کامیون ها جزء اصلی زندگی امروز ما هستند. دنیای امروز و اقتصاد ما روی حرکت چرخ های کامیون ها استوار شده است. به همین دلیل حفظ، نگهداری و افزایش طول عمر کامیون ها می تواند کمک های شایان توجهی به اقتصاد یک کشور بکند. همچنین علم و آگاهی از نحوه صحیح برخورد با این مقوله است که می تواند برای صاحبان کامیون ها یا شرکت های حمل و نقل سودآوری قابل توجهی داشته باشد. ضمن اینکه این موضوع در مورد کامیون وارداتی بسیار اهمیت بیشتری دارد چون کامیون های وارداتی حساس ترند و قطعات آن ها نیز بسیار گرانتر است.
انتخاب نوع روغن موتور کامیون، نحوه عملکرد آن و همچنین بازه تعویض آن در کامیون ها موضوع مهمی است که انجام صحیح آن از هر سمت می تواند سود قابل توجه یا ضرر بزرگی به همراه داشته باشد. روغن موتور چیزی است که مستقیما با جیب شما ارتباط دارد. به طور مثال اگر روغن موتور را زودتر از موعد عوض کنید، در زمانی که روغن هنوز خواص محافظت کننده خود را از دست نداده باشد انگار که پول شما به منبع روغن کثیف چاله سرویس ریخته است و اگر روغن دیرتر از موعد تعویض شود با نزدیک تر شدن زمان تعمیرات اساسی موتور باز هم پول شما هدر رفته است. در حالی که اگر در زمان صحیح روغن تعویض می شد x تومان هزینه تعویض می کردید باید 2x بابت زودتر فرارسیدن زمان تعمیرات اساسی هزینه کنید.
انتخاب نوع روغن موتور کامیون هم به همین مقدار اهمیت دارد. شما ممکن است برای روغن نامناسب x تومان هزینه کنید. در حالیکه برای روغن درست باید 2x هزینه می کردید، اما آسیبی که به قطعات موتور کامیون شما وارد می شود 5x هزینه در بردارد.
بنابراین مطالعه این مقاله به کامیونداران و رانندگان، از جمله رانندگان کامیون وارداتی اکیدا توصیه می شود.
روغن موتور اصولا از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
روغن پایه
افزودنی ها
روغن پایه:
روغن پایه دارای خاصیت روان کنندگی است اما همه خواص لازم برای عملکرد در موتور خودروهای امروزی را ندارد. به همین دلیل برخی خواص را می بایست به کمک افزودنی ها به آن اضافه کرد. روغن پایه بدون افزودنی ممکن است به سرعت فاسد شود و دیگر قادر به روانکاری هم نباشد.
اما در مورد روغن پایه لازم به ذکر است که آن را از نفت خام استخراج می کنند. نفت خام برشی به نام لوبکات دارد که روغن پایه یکی از محصولات این برش نفتی یا لوبکات است. همانطور که می دانید خوشبختانه یا متاسفانه کشور ما یکی از منابع غنی نفتی دنیاست و روغن پایه موجود در کشور تولید پالایشگاه های ایران است و کیفیت بسیار بالایی دارد. گفتنی است که حتی در کشورهای اروپایی که از منابع نفتی بهره مند نیستند بخشی از روغن پایه مورد نیاز خود را وارد کرده و بخشی از آن را نیز از طریق پالایش مجدد روغن های استفاده شده یا اصطلاحا روغن های سوخته تامین می کنند. بنابراین می توان ادعا کرد روغن پایه استفاده شده در روغن های ایرانی بسیار مرغوب تر از روغن پایه استفاده شده در روغن های خارجی است.
افزودنی‌ها:
بخش دوم تشکیل دهنده روغن موتور افزودنی ها هستند. افزودنی ها به روغن پایه، پایداری داده و خواصی را در روغن ایجاد می کنند که روغن پایه به تنهایی این خواص را ندارد. خواصی مانند خاصیت ضدکف، ضد اکسیداسیون، ضد سایش، ضدیخ، ایجاد لایه محافظ روی قطعات، شاخص های ویسکوزیته، پاک کننده و کاهش دهنده اصطکاک توسط افزودنی ها به روغن پایه داده می شود.
افزودنی ها دارای فرمولاسیون خاص و پیشرفته هستند و معمولا به صورت پکیج تولید می شوند. به این صورت که مثلا روغن پایه به ده ماده افزودنی نیاز دارد، این ده ماده در کارخانه تولید افزودنی ها طی فرآیندهایی ویژه با هم ترکیب یا مخلوط می شوند و سپس کل پکیج افزودنی آماده می شود و به کارخانجات تولید روغن موتور که به آنها بلندینگ نیز اطلاق می شود ارسال می شوند. در کارخانه بلندینگ نیز پکیج مواد افزودنی طی فرآیندی با دمای مشخص به روغن پایه افزوده شده و به خوبی مخلوط می شود.
نکته مهم در مورد پکیج افزودنی ها این است که تکنولوژی تولید این پکیج ها در اختیار شرکت های معدود اروپایی و آمریکایی است. اخیرا چند شرکت چینی نیز این پکیج ها رو تولید کرده اند اما کیفیت محصولات اروپایی و آمریکایی بسیار بالاتر از دیگر افزودنی هاست. از محصولات چینی نمی شود برای تولید روغن موتورهای گرید بالا استفاده کرد.
بنابراین روغن موتورهای گرید بالا از یک روغن پایه و یک پکیج افزودنی باکیفیت تولید می شوند. به همین خاطر می توان به راحتی روغن موتورهای مرغوب ایرانی را با محصولات خارجی مقایسه کرد. به این ترتیب که اگر دو محصول گرید بالای ایرانی و خارجی را در کنار هم بگذاریم و مقایسه کنیم به جرأت می توانیم ادعا کنیم کیفیت روغن پایه ایرانی بالاتر است. در‌حالی‌که چون تولید پکیج افزودنی در انحصار چند شرکت انگشت شمار است کیفیت افزودنی های هر دو روغن در یک سطح است. به همین دلیل با در نظر گرفتن اینکه بسیاری از روغن موتورهای خارجی موجود در بازار به صورت تقلبی جعل شده اند و توسط شرکت اصلی تولید نشده اند، ریسک استفاده از آن ها بالاست و اگر روغن مرغوب ایرانی را از نمایندگان مجاز و معتبر تهیه کنیم هم کالای با کیفیتی خریداری کرده ایم که از لحاظ کیفیت از کالاهای مشابه اروپایی و آمریکایی نیز باکیفیت تر است و هم ریسک خریدن روغن موتور تقلبی را به موتور خودروی خود تحمیل نکرد.
برای انتخاب روغن موتور مناسب کشنده یا کامیون بایستی در اولین مرحله به دفترچه راهنمای کشنده یا کامیون مزبور مراجعه کنیم. شرکت های سازنده این کامیون ها به خوبی می دانند چه روغنی می تواند مناسب عملکرد بهینه موتور محصولشان باشد. در دفترچه راهنمای کامیون دو فاکتور مهم مربوط به روغن موتور ذکر شده است. اول ویسکوزیته یا درجه گرانروی و دوم درجه کیفی یا API روغن موتور.
ویسکوزیته یا گرانروی روغن درجه ای برای نشان میزان تغییرات سیالیت روغن در دماهای مختلف است. از نظر گرانروی دو نوع روغن موتور وجود دارد. روغن های تک درجه ای یا مونوگرید مثل روغن هایی که به آنها مثلا ۴۰ یا ۵۰ گفته می شود و روغن های چند درجه ای یا مالتی گرید که به آنها روغن اتوماتیک یا چهار فصل گفته می شود.
فاکتور دوم مشخص شده در دفترچه راهنما درجه کیفی روغن موتور است که با استاندارد API نشان داده می شود. API همان انجمن نفت آمریکاست که کیفیت روغن موتورها را بر اساس خواص آنها استانداردسازی کرده است.
به طور مثال دفترچه کامیون داف XF که جز کامیون های وارداتی است روغن مناسب کامیون داف را روغن مطابق با استاندارد ACEA E9 ذکر کرده است. با یک جستجوی ساده می توان دریافت که استاندارد مزبور روغنی با گرانروی SAE15W40 و درجه کیفی API CJ-4 را توصیه می کند.
در این مرحله کافی است بررسی کنیم که بین تولیدات شرکت های مختلف کدام محصول با این مشخصات برابری دارند. به این معنی که با داشتن همین دو فاکتور به راحتی می توانیم محصولات متعددی را که در بازار ارائه شده اند را فیلتر کنیم و فقط محصولاتی را داشته باشیم که با این فاکتورها برابری دارند.
توجه به این نکته ضروری است که حتی اگر مایل به استفاده از محصولات خارجی هم بودید حتما بایستی روغن مناسب کامیون، خودرو یا وسیله خود را از دفترچه راهنما پیدا کرده و محصول خارجی را نیز بر اساس فاکتورهای آن انتخاب نمود.
