سرمایه گذاری در مشتقات پایین دست پروپیلن - حوزه مغفول صنعت پتروشیمی

صنعت پتروشیمی را می توان مهمترین و وسیع‌ترین صنعت در ایران برشمرد. یکی از مهمترین ویژگی های صنعت پتروشیمی ایجاد ارزش افزوده بالای آن است. از ویژگی های دیگر این صنعت، تنوع محصولات آن و تأمین مواد اولیه هزاران کارگاه و کارخانه پایین دستی می باشد که از نظر اشتغال زایی و کسب درآمدهای ارزی و قطع وابستگی نقش بسیار مؤثری در اقتصاد کشوردارد. هم‌اکنون صادرات محصولات پتروشیمی پس از نفت خام، مهم ترین منبع ارزآوری کشور محسوب می شود. ایـران بـا ظرفیـت نصـب شـده تولیـد سـالانه 66 میلیـون تـن انـواع محصـوالت پتروشـیمی تـا پایـان سـال 1397، دومیـن تولیدکننـده محصـولات پتروشـیمی در منطقـه اسـت. امـا موضوعـی کـه سـرمایه گـذاری در صنعـت پتروشـیمی را متمایـز مـی‌کنـد، داشـتن بـزرگ تریـن ذخایـر هیـدرو کربـوری جهـان اسـت. ایـران بـا داشـتن حـدود 34 تریلیـون متـر مکعـب ذخایـر گازی اثبـات شـده، رتبـه دوم ذخایـر گازی جهـان و 8/157 میلیـارد بشـکه نفـت، رتبـه چهـارم دارنـده ذخایـر نفـت جهـان را بـه خـود اختصـاص داده اسـت. وجـود خـوراک پایـدار صنایـع پتروشـیمی و همچنیـن توجـه بـه عوامـل موثـر در ریسـک و بازدهـی سـرمایه گـذاری شـامل امنیـت سـرمایه‌گذاری، جهش در رشـد و توسـعه، دسترسـی آسـان بـه آب هـای آزاد، بـازار بـزرگ رو بـه رشـد مصـرف داخلـی، جمعیـت جـوان تحصیلکـرده و وجـود شـرکت هـای مهندسـی، پیمانـکاران و سـازندگان بـا کیفیـت، ایـران را بهتریـن مـکان بـرای سـرمایه گـذاری در صنعـت پتروشـیمی منطقـه معرفـی مـی کنـد.
از طرفی فروش محصولات پتروشیمی در کشور ما بیشتر مربوط به محصولاتی نظیر آمونیاک، اوره، اتیلن، پروپیلن و... است كه از نظر پتروشیمی این محصولات جزو مواد خام بوده و در مقابل محصولات پایین دستی دارای ارزش کمتری می‌باشند. این در حالی است که واردات بیشتر از محصولات پایین دستی پتروشیمی مي‌باشد كه دارای ارزش بالاتری در مقایسه با مواد صادراتی هستند. اختلاف بسیار زیاد قیمت کالاهای وارداتی با محصولات صادراتی یا به تعبیر بهتر، ارزش افزوده پایین محصولات صادراتی نيز مؤيد اين مطلب است که زنجیره ارزش محصولات پتروشيمي کامل نیست و به عبارت دیگر خام‌ فروشی در این صنعت زیاد است.
از اینرو پرهیز از خام فروشی و افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره های ارزش پتروشیمی و تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه و تکیه بر توان داخلی و استفاده حداکثری از کالاها و محصولات ساخت داخل به جای کالاهای مشابه خارجی و پویاسازی بخش خصوصی در صنایع پایین دستی از جمله سیاستهای دولت در راستای اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت و گاز قرار گرفته است.

پروپیلن یکی از محصولات کلیدی پتروشیمیایی است که بعنوان خوراک می تواند از روش تبدیل مستقیم گاز متان به پروپیلن (GTP) تهیه و برای تولید پلیمرهای مختلف و محصولات میانی به کار می‌رود. مهمترین مشتقات پروپیلن عبارتند از پلی‌پروپیلن، آکریلونیتریل، پروپیلن اکسید، فنل، اکسوالکل‌ها،کیومن، ایزوپروپیل‌الکل، آکریلیک اسید و دیگر مواد واسط مختلف که در نهایت به صورت مواد مورد نیاز صنایع الکترونیک، خودروسازی، ساختمان‌سازی، بسته‌بندی و نظیر آن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دیاگرام ذیل زنجیره مشتقات پایین دست پروپیلن و مصارف اصلی هر یک از مشتقات را ارائه می‌دهد‌:

دیاگرام زنجیره مشتقات پایین دست پروپیلن و مصارف اصلی هر یک از مشتقات

مصرف عمده پروپيلن در توليد پلي پروپيلن است. مصرف مشتقات مهم پروپيلن به شرح زير است:
• پلي پروپيلن (64%)
• پروپيلن اكسيد (7%)
• آکریلونیتریل (6%)
• كيومن (5%)
• آكريليك اسيد (4%)
• اكسوالكلها (3%)
• ايزوپروپيل الکل (2%)
• الیگومرها (1%)
• مواد شيميايي شامل پلي گاز(Polygas) با نام نونين، دسين و هپتين و موارد ديگر شامل آليل كلرايد، الاستومر اتيلن و پروپيلن و آكرولئين(3%)

پلي پروپيلن در انواع زمينه ها مثلاً در صنعت اتومبيل در ساخت پانل دربها، تزئينات داخلي، پروانه ها، كفپوش اتومبيل، جعبه باطري و ... مصرف مي شود. اغلب ني‌هاي نوشيدني از PP ساخته مي شود. بيشتر قطعات ساك و اسباب بازيها نيز از اين پليمر تهيه مي شوند. تقريباً 10% توليد PP در ساخت فيلم مصرف مي شود كه در بسته بندي مواد غذايي كاربرد دارند. حدود 30% ديگر PP توليدي در ساخت تك رشته ها و الياف مصرف مي شود. الياف PP در ساخت موکت، فرش، طناب، گوني و ... استفاده مي شوند.
انواع قطعات تزریقی نظیر لوازم آشپزخانه، اتومبیل، ورزشی، گونی بافی، حصیربافی، روکش سیم و کابل، وسایل بسته بندی، ساخت بدنه باطری ها، اسباب بازی، وسایل آزمایشگاهی و نظایر آن از دیگر مصارف پلی پروپیلن می‌باشد.
پلی پروپيلن به صورت عمده در شش دسته قالب تزريقی ، الياف ، فيلم و ورق ، قالب بادی ، لوله و روکش محافظ توليد می شود.
قالب تزريقی : بيشترين کاربرد پلی پروپيلن در اين دسته است که در توليد وسايل الکتريکی و الکترونيکی، سرپوش و کلاهک، اسباب بازی، چمدان، وسايل خانگی و صنايع بسته بندی و صنعت اتومبيل استفاده می‌شود.
الياف : دومين کاربرد پلی پروپيلن در اين دسته است که در توليد الياف به کار رفته در پشت فرش و زيلو بعنوان جايگزين در الياف سيزال و کنف در موکت و نخ های گونی، الياف Non-Woven، پارچه لباس، عايق های گرما و سرما کاربرد دارد.
فيلم و ورق : اين بخش از کاربرد پلی پروپيلن رشد قابل ملاحظه ای طی سال های اخير داشته است. صنايع بسته بندی شيرينی و شکلات، سيگار، فيلم های گرافيک و چاپ و نیز شيت های بسته بندی مواد غذایی که با حرارت شکل می گيرند؛ از این جمله اند. كاربرد فيلم هاي پلي پروپيلن در توليد بسته بندي هاي انعطاف پذيري مانند بسته بندی چيپس، اسنك، بيسكويت، ماكارونی و مانند آن مي باشد.
قالب بادی : در تولید بطری و قوطی بکار برده می شود.
لوله : جهت تولید لوله فاضلاب، سيم و کابل استفاده می شود.
روکش محافظ : اين بخش از پلی پروپيلن رفته رفته جايگزين کاربرد پلی اتيلن سبک LDPE می شود. در سال های اخير از پلی پروپيلن برای توليد اجزاء داخلی و خارجی اتومبيل به تنهایی و يا ترکيب با ديگر پليمرها استفاده می شود. چگالی کم، ويژگی های خوب مکانيکی و ويژگی های مناسب برای قالب تزريقی به صورت قطعات بزرگ سبب شده است که در ساخت اجزای اتومبيل سهم يک سوم پلاستيک ها از آن پلی پروپيلن باشد.
بی تردید ایجاد ارزش افزوده پایدار در یک صنعت بدون مطالعه متدولوژیک، دقیق و درست موضوع ممکن نیست. از اینرو باید تحلیل درستی از محیط کسب و کار، اقتصادی، تکنولوژیکی و زیست محیطی صورت گیرد. چنین پروژه ای یک پروژه میان رشته ای است که باید بین داده های مختلف اقتصادی، مهندسی، مدیریتی، مالی و ... ارتباط برقرار کرده و بتواند بدون مغفول گذاشتن یا تفوق یک بخش یک تجزیه و تحلیل جامع ارائه نماید.
موسسه سپینود شرق آماده است مشاوره سرمایه گذاری در زمینه های مختلف صنعت پتروشیمی به کارفرمایان محترم ارائه نماید.

تهیه شده در گروه تولید محتوی سپینود شرق
کلیه حقوق این وبسایت متعلق به موسسه سپینود شرق می باشد. انتشار مطالب فقط با ذکر منبع بلامانع است.