در سالهای اخیر، ورود مدلهای هوش مصنوعی و رباتهایی مانند GPTBot فقط شیوه تولید محتوا را تغییر نداده است، بلکه نحوه خزش، درک و تفسیر صفحات وب را هم دگرگون کرده است. اگر تا دیروز تمرکز اصلی سئوی تکنیکال روی این بود که سایت چگونه از نگاه خزندههای کلاسیک موتورهای جستجو دیده میشود، امروز لازم است بدانیم یک بات مبتنی بر هوش مصنوعی مثل GPTBot هم سایت ما را چگونه رندر و تحلیل میکند. ابزار Screaming Frog، با امکان تنظیم User-Agent سفارشی و فعالسازی JavaScript Rendering، دقیقاً همان محیطی است که میتوان در آن، این نوع رفتار را شبیهسازی و ریسکهای فنی را شناسایی کرد.
در این مقاله، به صورت قدمبهقدم و با نگاهی کاملاً عملی توضیح میدهیم که User-Agent چیست، GPTBot چگونه رفتار میکند، Screaming Frog چه کمکی به شما میکند و مهمتر از همه، چگونه با تغییر User-Agent به GPTBot میتوانید ریسکهای سئوی تکنیکال را پیدا و مدیریت کنید.
User-Agent رشتهای متنی است که هر مرورگر، ربات یا سرویس هنگام ارسال درخواست به سرور، همراه درخواست خود میفرستد. این رشته به سرور اطلاع میدهد درخواست از طرف چه نرمافزاری و با چه نوع کلاینتی صادر شده است. به بیان ساده، User-Agent کارت شناسایی مرورگرها و رباتها میباشد.
وقتی شما یک سایت را با مرورگر معمولی باز میکنید، User-Agent معمولاً نمایانگر نوع سیستم عامل و نسخه مرورگر است. اما زمانی که یک ربات، خزنده موتور جستجو یا بات هوش مصنوعی مانند GPTBot سایت شما را میخواند، User-Agent او متفاوت است و همین تفاوت گاهی سبب میشود سایت برای او به شکل دیگری رندر گردد.
GPTBot یکی از رباتهایی است که برای جمعآوری و تحلیل محتوا جهت مدلهای هوش مصنوعی استفاده میشود. اگر ساختار فنی سایت شما با این نوع رباتها سازگار نباشد، ممکن است:
بخشهایی از محتوا در رندر نهایی دیده نشود؛
اسکریپتها خطا بدهند یا به موقع اجرا نگردند؛
لینکهای مهم فقط در لایههایی ظاهر شوند که برای رباتها قابل دسترسی نیست.
در نتیجه، چه از منظر سئو و چه از منظر حضور در پاسخهای مبتنی بر هوش مصنوعی، لازم است بدانید GPTBot چه چیزی از سایت شما میبیند و چه چیزهایی را از دست میدهد. بهترین راه برای این آگاهی، شبیهسازی رفتار او در محیط کنترلشدهای مثل Screaming Frog است.
Screaming Frog در اصل یک کراولر دسکتاپی برای تحلیل سئوی تکنیکال سایت است، اما قابلیتهای آن فراتر از خزش ساده URLها میباشد. این ابزار میتواند:
صفحات را با User-Agentهای متفاوت بخزد؛
رندر صفحات را بر پایه HTML اولیه یا HTML پس از اجرای JavaScript نشان دهد؛
خطاهای سمت کلاینت، وضعیت کدها، تگها، لینکها و اجزای دیگر را گزارش کند.
زمانی که User-Agent را روی GPTBot تنظیم کنید و JavaScript Rendering را فعال نمایید، Screaming Frog سایت شما را شبیه حالتی بررسی میکند که یک بات هوش مصنوعی، مبتنی بر همان User-Agent، به آن سر میزند. این یعنی میتوانید در محیطی کنترلشده ببینید:
خروجی HTML نهایی از نگاه این ربات چگونه است؛
کدام عناصر، منوها، لینکها و محتوای اصلی برای او قابل مشاهده است؛
در فرآیند رندر چه خطاهایی رخ میدهد و کجا ریسک سئوی تکنیکال شکل میگیرد.
این قابلیت، Screaming Frog را به یک آزمایشگاه ایدهآل برای تحلیل رفتار GPTBot و سایر رباتهای مشابه تبدیل میکند.
برای آنکه بتوانید رندر سایت را دقیقاً از منظر GPTBot ببینید، ابتدا باید شرایط محیطی ربات را در Screaming Frog بازسازی کنید. مهمترین بخش این شبیهسازی، تنظیم User-Agent و مدل رندر است.
در گام اول، لازم است استرینگ User-Agent مربوط به GPTBot را در اختیار داشته باشید. این رشته معمولاً شکلی مشابه این دارد:
Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko); compatible; GPTBot/1.3; +https://openai.com/gptbot
زمانی که این رشته را در Screaming Frog به عنوان User-Agent سفارشی تنظیم کنید، هر درخواست خزش با همین کارت شناسایی به سرور سایت شما ارسال خواهد شد. در گام بعد، باید JavaScript Rendering را فعال کنید تا Screaming Frog نسخه بعد از اجرای اسکریپتها را هم رندر کند؛ زیرا بخش قابلتوجهی از محتوا، منوها و اجزای تعاملی سایتهای امروزی، فقط پس از اجرای جاوا اسکریپت در صفحه ظاهر میشوند.
نتیجه این دو تنظیم این است که Screaming Frog تا حد زیادی همان تجربهای را شبیهسازی میکند که GPTBot هنگام خواندن صفحات شما خواهد داشت. به این ترتیب میتوانید به جای حدس و گمان، به صورت عینی ببینید ربات چه خروجی رندری از سایت شما دریافت مینماید.
برای تنظیم User-Agent سفارشی در Screaming Frog کافی است چند گام ساده را طی کنید. ساختار کلی کار به اینصورت است:
در نرمافزار، از منوی بالا وارد بخش Configuration شوید؛
گزینه User-Agent را انتخاب کنید؛
در پنجره بازشده، حالت Custom را فعال نمایید؛
استرینگ کامل User-Agent مربوط به GPTBot را در فیلد موردنظر وارد کنید؛
تنظیمات را ذخیره کنید.
از این لحظه به بعد، تمام درخواستهای خزش در Screaming Frog با همین User-Agent جدید ارسال میشوند، مگر آنکه دوباره آن را تغییر دهید. نکته مهم این است که در پروژههای مختلف میتوانید User-Agentهای متفاوتی تعریف کنید. برای نمونه، یکبار میتوانید رفتار GPTBot را شبیهسازی نمایید، بار دیگر رفتار Googlebot یا یک مرورگر دسکتاپ عادی را. این انعطاف، امکان مقایسه دقیق رندر از دید کلاینتهای مختلف را فراهم میکند و ارزش تحلیلی بسیار بالایی دارد.
تنظیم User-Agent به تنهایی کافی نیست. بخش زیادی از مشکلات رندر سایت برای باتها، زمانی خود را نشان میدهد که اسکریپتها اجرا شوند یا به هر دلیل اجرا نشوند. به همین دلیل فعالسازی JavaScript Rendering در Screaming Frog، برای شناسایی ریسکهای سئوی تکنیکال از دید GPTBot ضروری است.
در تنظیمات رندر Screaming Frog میتوانید مشخص کنید که:
رندر مبتنی بر HTML خام باشد یا HTML پس از اجرای جاوا اسکریپت؛
محدودیت زمانی اجرای اسکریپتها چقدر باشد؛
اندازه نما (ViewPort) چه باشد.
زمانی که JavaScript Rendering را فعال کنید، Screaming Frog مانند یک مرورگر واقعی عمل میکند. یعنی ابتدا HTML اولیه را دریافت مینماید، سپس اسکریپتها را اجرا کرده و خروجی نهایی را تولید میکند. اگر GPTBot نیز در فضای واقعی چنین رویکردی داشته باشد، این شبیهسازی کمک میکند بفهمید آیا در این مسیر مشکلی وجود دارد یا خیر.
مشکلاتی مانند دیر لود شدن محتوا، وابستگی شدید به اسکریپتهایی که گاهی به خطا میخورند، یا نمایش بخشهای کلیدی تنها پس از تعامل خاص کاربر، همگی میتوانند سبب شوند بخشی از محتوای مهم شما هرگز در خروجی رندر برای رباتها دیده نگردد. اینجاست که سئوی تکنیکال از سطح «چک کردن تایتل و دیسکریپشن» فراتر میرود و وارد حوزه عمیقتر «درک ماشینی محتوا» میشود.
یکی از مهمترین بخشهای کار با Screaming Frog و User-Agent GPTBot، مقایسه رندر از دید کاربر واقعی و رندر از دید ربات است. در حالت ایدهآل، نسخهای که برای کاربر نمایش داده میشود باید از نظر محتوا و ساختار اطلاعاتی، تا حد ممکن با نسخهای که ربات میبیند هماهنگ باشد. هر اختلاف جدی میان این دو نسخه، میتواند نشانه یک ریسک فنی باشد.
وقتی یکبار با User-Agent شبیه مرورگر کاربر انسانی سایت را میخزید و یکبار دیگر با User-Agent GPTBot همین کار را انجام میدهید، میتوانید موارد زیر را بررسی کنید:
آیا همه تیترها، پاراگرافها و محتوای اصلی در هر دو نسخه حضور دارند یا بعضی بخشها فقط در یکی از آنها ظاهر میشوند؟
آیا منوهای ناوبری، نوارهای کناری، لینکهای داخلی مهم و CTA ها برای GPTBot هم به همان شکل قابل مشاهده هستند یا در نسخه رندر او حذف شدهاند؟
آیا در نسخه GPTBot، اسکریپتها خطا میدهند و همین خطا مانع لود کامل محتوا میشود؟
اگر مثلاً بخشی از محتوا فقط در رندر کاربر انسانی دیده شود و برای GPTBot قابل مشاهده نباشد، این میتواند در عمل به معنی محرومیت ربات از دسترسی به آن بخش باشد. در حوزه سئو، این وضعیت به منزله ریسک جدی است، زیرا موتورهای جستجو یا باتهای هوش مصنوعی بر اساس همین نسخه رندرشده تصمیم میگیرند چه محتوایی را ایندکس کنند، به چه چیزی استناد نمایند و چه متنی را در پاسخها نشان دهند.
پس از آنکه خزش سایت با User-Agent GPTBot و با حالت JavaScript Rendering انجام شد، بخش اصلی کار در تب Rendering آغاز میشود. در این تب Screaming Frog تصویر رندرشده صفحه و همچنین نسخه HTML نهایی را در اختیار شما قرار میدهد.
با انتخاب هر URL در لیست و مراجعه به تب Rendering میتوانید:
نمای بصری صفحه را ببینید و ارزیابی کنید آیا المانهای کلیدی، بنرها، متنهای اصلی و ساختار کلی همان چیزی است که انتظار دارید یا خیر؛
سورس HTML نهایی را بررسی کنید و ببینید تیترها، پاراگرافها، لینکها و سایر عناصر سئویی در چه وضعیتی هستند.
بهتر است در این مرحله، نسخه رندرشده برای GPTBot را با نسخهای که در حالت User-Agent عادی بهدست آوردهاید مقایسه کنید. هر اختلاف معنادار در محتوا، ساختار یا لینکها، باید به عنوان یک هشدار سئوی تکنیکال تلقی شود. اگر مثلاً در نسخه GPTBot، بخشی از محتوا در DOM نهایی حضور ندارد، یعنی این محتوا برای آن بات وجود خارجی ندارد و در تصمیمگیریهای مبتنی بر هوش مصنوعی هم لحاظ نخواهد شد.
برای کار کردن با GPTBot تنها به یک User-Agent نیاز ندارید. ممکن است بخواهید رفتار سایر رباتها و سرویسها را نیز در Screaming Frog شبیهسازی کنید. خوشبختانه به خاطر ساختار استاندارد User-Agent ها، پیدا کردن این رشتهها کار پیچیدهای نیست.
کافی است نام ربات یا سرویس را همراه با عبارت User agent در موتور جسوجو وارد نمایید. برای نمونه، اگر به دنبال User-Agent یک بات خاص باشید، جستجوی زیر کافی است:
User agent + نام سرویس
برای GPT میتوانید عبارتهایی مانند User agent chat gpt را جستجو کنید. معمولاً در نتایج، رشتههایی نمایش داده میشود که ساختار رسمی User-Agent آن سرویس هستند. با در اختیار داشتن این رشتهها، میتوانید در Screaming Frog پروژههای مختلفی تعریف نمایید و برای هر پروژه، رفتار یک بات یا سرویس مشخص را بسنجید.
یکی از مزیتهای مهم استفاده از Rendering در Screaming Frog این است که خطاهای جاوا اسکریپت و مشکلات مربوط به لود عناصر پویا را خیلی شفافتر از حالت خزش صرفاً HTML نشان میدهد. وقتی User-Agent را روی GPTBot تنظیم میکنید، در واقع این سؤال را مطرح میکنید که «اگر همین ربات با این User-Agent وارد سایت من شود، در مسیر اجرای اسکریپتها چه اتفاقی میافتد؟».
اگر اسکریپتی زمان زیادی برای اجرا نیاز داشته باشد، یا به هر دلیل به خطا بخورد، ممکن است محتوای کلیدی شما هرگز در نسخه نهایی رندر ظاهر نشود. همین موضوع میتواند باعث شود بخشی از صفحه از دید رباتها مخفی بماند، هرچند برای کاربر انسانی که مرورگر پیشرفتهتری دارد یا ارتباط اینترنتی پایدارتری دارد، محتوای کامل نمایش داده شود.
وابستگی افراطی به کتابخانههای سنگین، نمایش محتوا فقط پس از اسکرول طولانی یا شرطیکردن نمایش محتوا بر اساس تعاملات پیچیده، همگی مواردی هستند که باید در تحلیل سئوی تکنیکال برای GPTBot و سایر رباتها با دقت بررسی شوند. تب Rendering در Screaming Frog کمک میکند این مشکلات را نه در سطح تئوری، بلکه در قالب خروجی واقعی رندر ببینید و برای رفع آنها برنامهریزی کنید.
کار با Screaming Frog و User-Agent GPTBot اگر به صورت منظم و هدفمند انجام شود، میتواند به بخشی ثابت از فرآیند بهینهسازی فنی سایت تبدیل گردد. برای استفاده بهینه از این رویکرد، رعایت چند اصل میتواند بسیار مفید باشد:
اول آنکه به جای اجرای یکبار خزش و رندر، این کار را در بازههای زمانی مشخص تکرار کنید. هر تغییر در ساختار سایت، اضافه شدن اسکریپتهای جدید، مهاجرت به نسخه تازه فریمورکها یا اصلاحات ظاهراً کوچک در قالب، میتواند روی رندر از دید رباتها تأثیر بگذارد.
دوم آنکه نتایج رندر GPTBot را فقط به عنوان یک گزارش فنی نگاه نکنید. تلاش کنید آن را با اهداف تجاری، صفحات کلیدی و مسیرهای اصلی کاربر در سایت خود گره بزنید. اگر صفحهای که برای کسبوکار شما استراتژیک است، از دید GPTBot به درستی لود نمیشود یا بخشی از محتوای خود را در نسخه رندرشده از دست میدهد، این موضوع باید در اولویت اصلاحات فنی قرار گیرد.
سوم اینکه تفاوت بین رندر کاربر و رندر ربات را تا حد امکان به حداقل برسانید. اگر نسخهای که ربات میبیند بیش از حد با نسخهای که کاربر میبیند متفاوت باشد، علاوه بر ریسکهای سئوی تکنیکال، ممکن است شائبههایی در مورد کلاکینگ (Cloaking) یا رفتارهای غیرطبیعی ایجاد کند. شفافیت و همراستایی میان این دو نسخه، هم از منظر سئو و هم از منظر اعتماد سیستمهای هوش مصنوعی به سایت شما اهمیت دارد.
در فضای جدیدی که هوش مصنوعی و رباتهایی مانند GPTBot در آن نقش پررنگی در تحلیل و ارائه محتوا دارند، سئوی تکنیکال دیگر تنها به بررسی تگها و سرعت لود محدود نمیشود. امروز این پرسش اهمیت پیدا کرده است که «سایت من از نگاه یک بات هوش مصنوعی چگونه دیده و تفسیر میشود؟».
تغییر User-Agent به GPTBot در Screaming Frog و فعالسازی JavaScript Rendering، پاسخی عملی به این پرسش است. با این تنظیمات، میتوانید:
رندر سایت را از دید GPTBot شبیهسازی کنید؛
اختلاف نسخه کاربر واقعی و ربات را ببینید؛
خطاهای جاوا اسکریپت، محتوای غیرقابل دسترسی و مشکلات رندر سمت کلاینت را شناسایی نمایید؛
ریسکهای سئوی تکنیکال را پیش از آنکه به افت دیدهشدن یا کاهش اعتبار منجر شوند مدیریت کنید.
بهکارگیری مستمر این روش در کنار سایر ابزارهای سئوی تکنیکال، به شما کمک میکند تصویری واقعبینانه از وضعیت فنی سایت خود در برابر رباتها و مدلهای هوش مصنوعی داشته باشید. در نهایت، هرچه سایت شما برای رباتها شفافتر، پایدارتر و قابل اعتمادتر رندر شود، احتمال دیدهشدن و استفاده از محتوای شما در نتایج جستجو و پاسخهای هوش مصنوعی نیز بیشتر خواهد شد.
تهیه شده توسط تیم تخصصی سئو سید احسان خسروی (مدیر، متخصص و مشاور استراتژیک سئو)
