معاینه محل یا معاینه فنی به معنای بررسی مستقیم و شخصی یک محل، وسیله، یا وضعیت توسط قاضی یا دستیاران قضایی است. این اقدام به منظور بررسی و تحقیق در مورد واقعیت‌های مربوط به یک پرونده حقوقی، جمع‌آوری شواهد و اطلاعات، و ارائه توضیحات و نظرات قضایی استفاده می‌شود.
معاینه محل یا معاینه فنی می‌تواند در بسیاری از حوزه‌های حقوقی انجام شود، از جمله در قضایای مدنی، کیفری، تجاری، مالی، محیط زیستی و غیره. در بسیاری از موارد، معاینه محل به عنوان ابزاری برای جمع‌آوری شواهد و ادله حقوقی، تحقیق در مورد واقعیت‌های مربوط به یک پرونده، و ارائه توضیحات قضایی استفاده می‌شود.
در قانون آیین دادرسی مدنی، ماده ۲۵۵ به معاینه فنی اختصاص دارد. این ماده بیان می‌کند که قاضی می‌تواند به منظور بررسی یا تأیید یک موضوع حقوقی، محل موضوع بررسی را معاینه کند یا تخصصی را به دیگران واگذار کند. از جمله مواردی که ممکن است قاضی بررسی کند، می‌توان به خسارت‌های ناشی از حوادث رانندگی، خسارت‌های ناشی از ساخت و ساز، و اختلافات مربوط به مالکیت املاک و مستغلات اشاره کرد.
به طور کلی، معاینه محل یا معاینه فنی به عنوان یکی از ابزارهای مهم در دادگاه‌ها برای بررسی و تحقیق در مورد واقعیت‌های مربوط به یک پرونده، جمع‌آوری شواهد و ادله حقوقی، و ارائه توضیحات و نظرات قضایی استفاده می‌شود.
قرار معاینه محل، به معنای قراری است که توسط دادگاه صادر می‌شود و به طرفین دعوا اجازه می‌دهد تا به محل مورد نظر بروند و برخی از موارد مورد نیاز را برای دادگاه توضیح دهند. هدف از صدور قرار معاینه محل، بررسی و تحقیق در مورد واقعیت‌های مربوط به یک پرونده، جمع‌آوری شواهد و ادله حقوقی، و ارائه توضیحات و نظرات قضایی است.
قرار معاینه محل به صورت رأساً توسط دادگاه صادر می‌شود و یا به درخواست هر یک از اصحاب دعوا قابل درخواست است. با توجه به ماده ۲۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی، محل اجرای قرار و موضوعی که مورد معاینه قرار می‌گیرد، باید مشخص شود و قرار معاینه فنی از جمله قرارهای اعدادی و مقدماتی است.
باید توجه داشت که قرار معاینه محل تنها برای آغاز فرآیند دادرسی استفاده می‌شود و به حد آن اثری ندارد. با صدور قرار معاینه، دادگاه به طرفین دعوا اجازه می‌دهد تا به محل مورد نظر بروند، اما قرار به صورت خودکار به آن‌ها ابلاغ نمی‌شود. در نتیجه، آثار و ویژگی‌های قرار معاینه فنی همانند سایر قرارهای اعدادی و مقدماتی است.
قرار معاینه محل در مواردی مانند تعیین مالکیت، شناسایی مسئولیت، بررسی شرایط فیزیکی و محیطی یک محل و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی، قرار معاینه محل به عنوان یکی از ابزارهای مهم در دادگاه‌ها برای بررسی و تحقیق در مورد واقعیت‌های مربوط به یک پرونده، جمع‌آوری شواهد و ادله حقوقی، و ارائه توضیحات و نظرات قضایی استفاده می‌شود.
برای مطالعه مقاله استرداد ثمن معامله را بشناسیم! کلیک کنید.
اجرای قرار معاینه محل به عنوان یکی از ابزارهای مهم در دادگاه‌ها برای بررسی و تحقیق در مورد واقعیت‌های مربوط به یک پرونده، جمع‌آوری شواهد و ادله حقوقی، و ارائه توضیحات و نظرات قضایی استفاده می‌شود. با توجه به ماده ۲۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، متصدی اجرای قرار معاینه فنی یا تحقیقات محلی، صورت جلسه را تنظیم می‌کند و به امضای مطلعین و اصحاب دعوا می‌رساند. با ابلاغ صورت جلسه، طرفین دعوا مطلع از زمان و محل اجرای قرار معاینه فنی خواهند شد.
در مرحله بدوی، تهیه وسایل اجرای قرار معاینه فنی با خواهان دعوی و در مرحله تجدیدنظر با تجدیدنظر خواه است. براساس ماده ۲۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، عدم تهیه وسایل قرار معاینه فنی یا تحقیق محلی توسط متقاضی، موجب خروج آن از عداد دلایل وی می‌شود.
همچنین، در صورتی که یکی از اصحاب دعوا حضور نداشته باشد، این موضوع مانع از اجرای قرار معاینه فنی نخواهد شد و قرار فنی در محیط با حضور طرف دیگر و متصدی اجرای قرار انجام خواهد شد.
بعد از پایان این قرار، متصدی اجرای قرار صورت جلسه را تنظیم کرده و به امضای مطلعین و اصحاب دعوا می‌رساند. هدف از تنظیم صورت جلسه، ثبت اطلاعات و شواهد جمع‌آوری شده در محل مورد نظر و ارائه آن به دادگاه جهت تصمیم‌گیری است. در نتیجه، اجرای قرار معاینه محل به منظور جمع‌آوری شواهد و ادله حقوقی و تصمیم‌گیری دادگاه در مورد پرونده مورد نظر بسیار مهم است.
