یکی از اساسی‌ترین کارهایی که دامداران در پرورش دام زنده باید با نهایت دقت آن را انجام دهند، بحث تغذیه دام‌ها است. هرچقدر کیفیت غذای دام بالاتر باشد، کیفیت محصولات جانبی و میزان پروار شدن طبیعی دام نیز ارتقا پیدا می‌کند. مسئله حفظ ارزش غذایی علوفه و ذرت که به عنوان اصلی‌ترین تغذیه دام‌ها به شمار می‌روند، باعث به میان آمدن مفهومی به نام سیلاژ می‌شود. در این مقاله به مفهوم و کاربرد سیلاژ یا همان نایلون بسته بندی علوفه می‌پردازیم. برای آشنایی با مفهوم سیلاژ، انواع سیلو و ویژگی سیلو (سیلاژ)، با ما همراه باشید.
عبارت Silage در زبان فارسی با عنوان سیلاژ یا سیلو کردن شناخته می‌شود. همان طور که ذکر کردیم فعالان حوزه پرورش دام و طیور زنده به دنبال راهی برای حفظ ارزش غذایی مواد غذایی مورد نیاز دام‌هایشان هستند. بسته‌بندی مواد غذایی یکی از روش‌های بسیار رایجی است که موجب حفظ سطح پروتئین و سایر مواد مغذی تغذیه دام‌ها می‌شود.
مفهوم سیلاژ نیز به طور کلی به بسته‌بندی مواد غذایی دام‌ها به کمک تجهیزات به خصوص کشاورزی گفته می‌شود. معمولا غذای دام در فصول بهار و تابستان ذخیره می‌شود و در طول فصل سرد سال که امکان تهیه علوفه و ذرت تازه وجود ندارد، از محصول ذخیره شده برای تغذیه دام و طیور استفاده می‌شود.
حال که مشخص شد سیلاژ چیست، باید به بررسی انواع آن بپردازیم. بسته به نوع دستگاه‌ها و ماشین‌آلات کشاورزی در اختیار، چهار روش کلی برای سیلو کردن وجود دارد. به طور کلی انواع سیلو عبارتند از:
برای اینکه مشخص شود ویژگی انواع سیلاژ چیست، باید به بررسی عوامل موثر در کیفیت سیلاژ بپردازیم. یکی از مهم‌ترین این عوامل رطوبت است. اگر سطح رطوبت علوفه کشت شده بالا باشد، فرآیند تخمیر با چالش‌هایی رو‌به‌رو خواهد شد. بالا بودن سطح رطوبت در سیلاژ باعث یخ زدن علوفه در فصل سرما می‌شود. معمولا برای آنکه ویژگی سیلو (سیلاژ) در سطح باکیفیتی باقی بماند، توصیه می‌شود سطح رطوبت علوفه بین ۶۵ تا ۷۰ درصد باشد.
مسئله بعدی نوع خرد کردن علوفه و ذرت است. هرچه میزان خرد کردن این مواد بیشتر و دقیق‌تر صورت بگیرد، کیفیت محصول نهایی سیلو بسیار بالاتر خواهد بود. هر چقدر میزان کربوهیدارت موجود در علوفه نیز بالاتر باشد، فرآیند تخمیر سیلاژ بسیار بهتر صورت می‌پذیرد و در نتیجه ارزش غذایی محصول بیشتر حفظ می‌شود.
پس از به اتمام رسیدن کار کشت و برداشت علوفه، باید هرچه سریع‌تر کار سیلو کردن آنها انجام شود. قبل از اینکه کار سیلو صورت گیرد، باید عملیات خرد کردن و کوبیدن علوفه به صورت کامل انجام شود. دلیل فرآیند خرد کردن علوفه آن است که تخلیه هوا در فرآیند سیلاژ بهتر صورت بگیرد. به این ترتیب امکان رشد باکتری‌های تولید کننده اسیدلاکتیک بیشتر می‌شود و کار تخمیر علوفه راحت‌تر انجام می‌پذیرد. آنچه تاکنون مرسوم بوده، استفاده از لودر برای خرد کردن و فشردن علوفه بوده است. در ادامه فرآیند سیلاژ روی علوفه خردشده انجام می‌شود.
همان طور که ذکر کردیم، به کمک سیلو کردن علوفه و ذرت می‌توان بخش بسیار زیادی از مواد مغذی موجود در آنها را برای مدت طولانی حفظ و کنترل کرد. از دیگر مزایای مهم سیلو کردن می‌توان به این مسئله اشاره کرد که در هر شرایط اقلیمی می‌توان این فرآیند را انجام داد و نیازی به آب و هوای خاص نیست. اگر قرار باشد کار بسته‌بندی مواد غذایی به کمک عوامل انسانی انجام شود، هزینه، زمان و تلفات زیادی به همراه خواهد داشت.
اما در حال حاضر ماشین آلات صنعتی مکانیزه‌ای وجود دارد که کار سیلو کردن را در زمان کوتاه، بدون کوچکترین تلفات و همچنین بدون نیاز به نیروی کار زیاد انجام می‌دهند. به دلیل برخی فعل و انفعلات شیمیایی که در داخل سیلو رخ می‌دهد، امکان افزایش کیفیت و ارزش غذایی علوفه و ذرت نیز وجود دارد.
آنچه در سال‌های گذشته برای بالابردن کیفیت سیلوها انجام شده است، استفاده از برخی افزودنی‌های بیولوژیک است. دلیل استفاده از افزودنی‌های بیولوژیک برای سیلوی ذرت آن است که به حفظ بیشتر ارزش غذایی آنها کمک می‌کند.
به طور کلی این افزودنی‌ها عبارتند از: اسیدها، نمک اسیدها و محلول‌های آنها و افزودنی‌های بیولوژیک. البته ممکن است بسته به نیاز، از ترکیب موارد ذکر شده نیز برای سیلو استفاده شود. گاهی اوقات نیز ممکن است از آنزیم‌ها برای حفظ ارزش غذایی مواد سیلو استفاده شود که البته به دلیل هزینه بالا چندان مرسوم نیست.
به طور کلی افزودنی‌ها کمک می‌کند تا جلوی رشد هر گونه ماده مضری که موجب تخریب ارزش غذایی ذرت علوفه‌ای می‌شود، گرفته شود و بر تعداد باکتری‌های مفید حاضر در سیلو افزوده شود. یکی از معروف‌ترین افزودنی‌های مورد استفاده در سیلوها، بایواستابیل مایز است.
آماده‌سازی سیلاژ کیسه‌ای ذرت معمولا در فصل گرم سال صورت می‌گیرد. کار کشت علوفه مناسب در فصل بهار انجام می‌شود و تا تابستان ادامه پیدا می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید مواد غذایی مورد استفاده در سیلاژ چیست، باید بدانید که تقریبا هر گیاهی به ویژه گیاهان سبز را می‌توان در فرآیند سیلوکردن استفاده کرد. البته دامداران معمولا ترجیح می‌دهند که ارزان‌ترین نوع مواد غذایی را برای سیلاژ انتخاب کنند.
پس از آماده شدن علوفه که احتمالا در اوایل تا اواسط تابستان رخ می‌دهد، زمان برداشت آنها فرا می‌رسد. در ادامه نوبت به خرد کردن علوفه توسط ماشین آلات ویژه این کار می‌رسد. عمدتا از دستگاهی به نام چاپر برای این منظور استفاده می‌شود. به منظور حفظ ارزش غذایی علوفه باید سطح رطوبت در آن بین ۶۵ تا ۷۰ درصد حفظ شود. لذا در فرآیند سیلو کردن باید کار تنظیم رطوبت به خوبی انجام گیرد. پس از آماده‌سازی سیلوها باید مکان مناسبی برای نگهداری از آنها پیدا کنید.
معمولا سعی می‌شود سیلوها در معرض بارش باران و برف قرار نداشته باشند. اگر مکان مناسبی برای ذخیره آنها وجود نداشت، می‌توان با پوشاندن دقیق آنها، کار سیلوکردن را به پایان رساند.
حال باید دید تا روش نگهداری سیلاژ چیست. برای نگهداری و انبار کردن ذرت علوفه‌ای باید بسته‌بندی را به گونه‌ای انجام داد تا کمترین میزان اکسیژن در تماس ما ذرت قرار داشته باشد. برای این منظور ابتدا کار پیش بسته‌بندی ذرت انجام می‌شود. در این مرحله برخی از مواد اضافی موجود در بسته‌بندی‌ها خشک می‌شود و از بین می‌رود. در ادامه فرآیند تخمیر ذرت علوفه‌ای انجام می‌شود که ممکن است تا چندین هفته زمان نیاز داشته باشد.
برخی از میکروب‌ها و باکتری‌های موجود در داخل سیلوها نقش موثری در حفظ ارزش غذایی ذرت علوفه‌ای دارند. به منظور جلوگیری از نابود شدن آنها، باید پس از فرآیند تخمیر، اجازه نفوذ مقداری اکسیژن به داخل سیلوها داده شود. به این ترتیب حیات آن میکروب‌ها و باکتری‌ها تضمین می‌شود.
در این مقاله با مفهوم سیلاژ و کاربرد آن آشنا شدید. همانطور که اشاره شد کاربرد سیلاژ در بسته بندی مواد غذایی دام‌ها به کمک تجهیزات است. سیلاژ به حفظ ارزش مواد غذایی مورد نیاز دام‌ها کمک می‌کند و برای دامداران بسیار مفید و پرکاربرد است. عامل اصلی در تهیه سیلاژ مناسب، تولید زیاد اسید لاکنیک در زمان کم و کاهش سریع pH در علوفه‌های سیلاژ شده است. به طور کل استفاده از سیلاژ بسیار مفید و کاربردی است و به حفظ هرچه بیشتر کیفیت علوفه کمک می‌کند.
