داده‌ها همیشه شگفت‌انگیز و دوست‌داشتنی هستند. انتشار گزارش‌های سالانه یک اتفاق بسیار هیجان‌انگیز در دنیای داده‌های کسب‌وکاری است و چقدر عالی و هیجان‌انگیز است وقتی در کشور خودمان نیز برندهای بزرگ و دوست‌داشتنی همچون دیجیکالا اقدام به این کار ارزشمند می‌کنند. من مشتاقانه منتظر گزارش سال ۹۹ دیجیکالا بودم تا از دو زاویه به این گزارش نگاه کنم: زاویه اول و مهم‌تر دیجی‌نکست بود که یک اتفاق هیجان‌انگیز در دنیای کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌هاست و مدت‌هاست منتظر اخبار خوب از طرف این مرکز هستیم. زاویه دوم نیز رفتار کاربران در پلت‌فرم دیجیکالا بود که برای هر فعال اقتصادی حتی بیرون از اکوسیستم دیجیتال جذاب و کاربردی است و چقدر خوب‌تر و جذاب‌تر بود اگر کمی داده‌های بیشتری منتشر و ارائه می‌شد.
در اینجا صرفا قصد دارم از زاویه اول به موضوع بپردازم چرا که از دید من هم برای خود دیجیکالا و هم برای اکوسیستم کسب‌وکارهای دیجیتال مهم‌تر و دارای جذابیت بیشتری است. اینکه از سهم خرده‌فروشی، در اوج بحران کرونا که یک پیشران جدی برای توسعه دیجیتال بود تنها ۳ درصد سهم خرده‌فروشی آنلاین است یک داده بسیار حائز اهمیت است. وقتی همین داده را در مقایسه با سایر کشورها درنظر می‌گیریم بیشتر اهمیت آن روشن می‌شود.
سهم اقتصاد دیجیتال در بازار ایران بسیار محدود است و این خطر نه‌تنها تهدید جدی برای کسب‌وکارهایی همچون دیجیکالاست بلکه یک تهدید بزرگ‌تر برای همه کسب‌وکارها و استارتاپ‌هایی است که علاقه دارند در فضای دیجیتال فعالیت کنند. در یک پژوهش نیمه‌تمام با استارتاپ‌هایی که در اکوسیستم دیجیتال شکست خورده‌اند یکی از عواملی که در اغلب گزارش‌ها تکرار می‌شد کوچک بودن بازار اقتصاد دیجیتال است. حجم کلی بازار یکی از فاکتورهای تعیین کننده برای فعالان اقتصادی است که تصمیم بگیرند آیا به یک بازار وارد شوند یا خیر. در بازاری که کل حجم آن به سه درصد حوزه فعالیت خودش هم نمی‌رسد راه رفتن مشابه حرکت روی لبه پرتگاه است.
یکی از مواردی که در حوزه رفتار کاربر خوب است در گزارش‌هایی همچون دیجیکالا مورد توجه قرار گیرد این است که حجم بازار آنلاین در صنایع گوناگون به چه صورت است. این داده‌ها حتی به صورت درصد می‌توانند برای بازیگران جدید بیانگر این موضوع باشند که آیا حوزه‌ای که می‌خواهند در آن فعالیت کنند از حجم بازار قابل توجهی برخوردار است یا خیر. به‌طور مثال من حتی اگر به عنوان یک فروشنده بخواهم در دیجیکالا فعالیت خود را آغاز کنم و اقدام به فروش تجهیزات پزشکی در این پلت‌فرم نمایم نمی‌دانم با چه حجم بازاری روبرو هستم.
دیجیکالا در اینجا با انتشار اطلاعات خود نه‌تنها نسبت به سیاست‌های محرمانگی اطلاعات راهبردی دچار مشکل نمی‌شود بلکه فروشندگان جدید را ترغیب می‌کند در حوزه‌هایی که سهم این خرده‌فروشی در اکوسیستم دیجیتال کم است با فعالیت در بازارگاه دیجیکالا به تقویت این پلت‌فرم بپردازند. حتی اگر انتشار این اطلاعات منجر به تولد کسب‌وکارهای جدیدی باشد که می‌خواهند در این حوزه‌ها به ارائه خدمات بپردازند همچنان انتفاع آن برای دیجیکالا نیز قابل توجه خواهد بود. براساس نگرش اکوسیستم نوآوری این کسب‌وکارها منجر به گستردش اکوسیستم دیجیتال خواهند شد و این خود ایجاد منفعت متقابل برای دیجیکالا است گذشته از آن که این کسب‌وکارها می‌توانند یکی از گزینه‌های همکاری و سرمایه‌گذاری‌های جدید در مرکز نوآوری دیجیکالا باشند.
مرکز نوآوری دیجی‌نکست می‌تواند یک بازیگر بسیار جدی و فعال در این حوزه باشد و تلاش کند که با استفاده از ظرفیت‌های خود نه در رستای مسئولیت اجتماعی، بلکه در راستای ایجاد ارزش مشترک با کسب‌وکارهایی وارد تعامل شود که تلاش می‌کنند سهم این اکوسیستم را در بازار سنتی ایران توسعه دهند. آن‌چه در گزارش سال۹۹ از این بخش ارائه شده بود بسیار کم‌رنگ و آن‌چه در سایت این مرکز نیز به چشم می‌خورد تمرکز بر تکنولوژی هوش مصنوعی و افزایش کارآمدی فعالیت‌های روزمره دیجیکالاست نه یک اتفاق هیجان‌انگیز در حوزه توسعه اکوسیستم کسب‌وکارهای دیجیتال.
شاید قضاوت درباره دیجی‌نکست کمی زود باشد ولی امیدوارم به زودی این مرکز را در اندازه خود دیجیکالا و با همان تصویر برند دوست‌داشتنی دیجیکالا بلکه بسیار پویاتر و بانشاط‌تر ببینیم نه در حد یک مرکز تحقیق و توسعه داخلی مشابه آن‌چه در همه سازمان‌های بزرگ هست و صدالبته که در حوزه نوآوری ناکافی است.
