتلاف رانتیون با باجیون و ایجاد وضعیتی مشابه دو سال آخر دولت روحانی انجام خواهد شد.
به این می گویند «چرخه انتقال مسالمت آمیز قدرت»!
