در چند سال اخیر عادت جستجو در وب بهطور اساسی عوض شده است. بسیاری از کاربرها دیگر منتظر نمیمانند تا پشت یک لپتاپ بنشینند و بعد دنبال جواب سوال خود بگردند؛ تلفن همراه همان لحظه از جیب بیرون میآید و جستجو انجام میشود. برای مقایسه قیمت یک محصول، پیدا کردن آدرس یک فروشگاه، رزرو یک سرویس یا حتی مطالعه یک مقاله تخصصی، معمولاً اولین تماس کاربر با سایت شما از طریق موبایل اتفاق میافتد.
این تغییر رفتار با تغییر مهمی در سمت گوگل همراه شد؛ Mobile-First Indexing. به زبان ساده، گوگل برای ایجاد و بهروزرسانی ایندکس خود در درجه اول به نسخه موبایل سایت نگاه میکند و همان را مبنای قضاوت قرار میدهد. در عمل یعنی نسخه موبایل، نسخه اصلی سایت شما است. اگر محتوا، ساختار، سرعت و تجربه کاربری در موبایل ضعیف باشد، حتی اگر در دسکتاپ سایتی بسیار مرتب و حرفهای داشته باشید، باز هم سئوی شما آسیب میبیند.
سئو موبایل دیگر یک کار جانبی یا یک چکلیست فرعی نیست. برای کسبوکارهای جدی، سئو موبایل همان جایی است که بازی واقعی سئو شروع میشود و بخش مهمی از ترافیک ارگانیک، سرنخهای باکیفیت و فروش، از همین مسیر بهدست میآید.
از نظر مفهومی، هم سئو موبایل و هم سئو دسکتاپ یک هدف دارند؛ ارائه بهترین پاسخ ممکن به کاربر. اما مسیری که کاربر روی موبایل طی میکند با دسکتاپ یکسان نیست و همین تفاوت، استراتژی شما را تغییر میدهد.
کاربر دسکتاپ اغلب در حال تحقیق و مقایسه است. پشت یک مانیتور بزرگ نشسته، چند تب باز میکند، متن طولانی میخواند، شاید یک فایل را دانلود کند و بعد دوباره برگردد. در مقابل، کاربر موبایل معمولاً در یک موقعیت لحظهای است؛ در خیابان، در تاکسی، در صف فروشگاه یا حتی در زمان استراحت بین دو جلسه. وقت او محدود است و ذهنش بیشتر به سمت انجام یک کار مشخص میرود.
برای همین است که جستجوهای موبایلی بیشتر رنگ و بوی محلی و عملیاتی دارند. عباراتی مثل «نزدیک من»، «امروز»، «الان باز است»، «آنلاین سفارش» و نام منطقه یا محله، در جستجوهای موبایل بیشتر دیده میشوند. کاربر میخواهد در کوتاهترین زمان به یک پاسخ قابل استفاده برسد: آدرس، شماره تلفن، دکمه خرید، فرم رزرو یا حداقل یک راه تماس سریع.
از زاویه الگوریتم، سئو موبایل زمانی موفق است که بتوانید این نیتهای لحظهای را درست درک و هدفگذاری کنید. اگر هنوز فقط با کلمات کلیدی عمومی و مقالات بلند دسکتاپی فکر میکنید، عملاً بخش مهمی از ظرفیت سئو موبایل را نادیده میگیرید. برای سئو موبایل باید کلمات کلیدی محلی، عبارات گفتاری نزدیک به زبان محاوره و نیتهای نزدیک به خرید را جدیتر بررسی کنید و روی آنها محتوا و لندینگ اختصاصی طراحی نمایید.
در سئو موبایل، محتوا هنوز هم پادشاه است، اما نحوه نوشتن و نحوه ارائه آن با دسکتاپ کاملاً فرق دارد. کاربری که روی موبایل صفحه شما را باز میکند، انتظار ندارد یک دیوار متنی فشرده ببیند که برای خواندنش مجبور باشد چند دقیقه اسکرول پیوسته انجام دهد. در عین حال، اگر متن شما سطحی و شبیه کپشن شبکههای اجتماعی باشد، از نظر گوگل ارزش تخصصی و عمق کافی نخواهد داشت. هنر سئو موبایل این است که میان این دو قطبی تعادل ایجاد کند.
برای شروع، باید نیت جستجو را به دقت بشناسید. اگر کاربر در موبایل عبارت «بهترین رستوران ایتالیایی در نزدیکی من» را جستجو میکند، به احتمال زیاد به دنبال منوی خلاصه، محدوده قیمت، آدرس دقیق در نقشه، ساعت کاری و چند عکس واضح از فضا و غذاها است، نه یک مقاله هزارکلمهای درباره تاریخچه پاستا. در مقابل، اگر با موبایل عبارت تخصصیتری مثل «آموزش سئو موبایل» را جستجو میکند، احتمالاً میخواهد متن نسبتاً مفصل اما ساختارمند و قابل اسکن ببیند تا بعداً اگر لازم شد به دسکتاپ منتقل شود.
در محتوایی که برای سئو موبایل مینویسید، این موارد اهمیت ویژهای دارند:
پاراگرافهای کوتاه (حداکثر ۳–۴ خط)
سرفصلهای مشخص و زیرسرفصلهای دقیق
استفاده هوشمندانه از لیستها و بولت پوینتها
کاربر باید بتواند با چند اسکرول ساده، تیترها را مرور کند و فوراً تشخیص دهد کدام بخش به دردش میخورد. در عین حال، این تیترها باید حاوی کلمات کلیدی اصلی و فرعی باشند تا موتور جستجو هم درک درستی از ساختار صفحه داشته باشد.
استفاده از مثالهای واقعی، سناریوهای کاربردی و لحن گفتاری اما حرفهای، کمک میکند متن شما در موبایل خواندنیتر شود. لینکهای داخلی را هم با برنامه مشخص در متن توزیع کنید تا کاربر بتواند از یک محتوای موبایلی به محتوای بعدی هدایت شود، بدون اینکه احساس گمشدن کند.
در نظر داشته باشید که در موبایل، فضای اطراف متن بسیار محدود میباشد. بنابراین هر لینک، هر تیتر و هر پاراگراف باید دقیقاً جایی قرار بگیرد که یک هدف مشخص را دنبال کند. به این ترتیب هم تجربه کاربری بهتر میشود و هم گوگل صفحه شما را بهعنوان یک منبع باکیفیت و موبایل فرندلی تشخیص میدهد.
وقتی صحبت از سئوی موبایل میشود، نمیتوان از طراحی رسپانسیو عبور کرد. رسپانسیو بودن سایت یعنی یک منبع کد واحد که با توجه به اندازه صفحه و نوع دستگاه، چیدمان خود را تنظیم میکند. در این مدل، محتوا، آدرسها و ساختار اطلاعات یکسان است، اما نحوه نمایش در موبایل و دسکتاپ متفاوت تنظیم میشود.
مدلهای قدیمیتر مانند داشتن دامنه جداگانه برای موبایل (مثل m.example.com) امروز دیگر توصیه نمیشوند؛ چون هم کار مدیریت را سخت میکنند، هم خطر بروز خطای تکرار محتوا و اشتباه در تگ canonical را بالا میبرند و هم با منطق Mobile-First Indexing سازگار نیستند. یک سایت رسپانسیو خوب، کمک میکند که گوگل فقط یک نسخه از صفحه را خزش و ایندکس نماید و شما هم فقط در یک جا محتوا را بهروزرسانی کنید.
اما رسپانسیو بودن فقط قرار دادن چند خط media query در CSS نیست. در طراحی حرفهای mobile-first، طراح و سئوکار از ابتدا صفحه را روی یک قاب کوچک در ذهن خود میچینند. اول تصمیم میگیرند که در صفحهٔ کوچک موبایل چه چیزی در بالای صفحه قرار بگیرد، چه چیزی بعد از آن بیاید، کدام بخشها با اسکرول افقی یا آکاردئونی باز شوند و کدام محتوا واقعاً آنقدر مهم است که باید در نخستین نگاه دیده شود.
وقتی این منطق برای موبایل ساخته شد، نسخه دسکتاپ در واقع توسعهیافته همان ساختار است؛ فضای اضافه برای جدولها، نمودارها، تصاویر بزرگتر و ستونهای جانبی سایدبار. اگر برعکس عمل کنید، یعنی اول دسکتاپ را طراحی کنید و بعد سعی کنید آن را در یک صفحه کوچک جا بدهید، اغلب ناچار میشوید بخشهایی از محتوا را مخفی کنید یا چندین المان را زیر هم قرار دهید. نتیجه معمولاً تجربه کاربری بد و در مواردی از دست رفتن بخشهایی از اطلاعات در نسخه موبایل است.
نکته مهم دیگر در طراحی رسپانسیو، توجه به ناوبری است. منوی همبرگری، منوی پایین صفحه (bottom navigation)، فیلترهای قابل باز و بسته شدن و دکمههای ثابت تماس یا سبد خرید، اگر با دقت طراحی شوند، هم از نظر سئوی موبایل به شما کمک میکنند و هم نرخ تبدیل را افزایش میدهند.
بعد از محتوا و طراحی، نوبت به لایه فنی سئوی موبایل میرسد. در این بخش، بخش زیادی از قواعد سئوی تکنیکال با دسکتاپ مشترک است، اما چند ظرافت مهم وجود دارد که باید بهطور خاص برای موبایل بررسی شوند.
اولین نکته، یکسان بودن سیگنالهای اصلی سئو بین دو نسخه میباشد. عنوان صفحه، تگ H1 و سایر هدینگها، توضیحات متا، متن جایگزین تصاویر و نشانهگذاری اسکیما، باید در موبایل و دسکتاپ از نظر محتوای اصلی همسان باشند، حتی اگر ظاهر گرافیکی آنها فرق کند. این همسانی باعث میشود گوگل بدون تردید بداند که با یک صفحه واحد طرف است و ایندکس خود را بر اساس همان اطلاعات یکپارچه تنظیم کند.
دومین نکته، اجازه دسترسی کامل به CSS و JavaScript است. زمانی مرسوم بود که برای بالا بردن سرعت صفحه، برخی فایلهای CSS یا اسکریپتها در موبایل مسدود شوند. اما امروز، گوگل برای اینکه بتواند صفحه شما را شبیه کاربر واقعی رندر کند، به این فایلها نیاز دارد. اگر CSS یا JS بسته شود، آنچه ربات میبیند با آنچه کاربر میبیند تفاوت پیدا میکند و این اختلاف میتواند به برداشت اشتباه از ساختار صفحه و در نهایت افت رتبه منجر شود.
موضوع دیگر، مدیریت پاپآپ و لایههای روی صفحه است. هر نوع پنجره مزاحم که بخش عمده صفحه را روی موبایل بپوشاند (چه برای گرفتن ایمیل، چه نمایش تبلیغ و چه اطلاعرسانی) از دید تجربه کاربری و در نتیجه سئو، نکته منفی محسوب میشود. بهتر است از بنرهای کوچکتر، نوارهای بالای صفحه یا راهحلهایی استفاده کنید که امکان بستن سریع و راحت داشته باشند و مانع دیدن محتوای اصلی نشوند.
در سئوی تکنیکال موبایل، رعایت تگ viewport، جلوگیری از استفاده از پلاگینهای غیراستاندارد مانند Flash و پیادهسازی درست اسکیما نیز جایگاه مهمی دارد. اگر برای محصولات، مقالهها، رویدادها یا سوال و جوابها از دادههای ساختاریافته استفاده میکنید، مطمئن شوید همان کد در نسخه موبایل هم وجود دارد و در اثر مخفی کردن عناصر صفحه، بخشی از آن حذف نشده است.
در دسکتاپ هنوز میتوانید تا حدی روی صبر کاربر حساب کنید، اما در موبایل چنین موضوعی کمتر اتفاق میافتد. کاربر اگر در چند ثانیه اول نتواند بفهمد کجا آمده، چه کاری میتواند انجام دهد و چطور به هدف خود برسد، به سادگی برمیگردد و سراغ نتیجه بعدی میرود. از نگاه سئو، این رفتار همان «بانس» (Bounce) است و اگر در مقیاس بزرگ رخ دهد، سیگنال ضعفی برای صفحه شما خواهد بود.
تجربه کاربری در سئو موبایل از چیزهای بسیار ساده شروع میشود؛ مثلاً اندازه دکمهها. اگر دکمه خرید، عضویت یا تماس آنقدر کوچک باشد که کاربر چند بار مجبور شود روی آن ضربه بزند، به احتمال زیاد صفحه را ترک میکند. همچنین فاصله بین المانهای قابل لمس باید به اندازهای باشد که بهطور تصادفی روی عنصر دیگری لمس نشود. این جزئیات از نظر بسیاری از صاحبان کسبوکار کماهمیت به نظر میرسند، اما در موبایل، تفاوت بین یک تجربه روان و یک تجربه ناامیدکننده را همین موارد کوچک میسازند.
منو و ناوبری نیز باید مخصوص موبایل بازطراحی شود. داشتن چندین سطح منوی تو در تو که روی دسکتاپ قابل قبول است، در موبایل میتواند به اسکرول خستهکننده و گم شدن کاربر منجر شود. بهتر است ساختار دستهبندیها را تا حد امکان تخت نگه دارید و به کاربر کمک کنید با حداقل لمس، به دسته یا صفحه موردنظر برسد.
فرمها هم در سئو موبایل نقش مهمی دارند؛ چون بخش زیادی از تبدیلها از طریق همین فرمها انجام میشود. در طراحی فرم، باید تعداد فیلدها را به حداقل ضروری برسانید، برچسبها را واضح بنویسید و نوع صفحه کلید مناسب با هر فیلد را تنظیم کنید. برای مثال، هنگامی که کاربر شماره تلفن وارد میکند صفحه کلید عددی باز شود و برای وارد کردن ایمیل، صفحه کلیدی که علامت «@» و نقطه را در دسترس قرار میدهد.
خوانایی متن، اندازه فونت، فاصله بین خطوط، رنگ پسزمینه و کنتراست، همگی بر زمان ماندگاری کاربر در صفحه اثر دارند. اگر کاربر مجبور شود برای خواندن هر خط زوم کند یا چشم خود را خسته کند، در میانه راه متن را رها مینماید. تصاویر نیز باید طوری چیده شوند که هم سریع لود شوند و هم در صفحه کوچک شلوغی بیش از حد ایجاد نکنند.
سرعت یکی از مهمترین عوامل موفقیت در سئو موبایل است. برای کاربری که از اینترنت موبایل استفاده میکند، چند ثانیه اختلاف در زمان لود صفحه تفاوت بین ماندن و رفتن است. از نگاه گوگل هم صفحاتی که کند لود میشوند، هم از نظر تجربه کاربری و هم از نظر مصرف منابع، صفحات بهینهای نیستند.
بهطور عملی، سرعت نسخه موبایل از چند جا آسیب میبیند: هاست ضعیف، پاسخدهی کند سرور، حجم بالای تصویرها، اسکریپتهای متعدد، فونتهای خارجی بدون مدیریت و ریدایرکتهای زنجیرهای، همگی هر بار که کاربر صفحه را باز میکند چند دهم ثانیه به زمان لود اضافه میکنند. سئوی حرفهای موبایل بدون بررسی دقیق این عوامل امکانپذیر نیست.
بهبود سرعت موبایل معمولاً با چند اقدام اصلی شروع میشود: بررسی و ارتقاء هاست و تنظیم نسخههای مناسب برای زبان برنامهنویسی سایت، فشردهسازی و تغییر فرمت تصویرها قبل از آپلود، فعال کردن کش برای فایلهای ثابت مانند CSS و JS، استفاده از بارگذاری تنبل برای تصویرهای زیر صفحه و حذف ریدایرکتهای غیرضروری؛ مجموعه اقداماتی هستند که در کنار هم میتوانند زمان لود را به شکل محسوسی کاهش دهند. در مرحله بعد، استفاده از شبکه توزیع محتوا یا همان CDN کمک میکند محتوا از نزدیکترین سرور به کاربر ارسال گردد و تأخیر شبکه کمتر شود.
از نگاه سئو، شاخصهایی مانند زمان نمایش اولین محتوا (FCP)، زمان نمایش بزرگترین عنصر صفحه (LCP) و پایداری چیدمان در هنگام لود (CLS)، بهصورت غیرمستقیم در ارزیابی کیفیت صفحه دخیل هستند. هرچه این شاخصها در نسخه موبایل بهتر باشد، احتمال اینکه رتبه شما در نتایج جستجوی موبایل بهبود پیدا کند بیشتر است.
هیچ استراتژی سئوی موبایل بدون اندازهگیری مداوم کامل نیست. شما باید بدانید چه تعداد از جستجوهای ارگانیک از طریق موبایل وارد سایت میشوند، کدام صفحات در موبایل کلیک و نمایش بیشتری دارند، نرخ کلیک و نرخ خروج در موبایل چقدر است و در چه نقاطی کاربر مسیر خود را رها میکند.
در این مسیر، تفکیک گزارشهای موبایل و دسکتاپ در ابزارهای تحلیلی ضروری میباشد. اگر فقط به میانگینها نگاه کنید، ممکن است تصور کنید اوضاع خوب است، در حالی که نسخه موبایل به شدت در حال از دست دادن کاربران میباشد و تنها نسخه دسکتاپ آمار را زیبا نگه داشته است.
بازبینی مستمر گزارشهای خطا در سرچ کنسول، بهویژه بخشهایی که مربوط به استفادهپذیری موبایل، مشکل نمایش صفحه، متنهای بسیار کوچک، نزدیکی المانهای قابل کلیک و موارد مشابه است، به شما کمک میکند قبل از اینکه مشکل به افت جدی در رتبهبندی منجر شود آن را پیدا و اصلاح کنید. در کنار آن، بررسی رفتار کاربران موبایل در آنالیتیکس، زمان ماندگاری، صفحات بعدی و نرخ تبدیل، تصویر واضحتری از موفقیت یا شکست استراتژی سئو موبایل به شما میدهد.
بسیاری از سایتها هنوز سئو موبایل را بهصورت نیمهکاره اجرا میکنند. مثلاً طراحی رسپانسیو دارند، اما بخشهای مهمی از محتوا برای موبایل مخفی شده است. یا نسخه جداگانهای برای موبایل دارند، اما canonical و تگهای معادل به درستی تنظیم نشده و در نتیجه بخشهایی از محتوا بهعنوان محتوای تکراری دیده میشود.
یک اشتباه رایج دیگر، تمرکز صرف بر ظاهر گرافیکی میباشد بدون اینکه به ساختار محتوا، ناوبری و سرعت توجه کافی شود. سایتی که از نظر ظاهری مدرن است اما پیدا کردن یک شماره تلفن یا دکمه خرید در آن دشوار میباشد، از نظر سئو موبایل سایت موفقی محسوب نمیشود. همچنین استفاده افراطی از اسلایدرهای سنگین، فونتهای متنوع، انیمیشنهای سنگین و پشت سر هم، باعث میشود صفحه روی موبایل به کندی لود شود و کاربر قبل از دیدن محتوا صفحه را ببندد.
برخی کسبوکارها به بهانه اینکه کاربر واقعی هنوز روی دسکتاپ خرید را انجام میدهد، نسخه موبایل را ساده، نصفه و حتی ناقص نگه میدارند. در حالی که همان کاربر ابتدا با موبایل شما را پیدا میکند، اعتماد مینماید و اگر در این مرحله تجربه خوبی نداشته باشد، احتمالاً هرگز به دسکتاپ شما نمیرسد.
اگر بخواهیم سئو موبایل را در یک جمله خلاصه کنیم، باید بگوییم: نسخه موبایل، نسخه واقعی سایت شما است. رفتار کاربران، جهتگیری گوگل و روندهای تکنولوژیک همه در یک نقطه به هم میرسند و آن این است که موبایل، دروازه اصلی ورود به وب است.
برای یک متخصص سئو، بیتوجهی به سئو موبایل یعنی از دست دادن بخش بزرگی از بازار. استراتژی سئو موبایل زمانی کامل است که از نیتهای جستجوی موبایلی شروع شود، در محتوا و طراحی رسپانسیو ادامه پیدا کند، در سئو تکنیکال و تجربه کاربری عمیق شود و در نهایت با بهبود سرعت، مانیتورینگ مداوم و اصلاح اشتباهات، همواره بهروز بماند.
وقتی شما موبایل را نقطه آغاز طراحی و بهینهسازی قرار میدهید، بهطور ناخودآگاه صفحهای میسازید که سادهتر، شفافتر و کاربرمحورتر است. این نوع صفحه نه فقط در موبایل، که در دسکتاپ و حتی برای موتورهای جستجو نیز جذابتر خواهد بود. در نتیجه، سئو موبایل فقط یک چکلیست فنی نیست، بلکه نوعی تغییر زاویه نگاه به کل تجربه کاربری و مدل حضور شما در وب است.
اگر سئو را جدی میگیرید و به دنبال رشد پایدار در ترافیک ارگانیک و فروش هستید، لازم است سئو موبایل را از حاشیه به مرکز استراتژی خود بیاورید. از طراحی mobile-first تا بررسی روزانه رفتار کاربران موبایل، هر اقدامی که در این مسیر انجام میدهید، مستقیماً در رتبه، دیده شدن برند و نهایتاً عدد فروش شما منعکس خواهد شد.
تهیه شده توسط تیم تخصصی سئو سید احسان خسروی (مدیر، متخصص و مشاور استراتژیک سئو)
