آیین تشییع رئیس جمهور فقید امروز برگزار شده و به زودی طی روزهای آینده انتخابات ریاست جمهوری به مساله اول کشور تبدیل خواهد شد.
هنوز جزئیات صف آرایی های سیاسی برای انتخابات ریاست جمهوری مشخص نشده. مرحله اول، ثبت نام نامزدهای ریاست جمهوری، و مرحله دوم بررسی و تایید یا رد صلاحیت نامزدها از سوی شورای نگهبان است. پس از این دو مرحله می توان با قطعیت بیشتری به کم و کیف و سمت و سوی انتخابات پی برد.
لیکن می توانیم با توجه به شواهد کنونی و پیش از دو مرحله فوق الذکر حدس هایی بزنیم که طی روزهای آینده ممکن است تایید یا رد شود.
سابقا در نظام جمهوری اسلامی مرسوم بود که عده بسیار قلیلی برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام می کردند. یعنی تعداد افرادی که خود را واجد شرایط جلوس بر کرسی ریاست جمهوری می دیدند بسیار محدود بود.
لیکن پس از دوم خرداد 1376 و باز شدن فضای سیاسی ایران و تمرکز زدایی از قدرت سیاسی که به دلیل کشمکش های ناشی از تحولات جهانی و داخلی بود، به تدریج این رویه تغییر کرده و هر دوره نسبت به دوره قبل عده کثیرتری برای شرکت در رقابت انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام می کردند.
از سال 92 این روند شتاب بسیار زیادی گرفت و علی الخصوص در سال 1400 تقریبا هر کس از عمه اش قهر کرده بود مدعی صلاحیت برای رسیدن به پست ریاست جمهوری شده بود!
به نظر می رسد شرایطی فراهم شده است که این رویه در انتخابات 1403 معکوس گردیده و احتمالا عده بسیار محدودی برای شرکت در رقابت انتخاباتی ثبت نام کرده، و عده بسیار محدودتری هم تایید صلاحیت خواهند شد.
از هم اکنون بسیاری از تحلیلگران و مفسرین اجاره ای و فاند بگیر، خصوصا گروه خارج نشین متصل به رانت های داخلی، در خصوص گزینه های احتمالی ریاست جمهوری مشغول تحلیل و گمانه زنی شده اند.
برخی ادعا می کنند اولین و جدی ترین گزینه برای ریاست جمهوری شخص محمد مخبر است که هم اکنون سکان قوه مجریه را به دست گرفته. لیکن اگر درست نگاه کنیم بعید به نظر می رسد محمد مخبر حتی برای شرکت در انتخابات ثبت نام کند، چه رسد به اینکه انتخاب هم بشود.
برخی دیگر از گزینه های پرت و پلایی مانند مهرداد بذرپاش صحبت می کنند که مشخص می کند سطح تحلیلشان در حد نقطه انجماد است!
عده ای احتمال می دهند سعید جلیلی گزینه اصلی باشد. لیکن سعید جلیلی حتی اگر مجددا برای انتخابات ثبت نام کند شانس بسیار ضعیفی دارد. صرفنظر از رویکرد سیاسی جلیلی، جایگاه ریاست جمهوری در نظام جمهوری اسلامی نیازمند چهره هایی است که یا فن بیان و کلام نافذی داشته باشند یا صورتی وجیه و جذاب. در کل تاریخ جمهوری اسلامی هر کس از این دو استعداد بی نصیب بوده اگر هم به ریاست جمهوری رسیده موفق نشده تا پایان دوره در جایگاه خود باقی بماند. سعید جلیلی نه صدای خوبی دارد و نه سیمای جذابی. نه مانند مقام معظم رهبری و هاشمی و احمدی نژاد در فن بیان و سخنوری تبحر و استادی دارد و نه مانند خاتمی و روحانی ریش و سبیل خوشرنگ و چهره و صورت جذابی. در یک کلام، سعید جلیلی در مقابل هر نامزد دیگری قرار بگیرد قطعا در انتخابات بازنده خواهد بود.
گزینه احتمالی دیگر محسن رضایی است. واقعیت این است که رضایی برای این کار بیش از حد پیر شده. رضایی اگر با همان هیبت و یال و کوپال سال 88 بود شاید در شرایط امروز می توانست شانس زیادی داشته باشد. لیکن بعید به نظر می رسد امروز شانس زیادی داشته باشد. خصوصا ارتباط نزدیک رضایی با هاشمی رفسنجانی احتمال موفقیت او را ضعیف تر هم می کند.
گزینه احتمالی دیگر محمود احمدی نژاد است. با توجه به اینکه در دور قبلی انتخابات احمدی نژاد داوطلب شد اما صلاحیتش تایید نشد، احتمال زیادی هست که این بار ثبت نام نکند. اما اگر هم ثبت نام کند تقریبا با قطعیت می توان حدس زد که مانند دور قبلی رد صلاحیت خواهد شد.
گزینه بعدی علی لاریجانی است. با توجه به اینکه برادر علی لاریجانی امروز ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را در اختیار دارد، بعید به نظر می رسد اجازه تسلط دو برادر نزدیک از یک خانواده بر دو مسند کلیدی از ارکان قدرت در کشور داده شود. دور قبلی هم علی لاریجانی ثبت نام کرد و رد صلاحیت شد. بعید به نظر می رسد این بار ثبت نام کند و به احتمال زیاد همان بار قبلی توجیه شده است که باید در عرصه های دیگری به کشور و نظام خدمت کند.
گزینه های دیگر از قبیل سعید محمد، علیرضا زاکانی، عزت الله ضرغامی و غیره هم در قد و قواره ریاست جمهوری نیستند و یا ثبت نام نخواهند کرد، یا اگر ثبت نام کنند رد صلاحیت خواهند شد، یا اگر رد صلاحیت نشوند انتخاب نخواهند شد.
تا این لحظه تنها گزینه ای که به نظر می رسد شانس بسیار بالایی برای تسخیر کاخ ریاست جمهوری دارد محمد باقر قالیباف است.
قالیباف موفق شده از طرفی رقبا و مزاحمان سیاسی خود را حذف و تنبیه نماید، و از طرف دیگر توانسته حمایت کلی سپاه را جلب کند.
دوره ریاست قالیباف بر مجلس شورای اسلامی تازه به پایان رسیده و به نظر نمی رسد تمایل چندانی به انتخاب مجدد در این پست داشته باشد. بنابراین احتمالا در پست مهمتری ظاهر خواهد شد.
علاوه بر اینها، شرایط کشور می طلبد که یک نظامی سکان قوه مجریه را به دست بگیرد. قالیباف 63 ساله نه به اندازه محسن رضایی 70 ساله پیر و فرتوت است و نه مانند سعید جلیلی از نعمت جمال صوتی و تصویری بی بهره است.
قالیباف هم رجل سیاسی استخوان داری شده و هم توان و تجربه مدیریتی ثابت شده ای دارد.
صد البته حرف و حدیث ها و افشاگری هایی که رقبای سیاسی قالیباف علیه وی صورت داده اند، از سیسمونی گیت گرفته تا اقامت فرزندش در کانادا، موجب تضعیف و تنزل وجهه او در افکار عمومی شده است. لیکن از بین گزینه های موجود فعلا به نظر نمی رسد کسی وضعیتی بهتر از او داشته باشد. مشابه همین حرف و حدیث ها درباره سایر مدعیان هم هست و بعید به نظر می رسد قالیباف با این فشارها از میدان به در شود.
مضافا اینکه با توجه به حذف خودخواسته بخش اعظم رای دهندگان از فرایند رای گیری و انتخابات، و با توجه به فرصت کمی که جناح های سیاسی برای سازماندهی خود دارند، به نظر می رسد قالیباف در بهترین موقعیت ممکن قرار گرفته است.
به عنوان مثال، اگر رقابت نهایی میان قالیباف، رضایی، جلیلی، و یک نخودی دیگر از اصلاح طلبان مانند مهرعلیزاده یا همتی یا غیره باشد، قطعا قالیباف برنده انتخابات خواهد بود.
نکته نهایی اینکه می شود انتظار داشت در رقابت انتخاباتی پیش رو، یا هیچ گزینه ای از سوی جریان اصلاح طلبان حضور نخواهد داشت، یا اگر حضور داشته باشد در مقایسه با انتخابات 1403 خیلی ماخوذ به حیا تر و میانه رو تر صحبت خواهد کرد. مگر اینکه خیلی بیلمز و به کلی از مرحله پرت باشد!!
چون اصلاح طلبان تازه فهمیده اند که چطور رودست خورده و با موضع گیری های نسنجیده موجبات حذف خود از دایره قدرت در نظام را رقم زده اند. این تحول فکری را می شود از موضع گیری های اخیر جواد ظریف و پزشکیان و بسیاری دیگر فهمید که با ادبیات تند گذشته زمین تا آسمان تفاوت دارد.
