در سیستمها و سازمانهای مختلف بهای تمام شده به شکلها و روشهایی مختلف محاسبه میشود. در اینجا هرکدام از این اشکال را بررسی می کنیم.
با افزایش بهای تمام شده کالای فروش رفته، موجودی نقد بیشتر میشود. موجودی نقد در ترازنامه، دارایی جاری شرکت است؛ بنابراین با افزایش بهای تمام شده کالای فروش رفته دارایی جاری شرکت بیشتر میشود. اثر دیگر آن افزایش سود است که در آخر سال سود انباشته را بیشتر میکند و بر حقوق صاحبان سرمایه بی تأثیر نیست.
ویژگی این روش محاسبه، دقت بالای آن نسبت به سیستم ادواری است. محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته در این سیستم، با ثبت دائمی و مداوم کالاها در حساب انجام میشود. اطلاعات انبارگردانی دورهای و تمام رویدادهای مالی همچون فروش، کالای منسوخ شده و فروش به صورت جداگانه ثبت میشوند.
مداومت، نظم و دقت در ثبت سابقه خریدوفروش و موجودی در سیستم دائمی اهمیت دارد. همه اقلام خریدوفروش هم به ترتیب تاریخ در کارت موجودی ثبت میشود. در زمان خرید، موجودی کالا، بدهکار و حسابهای پرداختنی بستانکار هستند. موقع فروش، بانک یا صندوق یا حسابهای دریافتنی را بدهکار میکنیم و درآمد فروش را بستانکار میکنیم. ضمن این که موجودی کالا به ارزش بهای تمام شده بستانکار است. بهای تمام شده کالای فروش رفته هم بدهکار است.
نام دیگر بهای تمام شده حسابداری صنعتی است. این روش مخصوص محاسبه هزینه های شرکت برای تولید یک محصول است. در واقع کمک میکند مدیران بتوانند برای تولیدات برنامه ریزی مناسب و مشخصی داشته باشند. برای این کار، اندازه تمام عملیات مشخص میشود. بعد از آن، هزینه ها را برای مقایسه نتیجه نهایی در بخش خروجی به کار میگیرند تا شرکتها در عملکرد مالی بهتر مدیریت شوند.
در این روش، بهای تمام شده کالای فروش رفته شامل موجودیهای فروش رفته، کالای حذف یا منسوخ شده و یا سرقت رفته است. در این سیستم، هزینه کالای فروش رفته را با این فرمول میتوانید به دست بیاورید: موجودی پایان دوره را از خرید کسر کنید و با موجودی اول دوره جمع بزنید.
برای یادگیری نحوه محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته، تولید شده و ساخته شده، به مقاله جامع و کامل سپیدار سیستم در مورد بهای تمام شده در وبلاگ سپیدار سیستم مراجعه کنید.
