بیوگرافی حسن زیرک اسطوره موسیقی کرد
اسطوره موسیقی کردستان استاد حسن زیرک متولد 8 آذر ماه سال 1300 در شهرستان بوکان و درگذشته 5 تیر ماه سال 1351 شگفتی و خواننده پر آوازه و برتر ترانه های کردی بود.
به کوشش ایشان میراث گرانبهای موسیقی سنتی کردستان حفظ گشته و از او بیش از 1500 شعر و ترانه به یادگار مانده است که گنجینه عظیمی برای موسیقی سنتی غرب کشور محسوب میگردد.
استاد زیرک، علاوه بر زبان کردی سورانی لهجه بوکانی و هَورامی (اورامی)، به زبانهای فارسی و ترکی آذری، و ارمنی و لری نیز آواز اجرا کرده و دارای ۳ مقام ترکی، ۸ مقام فارسی، ۲ مقام هورامی و ۶۴ مقام کُردی سورانی است.
آقای حسن زیرک نفوذ فرهنگی فوقالعادهای نه تنها در میان کردها بلکه در همسایگان فارس، ترک و لر زبان آنها نیز داشتهاست و به بخشی از هویت فرهنگی کُرد تبدیل شدهاست.
نکاتی جالب و خواندنی از بیوگرافی زنده یاد حسن زیرک :
نام اصلی : حسن زیرک
نام مستعار : بلبل کردستان
متولد : ۸ آذر ۱۳۰۰ خورشیدی در بوکان
ملیت : کُرد ایران
مرگ : ۵ تیرماه ۱۳۵۱ بیمارستان بوکان
علت مرگ : سرطان کبد
سبک: موسیقی کردیِ سنتی و فولکلوریک
سالهای فعالیت : از ۱۳۳۲ (رادیو بغداد) تا ۱۳۵۱ خورشیدی
منبع: بیتوته
پستی و بلندی های زندگی استاد حسن زیرک:
روزگار تلخ و آوارگی حسن از زمانی شروع شد که پدرش فوت کرد و مادرش تن به ازدواج دوباره داد، به همین سبب حسن از خانه رانده شد و سراسر دوران نوجوانی و جوانیاش را صرف شغلهای مختلفی همچون کارگری و شاگردی شربت و شیرینی فروشی، کار در چایخانه و غیره در بوکان و سایر شهرها کرد.
زیرک در زمانی که تنها ۷، ۸ ساله بود، علاقهٔ بسیاری به ترانه و خوانندگی داشت. در آن دوران، اشخاص خوشصدایی در بوکان به صورت کوچه و بازاری مشغول به آواز خواندن در محافل و مراسمهای مختلف بودند. یکی از اشخاصی که در این شهر به موسیقی و آواز آشنا بود و در این زمینه فعالیت میکرد، خوانندهای یهودی به نام «شنگه جو» بود که زیرک به ترانههایش گوش میداد، و به احتمال فراوان در آن سن، «شنگه جو» نخستین معلم غیررسمی حسن زیرک بودهاست. علاقه فراوان زیرک به خواندن موجب شده بود که با افراد محلی زیادی در منطقه بوکان آشنا شود که از صدای خوبی برخوردار بودند. به عنوان نمونه محمدحسین خاتون صفیه و شیخ جعفر زنبیل در بوکان به او مسائل زیادی در مورد آواز و خواندن آموزش دادند.
حسن زیرک در دوران جوانی، روزی در حالی که شاگرد رانندهٔ اتومبیل مسیر سقز – بانه بودهاست و راننده در اتومبیل حضور نداشته، به رانندگی میپردازد و از بخت بد او، توانایی کنترل اتومبیل را نداشته و موجب قتل یک فرد میشود. به این ترتیب حسن زیرک جوان، اتومبیل و صحنهٔ قتل را رها کرده و با ناراحتی بسیار مدتی خود را مخفی میکند اما سرانجام تسلیم میشود و بعد از آزادی از زندان، از کشور خارج شده و جهت امرار معاش راهی کشور عراق و شهر بغداد میشود.
در سال ۱۳۲۶ زمانی که زیرک در عراق بود، در مسافرخانهٔ شمال (به عربی: فندق شمال) به شاگردی میپرداخت. روزی هنگام نظافت، حسن زیرک مشغول زمزمهٔ یکی از ترانههایش بود و در همین حال، علی مردان خوانندهٔ سرشناس کرد که در حال مسافرت بود، در آن مسافرخانه اقامت داشت. علی مردان با شنیدن صدای حسن زیرک، او را صدا کرده و از او میپرسد که جوان! تو کی هستی؟ زیرک در پاسخ میگوید، من اهل بوکانم و نامام حسن است. علی مردان به حسن زیرک پیشنهاد میکند که با او به رادیو بغداد برود و به زیرک کمک میکند تا در آنجا مشغول به کار شود. پس از آن حسن زیرک مدتی در بخش کردیِ رادیو بغداد همکاری کرد.
در مورد نحوه بردن حسن زیرک به رادیو کردی بغداد نیز ابهاماتی وجود دارد، جلال طالبانی در سال ۲۰۰۰ میلادی با انتشار عکسی قدیمی (مربوط به سال ۱۹۵۴ م) از خودش و فردی شبیه به زیرک که در مقابل یک مسافرخانه هستند، در مجله خاک ادعا میکند که او حسن زیرک را در مسافرخانه الشمال اکتبیر دیده و شناخته و به همین دلیل زیرک را به رادیو کردی بردهاست. همچنین خانواده حسن زیرک که در تهران سکونت دارند، صحبتهای جلال طلبانی را تایید کردهاند.
ورود حسن زیرک به رادیو کُردی بغداد همزمان بودهاست با سالهای آغازین ۱۹۵۰ میلادی، و او بنا به گفتهٔ خودش در آنجا با اساطیر موسیقی کُردی آن سالها از جمله علیمردان، حسن و محمدعارف جزیری، شمال صائب، طاهر توفیق، باکوری، الیاس فرنگی (ارمنیتبار)، و قادر دیلان آشنا شدهاست.
او در همان سالهای ابتدای فعالیت در رادیو بغداد مورد توجه شنوندگان قرار میگیرد و از آنجایی که شناخت و مهارت ویژهای بر ملودیها و ترانههای کردی منطقهٔ مکریان داشته و به اجرای آنها پرداخته بود، توانسته بود به خوبی علاقهمندان را به صدایش جذب کند و به شهرت برسد. در سال ۱۳۳۷ که زیرک به بوکان بازگشت، عبدالله مفتیزاده از اهالی سنندج به بوکان میرود و از زیرک میخواهد به رادیو کردی تازه تأسیس تهران بپیوندد.
زیرک در سال ۱۳۳۷ با کسب اجازه از مسؤلان رادیو کردی بغداد، تصمیم به بازگشت به ایران میگیرد. زمانی که به بوکان، به عنوان زادگاهاش میرود، مورد استقبال همشهریانش قرار میگیرد و برای اینکه توانسته شهرت و محبوبیت گستردهای را کسب کند و تبدیل به هنرمند سرشناسی شود، با خوشحالی و شادباش مردمی که به دیدنش میآمدند مواجه میشود.
منبع: ویکی پدیا
ازدواج و فرزندان:
حسن زیرک ۲ بار ازدواج کردهاست. همسر اول او، میدیا زندی گویندهٔ بخش کردی رادیو تهران بود. از میدیا زندی دو دختر به نامهای مهتاب (آرزو) و مهناز (ساکار) دارد. همچنین برای این دو دخترش چند ترانه اجرا کردهاست. میدیا زندی در روز جمعه ۳۱ خرداد ۱۳۸۷ خورشیدی در تهران درگذشت.
همسر دوم زیرک، رابعه نام دارد که در حال حاضر نیز در قید حیات است. به گفته رابعه، حسن زیرک خودش به او گفتهاست که ۲۸۰۰ ترانه دارد که نمیداند چه برسر ترانههای گم شده آمدهاست و با آنها چه کار کردهاند. رابعه پس از مرگ زیرک، تاکنون مجدداً ازدواج نکردهاست و در کردستان عراق زندگی میکند.
شهرام ناظری، هنرمند موسیقی سنتی ایران، در خصوص صدای حسن زیرک چنین اظهار داشتهاست:
«درخصوص حسن زیرک، در مجموع فقط میتوانم بگویم که یک انسان نابغه بهمعنای واقعی بود. یعنی در همان لحظه که وارد ارکستر رادیو میشد و به اتاق ضبط میرفت، در آن واحد، هم شعر میسرود، هم آهنگ میساخت، و هم آن را میخواند، که تاکنون چنین موردی در موسیقی سابقه نداشتهاست. با توجه به این نکته که ایشان سواد خواندن و نوشتن هم نداشتند، اما موسیقی و شعر را بهصورت الهامی و حفظشده میخواند و واقعاً از افراد استثنایی و از نوابغ موسیقی کردی بودند، و بنده در میان خوانندگان کرد علاقهٔ خاصی به صدای حسن زیرک دارم».
بیژن کامکار، خواننده و نوازنده، با اعلام این مطلب که علاقهٔ زیادی به صدای حسن زیرک دارد، گفتهاست:
«حسن زیرک یکی از برجستگان موسیقی کُرد بهشمار میآید و خیلی از آهنگهای کردی یا فارسی که الان به اجرا درمیآید، الهامگرفته از آثار آن هنرمند است. شهرت و محبوبیت حسن زیرک فقط محدود به مرزهای ایران نیست، بلکه در کشورهای اروپایی و تمام نقاط کردنشین جهان امتداد دارد».
سالهای پایانی و مرگ:
سالهای پایانی زندگی حسن زیرک در تلخی و ناکامی گذشت و چندان به آوازخوانی نمیپرداخت. زیرک طی ۵۰ سال عمرش، بارها مورد اذیت و آزار به شکلهای مختلف قرار گرفت، از زندانیشدنش در عراق گرفته تا در ایران توسط ساواک و اخراج از رادیو کُردی کرمانشاه و طرد شدن توسط سایر هنرمندان و همکارانش در رادیو سبب ناراحتی و رنجشش شده بود.
این موضوع آنقدر جدی بود که در یکی از نوارهای کاست که با صدای خودش در سالهای پایانی زندگیاش ضبط شده چنین گفتهاست:
هنر برای من بهرهای نداشت. چون کُردم و به زبان کُردی صبحت میکنم. هنر نزد کُرد جایگاهی ندارد. آخر مرگم نزدیک است و خداحافظی کنم و زیر خاک بروم و دیگر هیچ کُردی را نبینم.
در نهایت متأثر از آزرده خاطربودنش؛ مدتی در شهر اشنویه اقامت کرده بود و بعدها به شدت مریض شد و توسط خانوادهاش به بوکان بازگشته و در بیمارستان این شهر بستری میگردد.
حسن زیرک در پنج تیر سال ۱۳۵۱، برابر با ۲۸ ژوئن ۱۹۷۲ در سن نزدیک به ۵۱ سالگی در بیمارستان بوکان بهعلت سرطان کبد، که نوعی از مسمومیت با زهر بود، به طرز مشکوکی درگذشت و در دامنهٔ کوه نالشکینه (کوهی مشرف به شهر بوکان) به خاک سپرده شد.
امیدواریم از خواندن این زندگینامه و بیوگرافی لذت برده باشید و همچنان همراه ما باشید، در ضمن ما تمام آثار استاد حسن زیرک را در وبسایت خود قرار داده ایم که امیدواریم آنها را با کلیک روی لینک پایین بشنوید و لذت ببرید.
دانلود همه آثار استاد حسن زیرک