به جرأت می توان گفت یکی از بزرگترین صنایعی که از مواد پلیمری استفاده میکند و مورد تحول بسیاری قرار گرفته است، صنعت بسته بندی است. به طور کلی بستهبندی به معنی محافظی است که سلامت کالای بستهبندی شده را در فاصله زمانی پس از تولید و در مراحل حمل و نقل، انبارداری و توزیع تا مصرف نهایی حفظ کرده و کالا را از صدمات احتمالی در اثر عوامل زیستی، فیزیکی یا شیمیایی مصنون نگه میدارد. در میان صنایع مختلف، صنعت غذایی بیشترین مصرف را از صنعت بسته بندی دارد.
در صنعت غذایی هدف اصلی از بسته بندی، جداسازی مواد غذایی از محیط خارجی و حفاظت غذا در برابر فساد ناشی از فعالیت ریزاندامگان، رطوبت، گازها، گرد و غبار، بوها و همچنین نیروهای مکانیکی است. امروزه با توجه به معایبی که در انواع مختلف بسته بندیهای مواد غذایی از جنس مواد پلاستیکی تخریب ناپذیر، شیشه، فلزات و کاغذ دیده میشود، گرایش به سمت یافتن استفاده از زیست پلیمرهای تخریب پذیر در انواع بسته بندی ها بیشتر شده است.
از آنجایی که بکارگیری مواد پلیمری در صنعت بسته بندی مواد غذایی بیشترین کاربرد را پیدا کرده است، در ادامه این مقاله ویژگی های مواد پلیمری را در صنعت غذایی بررسی میکنیم و به طور خاص ویژگی مواد زیست تخریب پذیر را که گرایش امروزه بیشتر به این سمت است را بررسی می کنیم.
ویژگی های مواد پلیمری در صنعت بسته بندی
به طور کلی، تغییرات فیزیکی، شیمیایی و فساد میکروبی باعث زوال ویژگی های مواد غذایی میشود. در نتیجه، بسته بندیهای بر پایه مواد زیستی باید مانند بسته بندی های رایج، موجب کاهش تغییرات زوال دهنده در مواد غذایی شوند.
روش های مختلفی وجود دارد که بتوان از مواد غذایی در برابر زوال بر اثر عوامل شیمیای، فیزیکی و… محافظت کرد. از جمله تغییرات شیمیایی که مواد غذایی در هنگام زوال با آن روبرو میشوند می توان به واکنش های قهوه ای شدن و… اشاره کرد و از جمله تغییرات فیزیکی که به زوال مواد غذایی منجر می شوند، شامل نرم شدگی، سفت شدن و… است که با بکارگیری مواد زیست تخریب پذیر به همراه روشهایی می توان به پایداری غذا دست یافت. به عنوان مثال چند نمونه از پلیمرهای زیست تخریب پذیر طبیعی که به عنوان ماده بسته بندی بکار میروند به همراه مزایا و معایب آنها در جدول زیر آمده است.
نتیجه گیری
امروزه با توجه به معایبی که در انواع مختلف بسته بندی های مواد غذایی از جنس مواد پلاستیکی تخریب ناپذیر، شیشه، فلزات و کاغذ دیده می شود، گرایش به سمت یافتن استفاده از زیست پلیمرهای تخریب پذیر در صنعت بسته بندی در انواع بسته بندی ها بیشتر شده است. از این رو پژوهشهای جدید به یافتن جایگزینهای مناسب برای بستهبندیهای متداول معطوف شده است. زیست پلیمرها با خاصیت زیست تخریب پذیر و سازگار با محیط زیست با وجود معایبی مانند شکنندگی، سفتی، ناپایداری گرمایی و نفوذپذیری زیاد نسبت به گازها و بخار آب، اما با توجه به مزایای چشمگیرشان، به عنوان راه حل مناسبی برای بسته بندی ها پیشنهاد میشوند و روز به روز مقالات بیشتری با هدف بهبود بیشتر کارایی زیست پلیمرهای تخریب پذیر از نظر فیزیکی-شیمیایی چاپ می شود