قسمت دوم
مطمئنا شماره‌ی قبلی را به خاطر دارید و میدانید در انتهای متن قبلی سه سطح از هوش مصنوعی را توضیح دادیم، اما توضیحات کافی نبوده و حتما برایتان سوال هایی ایجاد شده است به خصوص در رابطه با تفاوت اصلی بین دو سطح هوش مصنوعی محدود و عمومی. و اینک برای روشن شدن موضوع از لامپ استفاده نمیکنیم زیرا توانایی زیادی در روشن ساختن مغز ندارد. مغز دنیایی است بی کران که تنها با درک عمیق روشن می‌شود و همین که در روشنایی فرو رفت هیچ قدرتی قادر به تاریک ساختنش نیست. به همین دلیل به سراغ درک موضوع میرویم.
در هوش مصنوعی محدود همان طور که در شماره‌ی قبل گذشت، مدل ساخته شده تنها قادر به انجام یک کار است و برای انجام وظیفه‌ای که به آن محول شده از مکانیزم یادگیری خودکار استفاده میکند(همان قدرت یادگیری که انسان قادر به توضیح چگونگی اش برای ماشین نیست و ماشین باید خود یادبگیرد). در این حالت توانایی ماشین کاملا تک بعدی است و هنوز برای شبیه بودن به انسان راه بسیاری در پیش دارد زیرا انسان قادر به یادگرفتن علوم در زمینه های متفاوتی است مثلا یک مهندس هوش مصنوعی می‌تواند نقاش نیز باشد و حتی در مواردی گل دوزی هم از او دیده شده‌است :). در واقع انسان قادر به تفکر و تصمیم گیری برای خود است و برای منافع اصلی‌اش فکر میکند و با شناخت پیرامونش درک درستی از وجودی که دارد پیدا میکند اما ربات قادر به درک از وجود خودش نیست مثلا اگر از ربات siri که یک چت بات است و به عنوان دستیار گوگل کار میکند بپرسید "در مقابل سختی های زندگی چگونه مقاومت میکنی؟" حتما صدای بوق ممتدی پخش شده و مداراهای اصلی اش می‌سوزد اما اگر بپرسید هوا چگونه است جواب دقیقی می‌شنوید زیرا جواب این سوال در دایره اطلاعاتی او تعریف شده است و قادر به پاسخ گویی به این دسته از سوالات با کمترین خطای موجود می‌باشد.
اما در هوش مصنوعی عمومیایده‌‌ی اصلی ساخت یک ربات دارای توانایی‌های انسان در درک احساسات و تشخیص موقعیت‌های مختلف و تصمیم گیری برای مسائلی که حوزه‌های دانشی کاملا دور از هم دارند و دارای سطحی از خودآگاهی هستند، می‌باشد.درست مانند شخصیت شهاب در سریال مسافران. چنین نمونه ای تا این لحظه در دنیای علمی کنونی به طور کامل ساخته نشده‌است اما برای درک بهتر آن پیشنهاد می‌کنم فیلم her را ببینید.
در تعریف سطح هوش مصنوعی سوپر استاد دانشگاه آکسفورد نیک بوستروس می‌گوید: “هر هوشی که تقریباً بتواند از عملکرد شناختی انسان در همه حوزه های مورد نظر فراتر رود”
بنابراین تعریف ساخت قدرتی مافوق هوش انسان در همه ی زمینه ها مثل خلاقیت، خرد عمومی و... هدف این سطح از هوش مصنوعی است و در صورت وقوع آن برای حیات بشر تهدیدی جدی به شمار میرود و افرادی در عصر حاضر مثل ایلان ماسک به وجود آمدن آن را منجر به انقراض نسل بشر می‌دانند.اگر به دنبال نمونه هایی از این سطح هستید تنها در بین فیلم های علمی تخیلی میتوانید مثالی عینی از آن هارا بیابید.
مسلما برای تحقق سطوح دوم و سوم هوش مصنوعی نیازمند پیشرفت‌های علمی کلان در زمینه های مختلفی هستیم تا قادر به ساخت ربات هایی باشیم که علاوه بر توانایی فکر کردن، قادر به عمل کردن هم باشند. در این راستا ما 4 نوع هوش مصنوعی داریم که در واقع حوزه‌ی توانایی ربات‌ها طبق این 4 نوع طبقه بندی می‌شود.
1.ماشین های واکنشی(reactive machines)
2.حافظه محدود(limited memory)
3.تئوری ذهن(theory of mind)
4.خودآگاه(self-aware)
در دسته ی واکنشی ها ماشین بدون اطلاعات قبلی و تنها با بررسی همه‌ی راه‌های موجود بهترین راه را انتخاب میکند و حافظه‌ای برای ذخیره‌ی آنچه یادگرفته ندارد درست مثل زمانی که شب قبل از امتحان درس می‌خوانیم و در هنگام رویت برگه تنها چیزی که برای نوشتن داریم اسم مان است و تنها راه کسب نمره دوباره درس خواندن است که اگر بازهم بدون برنامه ریزی باشد و فقط در شب امتحان کتاب را باز کنید مجددا به جز نام و نام خانوداگی چیزی یادتان نمی‌آید. حال تصور کنید شما اصلا حافظه نداشته باشد. نمونه‌ی دنیای واقعی، ربات شطرنج باز deep blue است که کاسپارف قهرمان شطرنج را شکست داد.
نوع دوم یا حافظه محدود علاوه بر امکانات دسته‌ی واکنشی ها دارای حافظه‌ای است و می‌تواند تجربیاتش را حفظ کند و از آن‌ها در گام های بعدی انجام وظیفه اش استفاده کند. مثل کسانی که با برنامه درس می‌خوانند و هنگامی که نفر قبلی فقط می‌تواند اسمش را با رنگ های مختلف بنویسد صدای کسی که از استاد تقاضای برگه‌ی سفید دوم را دارد به گوش وی می‌خورد.
در دسته ی تئوری ذهن ماشین باید قادر به درکِ مفاهیم باشد و امکان بروز احساس و دریافت آن را داشته باشد درست مثل کسانی که با نمره ی 19.75 دریایی از اشک راه می‌اندازند اما برای افرادی که با نمره ی 2 می‌خندند هنوز دسته‌ای کشف نشده است زیرا که احساس شادی بروز می‌دهند اما جایگاه بروز برای ربات عجیب خواهد بود.
و در دسته ی آخر ربات باید قادر به آگاهی از خود باشد. برای مثال بتواند نیازهای درونی خود را کشف کند و پاسخ مناسبی برای آن ها پیدا کند که در این صورت توانایی شناخت محیط خود و دیگر عامل های موجود در محیط را نیز به طرز شگفتی خواهد داشت و ساخت اینگونه از ربات ها هدف نهایی هوش مصنوعی است.
در این نوشتار نگاهی کوتاه به کلیات هوش مصنوعی داشته‌ایم.
