یکی از سوالات رایج این است که آیا از طرح‌های توجیهی ارزان که به‌وسیله اشخاص یا شرکت‌های نامعتبر فروخته می‌شود، یا از طرح‌های توجیهی رایگان موجود در اینترنت می‌شود استفاده کرد یا خیر؟
برای پاسخ به این سوال باید ابتدا به اهداف طرح توجیهی اشاره کنیم:
1- طرح توجیهی برای آشنایی اولیه و ابتدایی با یک صنعت یا کسب و کار (Pre Feasibility Study)
2- طرح توجیهی برای اخذ مجوز (Pre Feasibility Study)
3- طرح توجیهی برای اخذ تسهیلات (Feasibility Study)
4- طرح توجیهی برای ارائه به سرمایه‌گذار یا شرکای پروژه (Business Plan)
5- طرح توجیهی به عنوان راهنما و نقشه راه (road map)
پاسخ کوتاه به سوال بالا این است که فقط برای آشنایی ابتدایی و اولیه با یک صنعت یا کسب و کار به شرطی که استفاده کننده، دانش و تجربه کافی برای جدا کردن درست از نادرست را داشته باشد، می‌توان از این طرح‌ها استفاده کرد. اگر طرح به درستی نوشته شده باشد میتواند حدود کلی سرمایه گذاری را روشن نمایدو میتواند نقطه شروع مناسبی باشد. البته همانگونه که گفتیم استفاده کننده باید با نگاه انتقادی و با دانش و تجربه کافی بتواند درست را از نادرست جدا کند. استفاده از این طرح‌ها در سایر موارد نه تنها موجب صرفه‌جویی نمی‌شود بلکه ممکن است با گمراه کردن سرمایه‌گذار موجب ضرر و زیان هنگفت در پروژه‌ها شود.
مثلاً اگر هدف از تهیه ی طرح توجیهی اخذ مجوزهای لازم باشد، بی توجهی در زمینه هایی مثل تاسیسات و انشعابات میتواند در آینده باعث هزینه های اضافی و یا دوباره کاری شود. یا عدم بررسی دقیق ماشین آلات میتواند خریدار ماشین‌آلات را با مشکلاتی از قبیل عدم تامین ارز دولتی یا ناتوانی در استفاده از معافیت‌های گمرکی و مالیاتی مواجه کند.
تجربه‌ی تیم تدوین‌گر مطالعات امکانسنجی و طرح توجیهی یکی از مسایل تاثیر‌گذار بر بهبود سرمایه‌گذاری است. چرا که این مهم در برنامه‌ریزی‌های آتی پروژه، مجوزهای ضروری، برنامه‌ریزی بهینه منابع، بررسی امکان اخذ تسهیلات و وام‌های دولتی و کم بهره و حتی فرآیند بررسی طرح در سیستم بانکی تاثیر فراوان دارد. تجربه تیم یا شرکت مشاور تهیه طرح توجیهی باعث می‌شود که ابعاد دقیق‌تر و ریز‌تری را مورد بررسی قراردهد و حتی پروژه را به چالش بکشد و عملاً مشکلات آتی سرمایه‌گذار را به حداقل برساند. ما به عنوان ناظر سیستم بانکی شاهد پروژه‌های زیادی بوده‌ایم که در مرحله‌ی تدوین جزئیات مورد بررسی قرار نگرفته و در مرحله اجرا و انجام پروژه اولاً هزینه‌ی سرمایه‌گذاری افزایش یافته؛ ثانیاً نه تنها مبلغ وام ثابت مانده بلکه سرمایه‌گذار مجبور به تامین هزینه‌های اضافه هم شده است و البته این افزایش هزینه‌ها بر توجیه‌پذیری طرح موثر خواهد بود. در برخی از موارد طرح‌های توجیهی رایگان جهت تشویق سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در یک صنعت خاص است. که این طرح‌ها در مواردی توسط فروشنده ماشین‌آلات تهیه شده‌اند تا متقاضی را به خرید ماشین‌الات ترغیب نمایند. بدیهی است این گونه طرح‌ها به علت ذی نفع بودن تهیه‌کننده‌ی طرح نیاز به ارزیابی و بررسی با دقت ویژه توسط سرمایه‌گذار دارند. چرا که صرفاً وجود یک طرح توجیهی سود ده دلیلی بر موفقیت یک پروژه نخواهد بود.
نقش طرح توجیهی در یک پروژه به عنوان نقشه راه سرمایه گذاری (road map) است. حال سوال این است که اطلاعاتی که در دسترس همگان قراردارد و ارزان به دست میآید میتواند مبنای یک سرمایه گذاری درست قرارگیرد. قطعاً استفاده از این نوع اطلاعات کار درستی است اما تصمیم گیری بر اساس طرح توجیهی‌ای که با این اطلاعات مدون گشته، اشتباهی جبران ناپذیر است. چرا که تصمیم های درست امروز بر پایه ی بررسی گذشته و پیش بینی آینده امکان پذیر میباشد. زمانیکه یک طرح توجیهی بر اساس اطلاعاتی باشد که در دسترس همگان بوده و ارزان یا رایگان به دست می آید این سوال پیش می آید که آیا اساساً این بررسی ها و پیش بینی ها مبنای درستی داشته اند؟
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مطلب چرا به نوشتن طرح توجیهی (Feasibility Study) نیاز داریم؟ مراجعه فرمایید.
موسسه سپینود شرق
مشاور سرمایه گذاری- طرح توجیهی-تحقیقات بازار
