دو سال پیش در همین روزا در حال جمع و جور کردن وسایل و آماده شدن برای مهاجرت به استونی بودیم. اون موقع کمتر کسی اسم این کشور رو شنیده بود و به هرکی میگفتیم داریم مهاجرت میکنیم به استونی، میپرسید استونی؟ کجا هست؟... ?
ولی طی این دو سال، افراد خیلی بیشتری رو دیدم که با پیشنهاد کاری یا تحصیلی دارن میان استونی و سوالای زیاد و مشترکی داشتن که باعث شد تصمیم بگیرم در موردشون بنویسم.
اولین برخورد من با استونی حدود دو سال قبل از مهاجرتمون بود، اون موقع با سرویس شهروند الکترونیکی (eResidency) استونی آشنا شدم. سرویس شگفت‌انگیزی که اجازه میداد با یک کارت هوشمند، دسترسی به اکثر سرویس‌های آنلاین کشور، از جمله اداره مالیات و ثبت شرکت‌ها داشته باشیم و از طریقش میشد بصورت آنلاین شرکت ثبت کرد و تمام کارهای لازم مالیاتی و غیره رو هم بصورت آنلاین انجام داد. در مقایسه با تجربه خودم در طول حدود یک دهه کارآفرینی در کشور خودمون که با وجود این همه پورتال‌های رنگارنگ، باز برای کارهای اداری دائما باید با یه پوشه کاغذ بین این اداره و اون اداره در حال رفت و آمد باشیم، استونی خیلی برام شگفت‌انگیز بود.
اواخر اسفندماه ۱۳۹۷ بود که بعد از یه پروسه کوتاه، آفری از شرکت Malwarebytes در دفتر تالین گرفتم و بعد از حدود ۱.۵ ماه، ما به تالین رسیدیم.
تجربه ما از زندگی در تالین زیبا، خیلی خوب بود و این شهر رو خیلی دوست داشتیم.
در این مطلب میخوام در مورد مراحلی که داشتیم و نکات مهمی که باید در صورت مهاجرت به استونی بهش توجه کنین صحبت کنم.
قبول پیشنهاد کار که پرینت از Offer letter و امضا بود که بعد باید اسکن میکردم و از طریق ایمیل براشون میفرستادم. بعد از این مرحله پروسه مربوط به ویزا شروع شد.
طبق آفر ملوربایتس، تمام هزینه‌های مربوط به جابجایی (relocation) بر عهده شرکت بود. البته که تقبل این هزینه‌ها بین شرکت‌ها معموله و تقریبا تو بیشتر موقعیت کاری‌های اروپا دیده میشه.
اگه آفر شما روش relocation package داره و از ایران دارین اقدام میکنین، برای هزینه‌هایی که ایران انجام میدین، حتما رسید/فاکتور قابل ارائه داشته باشین که بعدا به شرکت بتونین اعلام کنین. معمولا شرکت این مبلغ‌ها رو در پرداختی اول به همراه حقوق بهتون برمیگردونن.
آماده‌سازی مدارک لازم برای ویزا خیلی زمان‌بر نبود. چون تنها مدرک مورد نیاز جدا از پاسپورت، ترجمه رسمی ازدواج برای صدور ویزای همراه برای همسرم بود. پر کردن فرم‌های ویزای D-Type شنگن هم اونقدر زمان‌بر نبود.
با اینکه قابلیت درخواست و صدور ویزاهای توریستی استونی در ایران، از طریق بخش مربوط به فنلاند در VFSGlobal تهران قابل انجامه، ولی برای درخواست ویزای تایپ D، نیازه که حتما به سفارت استونی مراجعه کنیم. چون در ایران سفارتی نداره، باید از طریق سفارت در ترکیه (آنکارا) و یا گرجستان اقدام میکردیم. ما از سفارت آنکارا وقت گرفتیم. هزینه سفر رفت و برگشت و هتل محل اقامت در آنکارا هم با شرکت بود.
ما ۵ روز آنکارا بودیم. روز دوشنبه سفارت بودیم که پاسپورت رو از ما تحویل گرفتن. زمانی که برای تحویل پاسپورت به ما تعیین کردن پنجشنبه عصر بود. ویزای D-Type با اعتبار بیشتر از سه ماه برای ما صادر شد.
روز ۳ می ۲۰۱۹ ما به تالین رسیدیم.
همونطور که اول این مطلب اشاره کردم، استونی کشور کاملا آنلاینیه و جز پروسه اولیه دریافت کارت اقامت هوشمند (Temporary Residence Permit)، باقی کارها با امضای دیجیتال با استفاده از همون کارت و یه Smart Card Reader انجام میشه.
امضای تمامی اسناد (باز کردن حساب بانکی، اجاره، خرید اینترنت و ...) از همین طریق انجام میشه. همینطور وب‌سایت‌های مختلف اینجا، از این کارت برای Login هم استفاده میکنن. برای اطلاعات بیشتر در مورد این قابلیت‌ها، سایت www.id.ee رو ببینین.
یکی از محدودیت‌های اولیه این سیستم، اینه که برای امضای هر چیزی (یا ورود به اینترنت بانک یا باقی سرویس‌ها) نیازه که کارتتون وصل باشه با کامپیوتر. ولی سرویس‌های کمکی در کنار این کارت هست که استفاده از این امضای دیجیتال رو از روی موبایل و بدون نیاز به همراه داشتن کارت هم ممکن میکنه.
اولی، سرویس Mobile ID هست که با متصل کردن شماره موبایل به شما، این قابلیت رو فراهم میکنه که با پیام کوتاه (شبیه رمز پویا) بتونین استفاده کنین برای ورود به سایت‌ها و جاهایی که نیاز به ID Card داره.
دومی، اپلیکیشن Smart ID هستش که روی موبایل نصب میشه و بعد از یه پروسه کوتاه که نیازه از روی کامپیوتر و با استفاده از ID Card انجام بشه، امضای دیجیتال رو به موبایل شما هم اضافه میکنه. من همیشه از همین اپ استفاده میکنم.
حدود ۱۵ روز بعد از ورودمون به استونی، نوبت مراجعه به اداره مهاجرت (Police) داشتیم. قبل از این تاریخ، باید به نزدیکترین دفتر local government (مثل دفتر پیشخوان دولت?) محل اقامت مراجعه میکردم تا شماره شهروندی (Personal ID Number) برام صادر بشه. این کار فقط برای من لازم بود و برای همسرم نیاز نبود در این مرحله.
روز مراجعه به اداره مهاجرت، یکی از مسئولین بخش منابع انسانی شرکت با ما اومد و مدارک لازم برای اجازه کار و قرارداد کاری رو به اونها ارائه داد. تجربه جذاب عکس گرفتن و اثر انگشت دادن با یه دستگاه کاملا اتوماتیک رو داشتیم که جالب بود که من جای دیگه‌ای ندیده بودم.
بعد از این مرحله، منتظر بودیم تا کارت اقامت ۵ ساله (وابسته به کار) برامون صادر بشه و ایمیلش رو دریافت کنیم.
حدود ۱ ماه اول رو در یک آپارتمان که شرکت برامون اجاره کرده بود در منطقه روترمانی (Rotermanni) اقامت داشتیم. از زمانی که ایران بودیم هم یکی از کارمندهای بخش منابع انسانی شرکت مسئول پیدا کردن خونه برای ما با مشخصاتی که میخواستیم بود. این هم جزو خدماتی بود که تو پکیج relocation به ما داده بودن. ما محله‌ها رو نمیشناختیم و فقط یه مقدار اطلاعات در مورد تالین رو از یکی از دوستام که چند ماه قبل اومده بودن گرفته بودم. البته که تالین شهر خیلی بزرگی نیست ولی به هر حال شناختی از هیچ بخشش نداشتیم.
وب سایت‌های kv.ee و city24.ee وب‌سایت‌های خوبی برای پیدا کردن خونه و آپارتمان هستن.
مواردی که باید بهشون توجه کنین اینا هستن:
منطقه‌های مختلف تالین، مشخصه‌های خودشو داره که جدا از تفاوت قیمت اجاره، انتخاب بینشون تقریبا سلیقه‌ایه.
منطقه Kesklinn که منطقه مرکزی شهر حساب میشه، شامل Vanalinn (شهر قدیمی یا Old Town) و محله‌های اطرافشه که معمولا شلوغ‌تر از بخش‌های دیگه شهر هست. ما آپارتمانی در محله Rotermanni که سمت شرق Old Town اجاره کردیم که خیلی هم نزدیک به محل شرکت بود. چون تجربه زندگی در محله‌های دیگه رو نداشتم نمیتونم نظر موجهی در موردشون بدم. ?
برای امضای اجاره‌نامه هم از همون کارت اقامت و امضای دیجیتال استفاده کردم.
زبان رسمی استونی، زبان استونیایی هست که به زبان فنلاندی نزدیکه. با این حال چون در این کشور، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد جمعیت، روس تبار هستن، زبان روسی هم کاملا رایجه. اما خبر خوب اینه که درصد بسیار زیادی از مردم استونی خصوصا در شهرهای بزرگ (تالین و تارتو) به زبان انگلیسی مسلط هستن و به همین دلیل میتونین به راحتی با زبان انگلیسی در این کشور زندگی کنین.
البته این رو هم بگم که روی اجناس و محصولاتی که از فروشگاه‌ها تهیه میکنین معمولا زبان انگلیسی پیدا نمیکنین. در ابتدا میتونین در هنگام خرید در فروشگاه‌ها از اپلیکیشن Google Translate در حالت Camera برای خوندن برچسب محصولات استفاده کنین. البته که بعد از یه مدت با اسم‌های محصولات مختلف به استونیایی آشنا میشین و نیازی به این اپ ندارین. ?
برای رفت و آمد در تالین، میتونین از ترام، اتوبوس و یا تاکسی استفاده کنین.
یکی از موارد جالب و جذاب زندگی در تالین اینه که اگه در تالین اقامت دارین، رفت و آمد با ترام و اتوبوس در داخل شهر براتون کاملا رایگانه. کافیه بعد از دریافت اقامتتون، یک کارت سبز Public Transport تالین از یکی از شعبه‌های R-Kiosk در داخل شهر بگیرین و از طریق سایت pilet.ee این کارت رو متصل به کارت اقامتتون کنین. از اون به بعد، بدون شارژ کردن، میتونین از این کارت برای سوار شدن به همه خط‌های ترام و اتوبوس تالین استفاده کنین. فقط توجه کنین که رایگان بودن این کارت شامل خطوط خارج از تالین نمیشه.
اگر نیاز به استفاده از تاکسی داشتین، بهتره از اپ Bolt یا Uber استفاده کنین. تاکسی‌های سطح شهر معمولا گرونتر از این اپ‌ها هستن. ولی تاکسی در کل تو تالین گرون نیست (مسیرهای داخل شهر تقریبا بین ۲.۵ یورو تا ۵ یورو) هست.
بانک‌های معروف استونی، LHV، Swedbank، Luminor و Coop Bank هستن. برای باز کردن حساب در استونی باید از وب سایت یکی از این بانک‌ها درخواست باز شدن حساب بدین. بعد از چند روز باهاتون تماس میگیرن و تصمیم بانک به تایید یا رد درخواست رو اطلاع میدن. اگه موافقت شده باشه، یه قرار ملاقات میذارن در یکی از شعب که مدارک شناسایی و کاری رو ببرین و حساب باز بشه. من حسابم رو در Swedbank باز کردم. تقریبا تموم کارت بانکی‌ها اینجا از Apple Pay پشتیبانی میکنه.
در ۶ ماه اول باز شدن حساب، قابلیت درخواست کارت اعتباری (Credit Card) وجود نداره. اما بعد از ۶ ماه میتونین درخواست برای این کارت هم بدین که خیلی کاربردی هستش. مخصوصا برای رزرو هتل/اتومبیل.
سه اپراتور Telia, Tele2 و Elisa در استونی فعالیت میکنن که میتونین از خدمات موبایل، اینترنت همراه و خونه و سرویس تلویزیون استفاده کنین. معمولا هر کدوم برای اینکه شما رو ترغیب کنن به استفاده از همه سرویس‌هاشون، پلن‌های جذابی رو میذارن. من تجربه استفاده از سرویس‌های ُTelia رو داشتم که خیلی خوب بود. اینترنت ۲۰۰مگ برای خونه، سیم‌کارت ۴.۵G با پشتیبانی از eSim و...
طبیعتا در ابتدای ورود به استونی نمیتونین به همراه سیم‌کارت، گوشی رو هم بصورت قسطی بخرید. اما بعد از حداقل ۶ ماه استفاده، با توجه به میزان درآمد، میتونین درخواست بدین و هر مدل گوشی که بخواهید رو بصورت قسطی (۲ ساله و بدون سود) بدون پیش‌پرداخت از این اپراتور‌ها تحویل بگیرین. برای این درخواست نیاز هست که صورتحساب بانکی ۶ ماه قبل رو بهشون بدین. البته این تجربه من با Telia بود. ممکنه اپراتورهای دیگه، شرایط خودشون رو داشته باشن.
اگه به فرودگاه تالین رسیدین و خواستین سیم‌کارت تهیه کنین، بدون اینکه هیچ کدوم از کارهای مهاجرتی رو کرده باشین، میتونین از R-Kiosk فرودگاه، سیم‌کارت‌های Prepaid بگیرین. نگران تغییر شماره در آینده هم نباشین. اگر خواستین بعدا سرویس قراردادی (Postpaid) بگیرین، میتونین از همین شماره تلفن استفاده کنین.
ما سیم‌کارت‌های Super رو گرفتیم که در واقع سیم‌کارت‌های Prepaid شرکت Telia هستن. این سیم‌کارت‌ها ۱ یورو قیمتشون بود که همون ابتدا هم ۱ یورو اعتبار دارن. در واقع سیم‌کارت رایگانه. بعد از طریق اپلیکیش super.ee میتونین شارژ کنین یا براش طرح اینترنت و تماس بگیرین.
در تالین فروشگاه خواروبار فروشی (یا بقالی) زیاد نمیبینیم. بیشتر شعبه‌های کوچک و بزرگ فروشگاه‌های زنجیره‌ای هستن که معروف ترین‌هاشون میشه نام برد از Rimi، Prisma، Selver و Coop.
نکاتی که موقع خرید روزانه باید بهشون توجه کنین اینا هستن:
اگر شما با پیشنهاد کار وارد استونی میشین، شما تحت بیمه دولت هستین. اما خانواده شما بطور پیش‌فرض تحت بیمه دولت نیست و نیازه براشون بیمه خصوصی بگیرین. شرکت‌های بیمه‌ای مختلفی هستن که شاید Salva رو بشه یکی از بیمه‌های خوب حساب کرد.
در استونی، هر کسی (هر خانواده) میتونه یک Family Physician (پزشک خانواده) در استونی داشته باشه که عملا اولین کسی هست که در صورت نیاز به پزشک باهاش تماس میگیرین. یکی از مهمترین کاربردهاش زمانی هست که علائم بیماری داشته باشین طوری که نتونین سر کار برین، کافیه به پزشک خانواده اطلاع بدین تا با ثبتش توسط پزشک، برای شما در شرکت مرخصی استعلاجی (Sick Leave) ثبت بشه.
پیدا کردن پزشک خانواده که انگلیسی صحبت کنه کمی سخته ولی میتونین از یکی از مسئولین منابع انسانی شرکت کمک بگیرین.
خبر خوب در استونی این هست که شما میتونین گواهینامه ایران رو بدون نیاز به تست رانندگی، به گواهینامه ۱۰ ساله استونی که در تمام اروپا معتبره تبدیل کنید. برای اینکار نیازه که یه بار به پزشک برای معاینه چشم و آزمایش خون مراجعه کنین. همینطور گواهینامه ایران رو در استونی به استونیایی ترجمه رسمی کنین و همراه با فرم درخواست گواهینامه تحویل اداره راهنمایی و رانندگی استونی بدین. نکته قابل توجه اینجا این هست که شما گواهینامه‌تون رو «تبدیل» به گواهینامه استونی میکنین. پس شما اصل گواهینامه ایرانی رو تحویل میدین.
خب هزینه‌های زندگی معمولا خیلی بستگی به سبک زندگی داره و میتونه بازه بزرگی رو پوشش بده. من سعی میکنم اینجا در مورد هزینه‌های معمول زندگی صحبت کنم و بیشتر لینک بدم به جاهایی که میتونین ازش هزینه‌های واقعی‌تر رو بدست بیارین.
همونطور که حدس میزنین، بیشترین هزینه معمولا بابت اجاره و utility خونه‌ست که البته اونم باز بسته به نیاز شما میتونه خیلی متغیر باشه. مثلا هزینه اجاره یک آپارتمان یک‌خوابه حدود ۵۰ متری نوساز در منطقه مرکزی شهر (Kesklinn) تقریبا بین ۵۰۰ تا ۹۰۰ یورو هستش.
هزینه utility (شامل آب گرم و سرد، برق و گرمایش) برای این آپارتمان رو میشه ماهانه حدود ۶۰ تا ۸۰ یورو در فصل‌های گرم و تا ۱۵۰ یورو در زمستان در نظر گرفت.
هزینه‌های روزمره
تا اونجایی که در خاطرم بود در مورد جنبه‌های مختلف زندگی در تالین نوشتم. احتمالا به مرور این مطلب رو کامل‌تر میکنم اگه موضوعی به ذهنم برسه. خوشحال میشم نظراتتون رو بدونم.
