یکی از تصورات غلط و باورهای خرافی که در جامعه ما شایع شده این مطلب است که در غرب هر کسی آزاد است هر عقیده ای داشته باشد و کسی کاری به کار عقاید و باورهای دیگران ندارد. این باور به قدری دور از واقعیت است که از زوایای بی شماری می توان خلاف بودن آن را ثابت کرد. اما اینجا به یک نمونه می پردازیم.
نظام سرمایه داری غربی امروز در دوران انحصارات بزرگ و فراملیتی به سر می برد. به این ترتیب که سرمایه از ماهیت خُرد خارج شده و بصورت سرمایه های متمرکز در آمده و تحت کنترل کمپانی های بزرگ و غول پیکر چند ملیتی قرار دارد. برخلاف شعارهای آزادی خواهانه لیبرالها، لیبرتاریانها و آنارشیست ها، کمپانی های سرمایه داری همیشه دارای ساختار تشکیلاتی و سلسله مراتبی هستند. البته ساختار این تشکیلات می تواند در کمپانی های مختلف متفاوت باشد، اما بدون استثنا همه نوعی ساختار سازمانی دارند که عملکرد و رفتار کارکنان آنها را هدایت و محدود می کند.
یکی از دپارتمانهایی که امروزه تقریبا در تمام کمپانی ها و سازمانهای غربی یافت می شود، دپارتمان "تَلَوّن و شمول" (Diversity and Inclusion) است. تفاوتی نمی کند به یک اداره دولتی مراجعه می کنید، یا شرکت خصوصی، دانشگاه یا واحد صنعتی. تقریبا بدون استثنا در تمام سازمانهای بزرگ این دپارتمان وجود دارد. شرکت هایی مانند گوگل، مایکروسافت، آمازون، اپل، آی بی ام، اوراکل و غیره، و کلیه سازمانهای دولتی، دانشگاه ها، سازمان های غیر خصوصی و غیره.
اما ماهیت این دپارتمان تلون و شمول چیزی شبیه همان واحد "عقیدتی سیاسی" خودمان است که تقریبا همه جا در ایران وجود دارد. یعنی وظیفه دپارتمان تلون و شمول یکدست کردن افکار و عقاید و رفتارهای کارکنان است، که البته همیشه هم بر اساس نسخه های فکری و الگوهای عقیدتی از پیش تعریف شده ای است که گویا در مرجعی بالاتر تعریف و ابلاغ می شود، چون تمام این شرکت ها دستورالعمل های کاملا مشابهی را استفاده می کنند. بعنوان مثال لیستی از کلمات و اصطلاحات ممنوعه ارائه می دهند که کسی حق ندارد در محاوره های داخلی و خارجی از آنها استفاده کند. همچنین لیستی از کلمات و عبارات جایگزین که مجاز هستند. بعنوان مثال، اخیرا بسیاری از شرکت ها عبارت "محصولا بهداشتی زنانه" را غیر قابل قبول و ممنوع اعلام کردند، چون گویا برخی همجنس بازان از شنیدن این عبارت خوششان نمی آید. لذا عبارت جایگزین "محصولات بهداشتی برای افرادی که عادت ماهانه دارند" را ارائه کرده اند. مثال دیگر کلمه انگلیسی (Mankind) به معنی نوع بشر را ممنوع اعلام کردند، چون (Man) به معنی مرد است و بنابراین "توهین به زنان محسوب می شود". لذا کلمه جایگزین (People-kind) یا "نوع مردم" را ارائه داده اند، که البته کلمه کاملا مجعولی است و هرگز در زبان انگلیسی چنین چیزی وجود نداشته.
نحوه عملکرد دپارتمان تلون و شمول هم شباهت زیادی به امر به معروف و نهی از منکر خودمان دارد. یعنی اولا با برگزاری انواع و اقسام برنامه های تبلیغاتی و "آموزشی" (بخوانید شستشوی مغزی) تلاش می کنند تا طرز فکر مورد نظر را ترویج کنند. اگر کسی از دستورالعمل ها تخطی کرد، ابتدا به وی تذکر می دهند (امر به معروف) و اگر کارگر نیافتاد انواع توبیخ ها از جمله اخراج اعمال می شود (نهی از منکر).
عده کثیری در این دپارتمانها استخدام می شوند که کار آنها منحصرا رسیدگی به امور همین دپارتمان است، اما معمولا کارمندان و کارکنانی که در سایر دپارتمانها کار می کنند هم تشویق می شوند که بطور داوطلبانه با دپارتمان تلون و شمول همکاری کنند. بنابراین شباهت زیادی به عضویت در بسیج خودمان دارد.
معمولا کسی جرات مخالفت با دستورالعمل های دپارتمان تلون و شمول را ندارد، اگر هم تضاد نظری باشد از ترس برملا نمی کنند. اما چندی پیش یکی از کارمندان شرکت گوگل به خودش جرات داد برخی باورها و تلقینات اینها را به چالش بکشد. یک ایمیل از این فرد بین سایر کارمندان گوگل دست به دست می شد که فرد مذکور عقاید و نظرات خود را با دلیل و منطق خودش تشریح کرده بود. پاسخ شرکت گوگل اخراج فرد مذکور بود. مدیر عامل گوگل اظهار کرد، این فرد به این دلیل اخراج شد چون "سایر کارمندان گوگل از حضور فردی با چنین افکاری احساس ترس و اضطراب داشتند".
آیا این گفته مدیر عامل گوگل شما را به یاد خشک مذهب هایی که با شنیدن عقاید مخالف دچار "ترس و اضطراب" می شوند نمی اندازد؟
اینها نکاتی است که باید از نزدیک ببینید و در اثر زندگی در لایه های مختلف جوامع غربی تجربه کنید تا متوجه شوید. تا زمانی که گوش ما به روشنفکران غربزده باشد، طبیعی است که جز مجیزگویی از غرب چیز دیگری دستگیرمان نخواهد شد.
