سیدامیر موسوی
سیدامیر موسوی
خواندن ۳ دقیقه·۳ سال پیش

روزنامه‌نگاری داده‌محور (Data Journalism)

دموکراسی در تاریکی می‌میرد - شعار واشنگتن پست
دموکراسی در تاریکی می‌میرد - شعار واشنگتن پست


«دموکراسی در تاریکی می‌میرد». این شعاری‌ست که از چند سال پیش بر پیشانی روزنامه‌ی «واشنگتن پست» حک شده‌است. شعاری که نقش روزنامه‌ها و رسانه‌ها را در عصر جدید، به ما یادآوری می‌کند. در ایران نخستین مطبوعات را با نام «کاغذ اخبار» و «وقایع اتفاقیه» می‌شناختند. خبر به معنی داستان‌هایی که در ایران و جهان اتفاق افتاده‌است. دیری نپایید که در ایران هم، همچون سایر نقاط جهان، مطبوعات معنایی بسیار فراتر پیدا کردند و نقش‌های پررنگی در انقلاب مشروطه و ملی شدن صنعت نفت بازی کردند. مطبوعات تبدیل شدند به چراغی که قرار بود تاریکی را روشن کند. چراغی که روزگاری در «صور اسرافیل» در دست علی‌اکبر دهخدا بود و بعدها در «باختر امروز» به دست حسین فاطمی رسید. همین چراغ است که امروز در دست انبوهی از جوانان تحصیل‌کرده و خوش‌فکر ایرانی است. کسانی که علی‌رغم تمام موانع، در نشریات، روزنامه‌ها، سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی‌شان به دنبال آگاهی‌بخشی و انتشار روشنایی هستند.

تصویری از روزنامه‌ی باختر امروز، با یادداشتی آتشین از حسین فاطمی - دو روز پیش از کودتای 28 مرداد
تصویری از روزنامه‌ی باختر امروز، با یادداشتی آتشین از حسین فاطمی - دو روز پیش از کودتای 28 مرداد



«روزنامه‌نگاری داده‌محور» یا «دیتا ژورنالیسم»، گونه‌ای از روزنامه‌نگاری است که تلاش می‌کند با اتکا بر داده‌های عددی، صحت‌سنجی و حقیقت‌یابی وقایع را دقیق‌تر کند. ست گودین، نویسنده‌ی کتاب‌های مشهور در حوزه‌ی بازاریابی می‌گوید: «هر چیزی را که اندازه‌گیری کنید، بهتر می‌شود»! این جمله که در ضرورت اندازه‌گیری بیان شده‌است، ناخودآگاه مسئله‌ی مهم‌تری را به ما یادآوری می‌کند: «قابل اندازه‌گیری بودن»!

کسانی که با شفافیت و پاسخ‌گویی بیگانه‌اند، ترجیح می‌دهند همواره عملکردشان غیر قابل‌اندازه‌گیری باشد. همیشه بتوانند با جملات کیفی و مبهم، خود را حق به جانب نشان بدهند. در طرف مقابل، این کمیت‌ها، عددها و داده‌ها هستند که می‌توانند امکان سنجش هر حرکتی را فراهم کنند. چه درباره‌ی یک شرکت تجاری و چه نحوه‌ی عملکرد یک وزیر یا رئیس جمهور.

این یک واقعیت است که اگر کسی بخواهد، با عدد و آمار هم می‌تواند دروغ بگوید، اما واقعیت مهم‌تر این است که وقتی پای عدد و رقم مطرح باشد، دروغ گفتن سخت‌تر است و راحت‌تر می‌توان گزاره‌ها را صحت‌سنجی کرد تا دروغ و راست از هم جدا شوند.

فرآیند روزنامه‌نگاری داده‌محور (دیتا ژورنالیسم)
فرآیند روزنامه‌نگاری داده‌محور (دیتا ژورنالیسم)



بر اساس یک دغدغه و علاقه‌ی شخصی، من و جمعی از دوستانم تصمیم گرفتیم که قدمی برای تقویت روزنامه‌نگاری داده‌محور در کشور عزیزمان برداریم. برای شروع، یک وبینار رایگان برگزار کردیم و توضیحات اولیه‌ای در این زمینه ارائه کردیم:

مشاهده‌ی وبینار روزنامه‌نگاری داده‌محور
در این وبینار من (سیدامیر موسوی) به همراه محمدجواد ترابی، ذوالفقار دانشی و محمد شکاری به ارائه پرداخته‌ایم. مجموعاً ویدیوها در حد 2 ساعت است.
مخاطبان این وبینار چه کسانی می‌توانند باشند؟ به نظر من هر فردی که در دنبال کردن اخبار و تحولات داخلی و خارجی، جدیت دارد، می‌تواند در این وبینار اطلاعات مفیدی کسب کند. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا به منابع دسترسی دقیق‌تری داشته باشید. از طرفی بخشی از مخاطبان این وبینار، می‌توانند نویسندگان، روزنامه‌نگاران و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی باشند. کسانی که به شکل‌های مختلف، به تولید محتوا می‌پردازند و دوست دارند این محتوا را بهبود ببخشند.



دوره‌ تخصصی روزنامه‌نگاری داده‌محور (دیتا ژورنالیسم)

اگر پس از مشاهده‌ی وبینار بالا، احساس کردید به این موضوع علاقه‌مند هستید، می‌توانید برای شرکت در دوره‌ی آموزشی ما اعلام آمادگی کنید. این دوره در 24 ساعت آموزشی و برای افراد محدودی، برگزار می‌شود. اولویت شرکت در این دوره با افرادی است که یا از طرف رسانه‌ی خاصی معرفی شده باشند، یا نمونه‌‌کارهای مناسبی داشته باشند.

لینک پیش ثبت‌نام برای دوره‌ی تخصصی


روزنامه نگاریدیتا ژورنالیسمروزنامه نگاری داده محوراینفوگرافیکدیتا ساینس
دانش‌آموخته فیزیک از دانشگاه شریف، تاریخ علم از دانشگاه تهران :: نویسنده و روزنامه‌نگار :: علم و عشق و عدالت و عدد :: کتاب، کوله‌پشتی، تلسکوپ، ترازو، تخته‌سیاه، چراغ قوه و صندوق رای :: www.seyedam.ir
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید