در دنیای دیجیتال امروزی، اگر بخواهیم یک اپلیکیشن را به‌عنوان مفیدترین و کاربردی‌ترین ابزار برای یادگیری معرفی کنیم، بدون شک یوتیوب (YouTube) اولین گزینه خواهد بود. برخلاف پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، که بیشتر بر پایه self-presentation و خودنمایی بنا شده‌اند، یوتیوب بستری بی‌نظیر برای یادگیری، آموزش، و دسترسی به دنیایی از دانش است.
یوتیوب؛ دانشگاهی برای همه
یوتیوب را می‌توان بزرگ‌ترین دانشگاه آنلاین جهان دانست. از آموزش زبان‌های خارجی و برنامه‌نویسی گرفته تا یادگیری آشپزی و تعمیر لوازم خانگی، محتواهای آموزشی در این پلتفرم به‌طور شگفت‌انگیزی گسترده‌اند. وجود کانال‌های معتبر و متخصصانی که دانش خود را به رایگان در اختیار میلیون‌ها نفر قرار می‌دهند، یوتیوب را به بستری کم‌نظیر برای رشد فردی و اجتماعی تبدیل کرده است.
برای مثال، طبق آمارها، کانال‌های آموزشی و علمی در یوتیوب معمولاً میلیون‌ها بازدید دارند. این نشان می‌دهد که یوتیوب نه‌تنها منبعی برای سرگرمی، بلکه ابزاری برای توسعه فردی و حرفه‌ای است.
رشد محتوای سرگرمی؛ فرصتی برای ابتذال؟
اما همه‌چیز در یوتیوب به این سادگی نیست. در کنار محتوای آموزشی، تعداد بسیار زیادی ویدیو با محتوای صرفاً سرگرمی، و حتی گاهی سطحی و مبتذل نیز وجود دارد. این ویدیوها به‌ویژه در بخش YouTube Shorts، که از فرمت Reels اینستاگرام الهام گرفته شده، رشد چشمگیری داشته‌اند.
طبق تحقیقات، محتوای علمی و آموزشی به‌طور میانگین بازدیدهای پایین‌تری نسبت به ویدیوهای سرگرمی دارد. برای مثال، ویدیوهای مربوط به چالش‌های روزمره یا ویدیوهای طنز کوتاه در یوتیوب گاهی چندین میلیون بازدید دارند، درحالی‌که یک سخنرانی علمی با کیفیت ممکن است به سختی به ده‌ها هزار بازدید برسد. این واقعیت نشان می‌دهد که مخاطبان، گرچه می‌دانند محتوای علمی مفیدتر است، اغلب به سمت ویدیوهای سرگرم‌کننده جذب می‌شوند.
یوتویوب شورتز
بخش Shorts یوتیوب که با هدف رقابت با رقیب‌هایی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک ایجاد شده، در عین جذابیت، نوعی فدا کردن محتوای ارزشمند برای ماندگاری و افزایش تعامل کاربران است. این بخش، با ویدیوهای کوتاه و گاهی سطحی، یوتیوب را از جایگاه اصلی خود به‌عنوان پلتفرم محتوا محور دور می‌کند.
در حال حاضر، شخصاً اکثر اطلاعاتی که یاد می‌گیرم از یوتیوب است، نه از کتاب‌ها یا محافل آموزشی. یوتیوب برای من و بسیاری از افراد دیگر به منبع اصلی یادگیری تبدیل شده است. البته، متأسفانه ویدیوهای آموزشی فارسی برخلاف ویدیوهای سرگرمی فارسی رشد چندانی نکرده‌اند و بسیار فاصله دارند تا به سطح ویدیوهای آموزشی انگلیسی برسند.
با این حال، یوتیوب در مقایسه با پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، توییتر، یا تلگرام، شایستگی بیشتری برای رفع فیلتر دارد. این پلتفرم، به‌رغم چالش‌هایش، همچنان بهترین گزینه برای یادگیری و توسعه فردی است.
اما نباید فراموش کرد که یوتیوب نیز تحت تأثیر جامعه و دیگر پلتفرم‌ها، به شدت آلوده به محتوای سطحی شده است. باید با احتیاط از این پلتفرم استفاده کرد تا گرفتار قلاب ویدیوهای بی‌ارزش نشد. چراکه این نوع محتوا نه تنها زمان را هدر می‌دهد، بلکه ذهن را نیز به بیراهه می‌برد.
