اگر کسی با ادعای دروغین موجب هتک حرمت و از بین رفتن آبروی شخص دیگری شود، فرد آسیب‌دیده می‌تواند برای اعاده حیثیت از او شکایت کند
اگر کسی با ادعای دروغین موجب هتک حرمت و از بین رفتن آبروی شخص دیگری شود، فرد آسیب‌دیده می‌تواند برای اعاده حیثیت از او شکایت کند.
اعاده حیثیت یا ادعای شرف نیاز به شاکی خصوصی دارد؛ به عبارت دیگر شخص شاکی باید به دادسرا مراجعه و علیه افترا زننده طرح شکایت کند.
اعاده حیثیت زمانی قابل پیگیری است که شخصی با طرح شکایت موجب تنزل آبرو و آسیب به حیثیت اجتماعی شخص دیگری شود.
به عبارت دیگر اگر فردی کسی را متهم به جرمی کند و ثابت شود که چنین جرمی رخ نداده است، طرف مقابل به دلیل هتک حیثت و برای بازگرداندن آبروی ازدسترفته خود می‌تواند از فرد افترازننده که با شکایت غیرواقعی خود موجب آبرو‌ریزی شده است، شکایت و درخواست اعاده حیثت کند.
شرایط تحقق جرم افترا
برای تحقق جرم افترا باید شرایطی محقق شود که شامل انتساب جرمی به شخص دیگر و اتهام ناروا؛ مشخص بودن شخصی که به او اتهام وارد شده؛ عدم موفقیت در اثبات اتهام و ورود اتهام و آسیب به آبروی شخص دیگر از طریق نوشتن اوراق خطی یا چاپی، انتشار این اوراق، سخنرانی و طرح ادعا در مجامع عمومی و درج در روزنامه و جراید است.
اعاده حیثیت در قانون مجازات اسلامی
در قانون مجازات اسلامی، مجازات‌های بازدارنده حذف و سه بخش حدود، قصاص و دیات دچار تغییراتی شده است.
با این حال در مورد اعاده حیثیت، تغییری در قانون ایجاد نشده و این موضوع در بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مورد اشاره قرار گرفته است.
به طور کلی برای اعاده حیثیت، شخصی که آبرو و حیثیت او لکه‌دار شده است، می‌تواند در دادگاه به طرح شکایت افترا، مبادرت کند.
در این صورت شخص افترازننده به موجب قانون و حکم دادگاه مجرم شناخته و مجازات می‌شود.
البته لازم به ذکر است که مساله افترا و هتک آبرو، یک بعد معنوی نیز دارد و طبیعتا فرد آسیب‌دیده باید این امکان را داشته باشد که برای جبران خسارت معنوی خود نیز درخواست بدهد.
مساله جبران خسارت معنوی ناشی از هتک حیثیت، در ماده یک قانون مسئولیت مدنی مورد اشاره قرار گرفته است، اما با این وجود، اصولا دادگاه‌ها برای جبران خسارت معنوی ناشی از افترا حکم صادر نمی‌کنند و در نتیجه رویه قضایی مشابهی در این مورد وجود ندارد و دادگاه‌ها تنها به مواد ۶۹۷ و ۶۹۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 استناد می‌کنند.
مجازات اعاده حیثیت کیفری
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، بر اساس ماده ۶۹۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، دادگاه مخیر است که مرتکب افترا را به یک ماه تا یک سال حبس یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند.
همچنین بر اساس ماده ۶۹۸ این قانون، در صورتی که افترا به دلیل نشر اکاذیب بوده و موجب ورود ضرر مادی یا معنوی به غیر شده باشد، دادگاه مرتکب را به حبس تعزیری از ۲ ماه تا دو سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌کند.
علاوه بر این در صورت امکان شرایط اعاده حیثیت شخص مورد افترا را نیز فراهم می‌کند.
نحوه تنظیم دادخواست اعاده حیثیت
شخصی که به دلیل طرح شکایت واهی از او، دچار هتک حیثیت و بی‌آبرویی شده است، می‌تواند در صورت وجود شرایط لازم، با طرح شکایت در دادگاه، از افترا زننده شکایت کند.
به همین منظور، فرد قربانی باید بعد از اثبات بی‌گناهی‌اش در دادگاه، طبق ماده ۶۹۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، شخصی را که به او اتهام ناروا زده است، مورد تعقیب کیفری قرار دهد.
به همین منظور باید شکایت افترای خود را به دادسرا تقدیم کرده و تعقیب وی را تقاضا کند.
در مرحله بعد، دادسرا از فرد افترا زننده می‌خواهد که در جلسه رسیدگی حاضر شود و اظهارات و دفاعیات خود را ارائه کند.
در صورتی که سوءنیت و اتهام ناروای وی اثبات شود، برایش کیفرخواست صادر و پرونده برای رسیدگی به دادگاه منتقل می‌شود.
لازم به ذکر است؛ در صورتی شخص شاکی می‌تواند برای اعاده حیثیت خود درخواست بدهد که موارد زیر محقق شده باشد:
باید به او یک اتهام ناروا یا افترا وارد شده باشد: از نظر قانون، جمله توهین‌آمیز و اتهام ناروا، کلام و عبارتی است که موجب بدنامی و هتک حیثیت فرد شود.
علاوه بر این ممکن است جمله‌ای بوده باشد که نشان‌دهنده تحقیر، اهانت یا استهزا بوده باشد.
همچنین جمله گفتهشده باید موجب هتک آبرو شده باشد: به عبارت دیگر اتهام واردشده یا جمله‌ای که به فرد متضرر نسبت داده شده است، باید حتما موجب ورود ضرر شده باشد و آبرو و حیثیت او را لکه‌دار کرده باشد.
موسسه حقوقی سپهر عدالت گستر پارسایان
02140220024
https://edalatsepehr.ir/
