متن مقدمهی مقالهی تقابل اکوفمینیسم و فرافمینیسم در ادبیات طبیعی:
در درازنای تاریخ تمدن، اندیشهی بشری با دو رکن اساسی و بنیادینِ ثنویتگرایی (dualism) و تفضیلگرایی (adjective) مواجه بوده است. با تعمیم این مهم به جهان ادبیات درخواهیم یافت که صور خیال، آرایهها، بدایع و... نیز از این دایره (ثنویتگرایی و تفضیلگرایی) خارج نبودهاند. شاعر بهعنوان سوژهی فاعل شناسا همواره در حال نوشتن دربارهی هستی و هستیمندان بوده و در این راستا تمام پدیدارها را در رویکردی سلسلهمراتبی و زیباییشناسیک فصلبندی کرده که این فصلبندی همواره بر سه اصل لذتگرایی، فایدهگرایی و پیامدگرایی سامان یافته؛ لذا این رویکرد مسلماً به دیدگاههای گوناگون زیباییشناسیک تعمیم یافته است.
ما در همارهی تاریخ شاهد دیدگاهها و اندیشههای انسانگرایانه (انسانسوژگی) بودهایم بنابراین انسان همواره -در مقام سوژهی فاعل شناسا- در حال ارزشگذاریِ هستی -در مقام ابژه- است. در رویکرد فمینیسم، زن فاعل شناسا تلقی میشود و این بار هستی ابژهای در مقابل سوژهی تن-ذهنگرایانهی زنانه است؛ بنابراین رویکرد فمینیسم با جانمایی سوژهی زنانه در ساختار مردانه یا مردانهپندار پارادایمها در پروسهای کاهشی- افزایشی با تحقیر، تصغیر و انکار هر گونه ساحت مردانهنگر (به بهانهی مردسالاری) بیهیچ دغدغهی وجود شناختی، ماهیت زنانه را اصالتی افراطی، انحصاری و گاه انحطاطی میبخشد (اثبات شیء نفیِ ما ادا نمیکند. آذرپیک در دکترین جنس سوم خویش هر گونه ساختار و ابزار و متد مردمحورانه را نیز پیشاپیش افراطی، انحصاری و انحطاطی میداند) اکوفمینیسم رویکردی است در دل نگرهی فمینیسم که ترکیبی از سیستمهای فمینیستی، بومگرایی، وطنپرستی (ناتوریسم) به شمار میآید. بنیانروایت اکوفمینیسم اینهمانپنداری زن و زمین است؛ همچنین در تقابل با رویکرد اکوفمینیسم فلسفهی فرافمینیسم در نظریهی جنس سوم به اینهمانپنداری زن و زمین باورمند نیست زیرا در نگرش طبیعی و زمینسوژهگرای خود، جنس مذکر و مؤنث را نیمههای طبیعیِ گونهی انسانی میداند که بدون هیچ نگرگاه خودبنیادانهی ثنویتپندار، تفضیلگرا و قضاوتگرا خارج از هر شاکلهی اینهمانپندارانه، برتریجویانه و انکارمندانه، دو جنس مکمل انسانی را نیز در کنار دیگر هستیمندان سیارهی سبز فقط و فقط فرزندان زمین میداند که همه و همه از یک گوهرند بدون باور به طبیعی بودن تمام مقولههای انسانی در نگریستن به خود و همهی هستیمندان.
برگرفته از مقاله تقابل اکوفمینیسم و فرافمینیسم در ادبیات طبیعی
به قلم: آرش آذرپیک و سِتی سارا سوشیان
چاپ شده در: دوفصلنامهی پژوهشهای نوین ادبی- دوره 1، شماره 2، شماره پیاپی 2، پاییز و زمستان1401
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
