۲۳ دی ۱۳۲۴
آقای مدیر محترم هفته پیش در جرائد خواندم که آقای مصدق السلطنه از اوضاع معاشی این جانب در مجلس شوری تذکری داده اند و دولت فعلی هم وعده مساعدت کرده است اینجانب هیچوقت از آقای مصدق السلطنه تمنای این تذکر را نکرده بودم معهذا چون ناشی از حسن نیتی است متشکرم لكن زائد نمی بینم یاد آور شوم که خادم در این مملکت بسیار است و همه دچار این عسرت و فشار هستند و راضی نگاهداشتن یک تن تا راضی تر کردن سایرین که اکثریت هستند خواهد بود زمامداران هر چه زودتر باید سعی کنند اوضاع عمومی بحال عادی پیش از جنگ نزدیک شود و عامه مردم مرفه باشند و هم یاد آور میشوم که کمک و همراهی بامثال اینجانب این است که محصول زحمات علمی یک عمرشان در دسترس عامه گذاشته شود این بنده گذشته از چندین ترجمه و تالیف کوچک و بزرگ در مدت بیش از سی سال مشغول تالیف یک فرهنگ زبان فعلی اعم از فارسی و عربی و اعلام رجال و جغرافیایی و لفات فنون و علوم بوده‌ام و از بیست و چند سال باینطرف يک دينار باسم تالیف با انواع آن نه من تقاضا کرده ام و نه دولت بمن داده است.
فقط از دو سه سال قبل دولت در صدد بر آمد کتاب لغت مرا که در حدود چهل هزار صفحه پنجاه سطری سه ستونی است بچاپ برساند و در تمام این مدت بقدری مشکلات پیش آوردند که پیش از پانصد صفحه بچاب نرسیده و از دیماه سال گذشته هم بعللی که بر بنده مجهول است بمطبعه قدغن شد که این کتاب جاب نشود ناگفته نماند که برای این کتاب هم نه قرار دادی ما بین من و دولت بود و نه دیناری بمن داده می شد خود وزارت فرهنگ مستقیما با مطبعه قراردادی بسته بود و کاغذ لازم را هم، خود دولت خریداری می‌کرد و بمطبعه می‌فرستاد و حتی قرار نبود یک جلد هم از این کتاب بمولف داده شود الان هم که این سطور را بروزنامه اطلاعات می‌فرستم هنوز کار طبع این کتاب که شاید سنگ اساسی بنای معارف این مملکت است و در دنیا هر جا که شروع بکار کرده‌اند از کتاب لغت شروع شده است متوقف است اگر اجازه فرمائید در همین نزدیکی‌ها من در چند سطری شرح این کتاب را بروزنامه بفرستم و امر بدرج آن فرمائید تا شاید پس از من مسوده‌های این کتاب برای پیچیدن گل گاو زبان و بنفشه بعطارهای سر گذر فروخته نشود.
علی اکبر دهخدا
اطلاعات:
ما نامه دانشمند بزرگ و استاد محترم آقای دهخدا را با کمال تاسف و حیرت چاپ کردیم در حالیکه نمیدانیم علت اینکه وزارت فرهنگ از یکسال پیش تاکنون چاپ فرهنگ ایشان را معوق گذارده چیست.
در حالیکه اطلاع داریم از چند سال پیش همه دولتها و دانشمندان کشور و حتی شخص اعليحضرت همایونی کمال توجه و علاقه را بچاپ و انتشار آثار گرانبهای جناب آقای دهخدا که بزرگترین ذخیره علم و ادب ایران است ابراز داشته اند.
آقای دهخدا که بدون تردید یکی از دانشمندان عديم النظير قرن اخیر کشور و یکی از مفاخر ایران کنونی میباشند از چهل سال پیش عمر گرانبهای خود را در راه آحيا زبان و ادبیات پارسی که بزرگترین رکن ملیت ما میباشد صرف نموده اند و در این چهل سال روزی شانزده ساعت لاينقطع کار کرده‌اند و اکنون بالغ بر دو میلیون فیش حاضر برای چاپ آماده کرده‌اند.
جای کمال تاسف و تاثر است که در این مدت کوچکترین کمکی و مساعدتی هم از طرف دولت بایشان نشده و اکنون در سنین کهولت این مرد دانشمند در حدود ۲۰۰ هزار تومان قرض دارد و برای خانه مسکونی او هم اجرائیه صادر شده است.
با اینهمه ایشان کوچکترین توقعی از دولت و ملت نداشته و فقط توقعی که دارند اینست که آثار ایشان را در حیات خودشان بطبع رسانند و این اصرار هم برای اینست که حاصل چهل سال رنج و زحمت و تبلیغ مردی نظیر دهخدا فردا بدست عطارهای سر گذر بجای کاغذ باطله نیفتد. در هر حال ما جدا و مصرا از دولت و مجلس بنام حفظ ذخایر ملی ایران توقع داریم که در لایحه سه دوازدهم یا بموجب ماده واحده‌ای اعتبار کافی و لازم برای طبع و نشر آثار آقای دهخدا منظور دارند و بدین وسیله خدمت موثری بفرهنگ کشور نموده و حاصل رنج و زحمت ایشان را حفظ نمایند.
ضمنا ما توجه مخصوص اعلیحضرت همایونی را نیز باین موضوع جلب می نمائیم که ذات همایون ایشان بشخصه موجبات ترضيه خاطر و تشویق آقای دهخدا را فراهم نمایند و نام نیک جاودانی از خود باقی گذارند.
در خاتمه ما با کمال افتخار و مباهات حاضریم مقاله ای را که آقای دهخدا وعده فرموده اند درباره زحمت و کارهای خود مرقوم فرمایند در صفحات اطلاعات چاپ نموده و هممیهنان عزیز را از اهمیت آثار گرانبهای ایشان واقف و آگاه سازیم.
